Ο τηλεθεατής δεν κατάλαβε το παραμικρό. Ο θεατής, ψιλοπράγματα. Την ανοργανωσιά, τη χαμογελαστή ανεπάρκεια των υπαλλήλων και των εθελοντών, τις προχειροδουλειές και τον αθλητικό αναλφαβητισμό των βραζιλιάνων -που τα βλέπουν όλα… μπάλα- την ένιωσαν μόνον οι πρωταγωνιστές. Ιδίως οι αθλητές.
Ο παροιμιώδης βραζιλιάνικος «χαβαλές» μοιάζει με τον ελληνικό, μόνο που εμείς κάνουμε και κανένα διάλειμμα. Είμαστε πιο… καπάτσοι, πιο ευρηματικοί. Στην Αθήνα του 2004 διορθώναμε τα -αμέτρητα- λάθη της διοργάνωσης «στο φτερό». Κρύψαμε καλά τα κουσούρια μας, υποκριθήκαμε ότι είμαστε άλλη πόλη, άλλος λαός.
Οι Βραζιλιάνοι δεν κατάφεραν να κουκουλώσουν τίποτε απ’ όσα ήλπιζαν πως δεν θα δουν τα μάτια των μουσαφιραίων τους. Τις ημέρες των Αγώνων, το Ρίο ντε Τζανέιρο ήταν ο εαυτός του. Μια υπέροχη πόλη -ίσως η ωραιότερη του κόσμου σε φυσική ομορφιά- με υπέροχους κατοίκους που εκπέμπουν τη χαρά, το πάθος για ζωή. Αρκεί να μη χρειαζόσουν να σου λύσουν κάποιο πρόβλημα ή, απλώς, να συνεννοηθείς μαζί τους. Αρκεί να μη σε είχε βάλει στο μάτι κάποια συμμορία μικρών ή μεγάλων παιδιών.
Πριν από μερικές ημέρες, ο Independent συγκέντρωσε όλα όσα δεν πήγαν καλά στο Ρίο. Τίποτε προς θάνατον. Πολλά μικρά, καθημερινά περιστατικά που -όλα μαζί- στερούν από τους Βραζιλιάνους το δικαίωμα να βάλουν υποψηφιότητα για το βραβείο των πιο επιτυχημένων Ολυμπιακών Αγώνων. Θυμηθείτε:
- Η πισίνα των καταδύσεων με το πράσινο νερό. Στην αρχή είπαν ότι έφταιγε το… Ph αλλά, όταν οι περίεργες μυρωδιές έγιναν ανυπόφορες, αποφάσισαν να την αδειάσουν. Τι είχε συμβεί; Κάποιος υπάλληλος από τη συντήρηση, πρόσθεσε -κατά λάθος- 160 λίτρα υπεροξειδίου του υδρογόνου, κάτι που εξουδετέρωσε το χλώριο και επέτρεψε την ανάπτυξη οργανικών ενώσεων.
- Αργότερα πρασίνισε και η πισίνα του πόλο, στο κολυμβητήριο «Maria Lenk», και οι διοργανωτές είχαν τη φοβερή ιδέα να λύσουν το πρόβλημα ρίχνοντας χλωρίνη. Το νερό έγινε μπλε αλλά και τα μάτια των παικτών, κόκκινα. Οπως αφηγήθηκε ο αρχηγός της ομάδας των ΗΠΑ, Τόνι Αζεβέδο, «με δυσκολία άνοιγα τα μάτια μου στην τελευταία περίοδο του αγώνα (με τη Γαλλία)».
- Η τρύπα στην οροφή του Κέντρου Τύπου, στο κολυμβητήριο. Οι δημοσιογράφοι δεν πίστευαν στα μάτια τους. Ιδίως όταν αποκαλύφθηκε ότι ήταν… από σφαίρα.
