«Παίρνουμε τον εαυτό μας πολύ στα σοβαρά. Συχνά κάθομαι σε πάνελ με άλλους 7- 8 συγγραφείς παρατεταγμένους. Αραδιάζουμε τις σοφίες μας στο κοινό και από μέσα μας σκεφτόμαστε “πόσο σημαντικοί είμαστε… δίνουμε τροφή στην ανθρώπινη ψυχή”. Είμαι σίγουρος ότι στα αντίστοιχα πάνελ δικηγόρων και αρχιτεκτόνων, κάτι αντίστοιχο θα σκέφτονται. Υπάρχει όμως μια μαγική στιγμή. Οταν, έστω για λίγο, δεν βλέπεις απέναντί σου έναν σούπερ σταρ, έναν φτασμένο γιατρό ή έναν σούπερ ήρωα, αλλά απλά, έναν άνθρωπο. Αυτό όμως συμβαίνει όλο και πιο σπάνια. Σκεφτείτε απλώς αυτό: όλοι ανεβαίνουν ως την Ακρόπολη για να τραβήξουν selfie και όχι τον Παρθενώνα. Αυτή είναι η απόλυτη αποθέωση του εαυτού μας!»: ο Ιαν ΜακΓιούαν κατέκτησε το κοινό του Megaron Plus, από τα πρώτα κιόλας λεπτά.
Η συνέχεια ήταν εξίσου απολαυστική…
Στην κατάμεστη αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» και στο πλαίσιο της φιλόδοξης διοργάνωσης «Αθήνα, Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου 2018», ύστερα από τον χαιρετισμό του δημάρχου Αθηναίων Γιώργου Καμίνη και της διευθύντριας του British Council Αναστασίας Ανδρίτσου, ξεκίνησε η συζήτηση του βραβευμένου με Booker βρετανού συγγραφέα με τον έλληνα συνάδελφό του, Χάρη Βλαβιανό.
Το κοινό ξεσπούσε σε δυνατά γέλια και χειροκροτήματα σε τακτά χρονικά διαστήματα, ακούγοντας ιστορίες διά στόματος ΜακΓιούαν.
Μίλησε για το πώς εμπνεύστηκε τον πιο πρωτότυπο χαρακτήρα που επινόησε ποτέ η πένα του. Πρόκειται για το πιο πρόσφατο βιβλίο του, που έχει τίτλο «Καρυδότσουφλο» (εκδόσεις Πατάκη), και ένα έμβρυο που σκέφτεται, φιλοσοφεί και βιώνει τα πάντα με τον δικό του μοναδικό τρόπο, ενώ βρίσκεται μέσα στην κοιλιά της μητέρας του.
Κάπως έτσι λοιπόν, γεννήθηκε η ιδέα του αγέννητου, φιλοπερίεργου αφηγητή μυθιστορήματος: «Βρισκόμουν σε μια πολύ βαρετή συνάντηση. Ξαφνικά σκέφτηκα, ότι αν βγάλω το σημειωματάριό μου και σημειώνω ιδέες για το νέο μου βιβλίο, όλοι γύρω μου θα είναι πολύ χαρούμενοι, γιατί θα νομίζουν ότι κρατώ σημειώσεις για αυτά που λένε. Σημείωσα λοιπόν την πρώτη φράση που μου ήρθε στο κεφάλι, σχεδόν σαν κάποιος να μου την είχε υπαγορεύσει: «να ‘μαι λοιπόν, ξαπλώνω ανάποδα, μέσα σε μια γυναίκα».
Και συνέχισε: «Αυτή έμελλε να είναι η πρώτη φράση του νέου μου μυθιστορήματος. Από εκεί και πέρα, έπρεπε να σκεφτώ ποιος το λέει. Μου ήταν ξεκάθαρο, ότι κάτι τέτοιο, μόνο ένα αγέννητο παιδί μπορεί να το πει, που βρίσκεται μέσα στη μήτρα. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να βρίσκεσαι σε αυτή τη στάση μέσα σε μια γυναίκα. Απ’ όσο ξέρω τουλάχιστον…».