- Γνωστοί για τις οικολογικές ευαισθησίες τους, οι Βραζιλιάνοι είχαν γεμίσει όλες τις εγκαταστάσεις των Αγώνων με κάδους ανακύκλωσης. Εύγε τους. Μόνο που, πλαστικό, γυαλί και χαρτί, έπεφταν «όλα σε ένα». Στον ίδιο κάδο. Πταίσμα, μπροστά στη βαριά ατμοσφαιρική και θαλάσσια ρύπανση του Ρίο. Μόνον το Πεκίνο (2008) το συναγωνίζεται, στη μόλυνση του αέρα.
- Στον κόλπο Γκουαναμπάρα και στην Κοπακαμπάνα, όπου φιλοξενήθηκαν η κολύμβηση ανοιχτής θαλάσσης, η κωπηλασία και η ιστιοπλοΐα, οι αθλητές είχαν ειδοποιηθεί να κρατούν το στόμα και τη μύτη τους κλειστά, επειδή κινδύνευαν από μολύνσεις.
- Η «εκτέλεση» του τζάγκουαρ που θα συμμετείχε σε τελετή για την Ολυμπιακή Φλόγα, ήταν η κορυφή του παγόβουνου. Υπήρξαν πολλές καταγγελίες για θανάτωση ζώων, πριν από τους Αγώνες και στη διάρκειά τους. Ακόμη και αγρίων, που -υποτίθεται ότι- προστατεύονται ως είδη υπό εξαφάνιση.
- Πολλές Ολυμπιακές αποστολές αρνήθηκαν να φιλοξενηθούν στα άθλια διαμερίσματά τους, στο Ολυμπιακό Χωριό. Προτίμησαν να μείνουν σε ξενοδοχεία ή κρουαζιερόπολοια (όπως η Team USA του μπάσκετ). Οι αθλητές που επέλεξαν το Χωριό, το μετάνιωσαν πικρά. Επιπλέον, πολλοί έπεσαν θύματα κλοπής. Εφτασαν στο σημείο, όταν έφευγαν από τα δωμάτιά τους, να αφήνουν πίσω τους… θαλαμοφύλακα.
- Η εθνική ομάδα μπάσκετ της Κίνας έφτασε (στις 4 Αυγούστου) στο Ρίο ντε Τζανέιρο εν μέσω πυροβολισμών, κοντά στο αεροδρόμιο «Τομ Ζορμπίμ», στη βόρεια ζώνη της πόλης. Μάλιστα, οι κινέζοι δημοσιογράφοι οι οποίοι τη συνόδευαν, τράβηξαν -μέσα από το πούλμαν- φωτογραφίες νοσηλευτών που είχαν ξαπλώσει στον δρόμο, για να μη φάνε καμιά αδέσποτη. Αρκετά μέλη της Ολυμπιακής οικογένειας ληστεύτηκαν, στη διάρκεια της παραμονής τους στο Ρίο.
- Ο γάλλος γυμναστής που υπέστη συντριπτικό κάταγμα στο πόδι (σε έναν σοκαριστικό τραυματισμό που έκανε τον γύρο του κόσμου), έπεσε από το φορείο την ώρα που οι τραυματιοφορείς προσπαθούσαν να τον βάλουν στο ασθενοφόρο.
- Πολλοί αθλητές, σε αρκετά αγωνίσματα, έχασαν τις προπονήσεις τους. Είτε από μπλακ-άουτ του ηλεκτρικού ρεύματος, είτε από… μπλακ-άουτ των (εθελοντών) οδηγών που τους πήγαν σε λάθος εγκαταστάσεις. Μεξικανοί αθλητές των καταδύσεων κατήγγειλαν ότι, την ώρα που έκαναν άλματα από τους βατήρες, κάποιος από τους υπεύθυνους της πισίνας… έπαιζε με τον γενικό διακόπτη.
Μετά το δημοσίευμα του Independent, συνέβησαν κι άλλα. Στο Ολυμπιακό Πάρκο του Ρίο, λίγο έλειψε να θρηνήσουμε θύματα. Μια εναέρια κάμερα έπεσε από ύψος πολλών μέτρων, τραυματίζοντας -ευτυχώς, όχι σοβαρά- επτά ανθρώπους. Επειτα, κάποια ηλεκτροφόρα καλώδια συνέχισαν να αιωρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα.