Για τον ΜακΓιούαν, όλα στη συγγραφή συμβαίνουν στο εδώ και τώρα, σε ωθεί η περιέργεια, «ποτέ δεν ξεκινάω να γράφω ξέροντας πού θα καταλήξει ο ήρωας. Σύντομα αποκτά τη δική του υπόσταση και παίρνει πολλές πρωτοβουλίες».
Στο «Καρυδότσουφλο» λοιπόν, έχουμε ένα μυστηριώδες έμβρυο, που άθελά του γίνεται αυτήκοος μάρτυρας μιας τρομερής συνωμοσίας, καθώς η μητέρα του, σχεδιάζει να σκοτώσει μαζί με τον εραστή της τον πατέρα του. Αυτός ο αγέννητος Αμλετ λοιπόν, «έχει την καλύτερη θέα κατά τη διάρκεια του σεξ, κάθε φορά που η μητέρα του απατά τον πατέρα του, με τον θείο του».
Και εκτός από καλή θέα, έχει και πολύ σοβαρές φοβίες: «τρέμει ότι το πέος του θείου του θα του διαπεράσει τον εγκέφαλο. Να προσέχετε τους πολύ διεισδυτικούς άνδρες. Είναι οι πιο επικίνδυνοι!» είπε με σκανταλιάρικο ύφος ο συγγραφέας, προκαλώντας δυνατά γέλια για ακόμα μια φορά στην αίθουσα.
Η σχέση του με τους αναγνώστες του, είναι κι αυτή έντονη, σχεδόν ερωτική: «τα περισσότερα οργισμένα γράμματα τα έχω λάβει από αναγνώστριες της “Εξιλέωσης” (μυθιστόρημά του που μεταφέρθηκε με επιτυχία και στο σινεμά σε σκηνοθεσία Τζο Ράιτ και με πρωταγωνίστρια την Κίρα Νάιτλι). Ηθελαν να τελειώσει αλλιώς και κατέληγαν να μου γράφουν “αυτό που συμβαίνει στο τέλος δεν είναι αλήθεια”. Λες και όλα τα υπόλοιπα που είχαν συμβεί, ήταν! Αλλά μου αρέσει όταν παθιάζονται τόσο πολύ οι αναγνώστες μου με κάτι που έχω γράψει».
Μίλησε και για αμφιλεγόμενα ζητήματα, όπως η συγχώρεση: «ακούς στις ειδήσεις κάτι πραγματικά φριχτό που έκανε ένα παιδί και λίγο αργότερα βγαίνουν οι γονείς στα κανάλια και λένε “εμείς το συγχωρούμε”. Δεν είμαι τόσο σίγουρος ότι μπορούν να το συγχωρέσουν. Αστο να βράσει στο ζουμί του, να σκεφτεί τι έκανε. Για μένα δεν υπάρχει συγχώρεση. Δεν υπάρχει ούτε στην Παλαιά Διαθήκη-“οφθαλμόν αντί οφθαλμού” δεν λέει;».
Οσο για το αν ο ίδιος μπορεί να συγχωρέσει: «όλοι έχουμε βραδινές φαντασιώσεις εκδίκησης καθώς στριφογυρίζουμε στο κρεβάτι μας. Η συγχώρεση δεν είναι απαραίτητη. Δεν είναι καν ανθρώπινη. Υπάρχουν πολλοί νεκροί κριτικοί λογοτεχνίας εκεί έξω. Ευτυχώς έχω καλό άλλοθι».
Οταν ο Χάρης Βλαβιανός τον ρώτησε αν έχει στο μυαλό του έναν συγκεκριμένο αναγνώστη όταν γράφει, εκείνος έδωσε μια σαφέστατη περιγραφή: «φαντάζομαι ότι κάθεται στον ώμο μου κάτι σαν παπαγάλος. Για την ακρίβεια, έχει σώμα παπαγάλου και κεφάλι και μιλιά ανθρώπου-κάτι σαν μυθολογικό τέρας. Μου μιλάει όλη την ώρα, ακούω τη φωνή του μες στο κεφάλι μου να μου λέει: “μπααα, δεν είναι και πολύ καλό αυτό / αυτό δεν πρόκειται να δουλέψει”, κτλ, κτλ. Η συγγραφή είναι μια μοναχική διαδικασία που συχνά σε οδηγεί στην παράνοια. Αλλά μετά επιστρέφεις».
Αναφερόμενος στη διοργάνωση «Αθήνα, Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου 2018», τη χαρακτήρισε ως ένα «πολύ σημαντικό πρότζεκτ, που φιλοδοξεί να κρατήσει την ανάγνωση ζωντανή. Η απομόνωση και η αποκοπή από τον έξω κόσμο, στις μέρες μας έχει γίνει είδος πολυτελείας. Η ανάγνωση είναι άμεσα συνδεδεμένη με την αποκοπή και την απομόνωση. Πρέπει να βγεις από τα social media, αν θες πραγματικά να μπεις στο σύμπαν ενός βιβλίου».
Τι του δίνει ώθηση κάθε πρωί; «Η ιδέα του καφέ. Αυτή η πρώτη κρούση που κάνει στο σώμα σου η επαφή με την καφεΐνη. Δεν με βγάζει η λογοτεχνία κάθε πρωί από το κρεβάτι μου, λυπάμαι. Ο καφές το κάνει!».
Αν έδινε μια καλή συμβουλή σε έναν συγγραφέα, αυτή θα ήταν «γράφε και άσε τις δικαιολογίες». Διότι πολύ απλά, «πρέπει να είσαι παρών. Να μην λες “σήμερα δεν έχω όρεξη, δεν γράφω”. Είναι πολύ σημαντικό να κάνεις λάθη. Ποτέ μου δεν πίστεψα στο “σύνδρομο της λευκής σελίδας” (writer’s block). Οσοι από εσάς πιστεύετε ότι πάσχετε από αυτό, στην πραγματικότητα, πάσχετε από αναβλητικότητα».
Οσο για όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας, οι πόλεμοι, τα τρομοκρατικά χτυπήματα, οι αποστολές θανάτου, που θυμίζουν σενάρια μυθοπλασίας αλλά δυστυχώς είναι αληθινά: «όλα αυτά συμβαίνουν στο όνομα ενός Θεού που δεν έχουμε δει ποτέ. Δεν έχουν ακραία συμπεριφορά μόνο οι Μουσουλμάνοι. Και οι Χριστιανοί δεν έχουν κάνει λίγα. Οι φανατισμένοι άνθρωποι σεληνιάζονται και οδηγούν τον εαυτό τους και χιλιάδες άλλους στον θάνατο, από την υπέρμετρη ανάγκη τους να βιώσουν ένα μεγάλο φινάλε, να τελειώσουν με αυτόν τον κόσμο για να ενωθούν με έναν ουτοπικό παράδεισο. Λαοί πιο ανοιχτόμυαλοι και συνήθως πιο πρωτόγονοι, δεν έχουν καμία τέτοια ανησυχία. Δεν είναι καθόλου αυτοκτονικοί. Αγαπούν τη ζωή και τη ζουν στο εδώ και τώρα».
Ο Ιαν ΜακΓιούαν θα βρεθεί την Πέμπτη 25 Απριλίου στις 19.00 στο κατάστημα Public της πλατείας Συντάγματος, για να συναντήσει και να συνομιλήσει με το κοινό του, αλλά και να υπογράψει αντίτυπα βιβλίων του. Αν κρίνουμε από τον τρόπο με τον οποίο μάγεψε το πολυάριθμο κοινό του στο Μέγαρο, αξίζει να τον δείτε από κοντά.
Μετά από αυτό, έχει κανονίσει να πάει για πεζοπορία, κάτι που αγαπά πάρα πολύ, στη Μονεμβασιά. «Οταν περπατάς πολύ, αδειάζει εντελώς το μυαλό σου. Και έτσι κάνεις χώρο για να έρθουν όλες οι νέες ιδέες».