- Στο επί κοντώ, στο αγώνισμα του Φιλιππίδη, ενώ ετοιμαζόταν για προσπάθεια ο Αργεντινός Τσαραβίλιο, χάλασε ο μηχανισμός ανύψωσης του πήχη! Ετσι, δεν μπορούσε να τοποθετηθεί στα 5,65 μέτρα για να επιχειρήσει την προσπάθειά του.
- Στον Μαραθώνιο, οι διοργανωτές θέλησαν να επιδείξουν τα κάλλη της πόλης, ως είθισται. Εβαλαν, λοιπόν, τους μαραθωνοδρόμους να περνούν και να ξαναπερνούν από τα ίδια σημεία του Ρίο. Για να πιάσουν οι κάμερες, όλα τα αξιοθέατα. Η… παγκόσμια πρωτοτυπία ήταν, ότι τους υποχρέωναν να κάνουν και (πλήρη) αναστροφή. Ακόμη και μετά το 40ο χιλιόμετρο της διαδρομής, όπου οι εξουθενωμένοι αθλητές παραπαίουν στην ευθεία.
- Η υγρασία ήταν εξοντωτική. Αγγιζε ή και ξεπερνούσε το 80%. Βεβαίως, γι’ αυτό δεν ευθύνονται οι διοργανωτές. Δυσκόλεψε, όμως, τα ρεκόρ. Στο Ρίο σημειώθηκαν μόλις τρία παγκόσμια, και καμιά δεκαριά Ολυμπιακά.
- Στον έλεγχο ντόπινγκ, ένας Θεός γνωρίζει τι συνέβη. Στα εργαστήρια δειγματοληψίας είχαν πρόσβαση όλοι όσοι τους κρεμόταν μια διαπίστευση στον λαιμό. Προπονητές, συνοδοί, δημοσιογράφοι… Οι πάντες.
Οι Βραζιλιάνοι πανηγυρίζουν σήμερα, επειδή καμία από τις προφητείες καταστροφής δεν εκπληρώθηκε. Ούτε τρομοκρατική ενέργεια είχαμε -ευτυχώς-, ούτε Ζίκα έπαθε κανείς, ούτε επιπλέοντα πτώματα ή ανθρώπινα μέλη συνάντησαν οι κωπηλάτες και οι ιστιοπλόοι. Αλλά, για όλα τα υπόλοιπα, τι απέγιναν οι δηλητηριώδεις αγγλοσαξονικές πένες που κατακεραύνωναν την Αθήνα του 2004 για το παραμικρό;
Εκαναν… τουμπεκί, όπως ακριβώς και η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή, η οποία με τη λήξη των Αγώνων δήλωσε ενθουσιασμένη. Τώρα, πια, είναι πασιφανές. Οι «Αθάνατοι» αντιμετώπισαν το Ρίο σαν παιδί τους. Την Αθήνα, σαν το ανεπιθύμητο εξώγαμό τους. Από την πρώτη στιγμή.
Οταν η ΔΟΕ διαπίστωσε ότι οι Βραζιλιάνοι δεν είχαν κονδύλια για να προχωρήσουν, και τα στάδια θα έμεναν γιαπιά, έβαλε από την τσέπη της ένα δισεκατομμύριο δολάρια. Την Ελλάδα, όμως, την απειλούσε -τότε- ότι θα της πάρει πίσω τη διοργάνωση. Επιμένοντας, μάλιστα, για «βαριές» και δαπανηρές κατασκευές. Οπως επέμενε και για το τραμ ή για την προμήθεια πανάκριβων συστημάτων ασφαλείας, σε μια χώρα που κινδύνευε λιγότερο από κάθε άλλη μετά το 2000.
Δεν ήταν προσωπικό το ζήτημα. Η πρεμούρα της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής να ανοίξει την αγορά των Αγώνων στη Νότιο Αμερική, ήταν ο λόγος για τον οποίο κράτησε αυτή την ασυνήθιστα ενδοτική στάση απέναντι στο Ρίο. Να την ανοίξει. Αλλά, σε ποιο κοινό;
Δεν πα’ να λέει ο κόσμος για τον Μπολτ και τον Φελπς; Στην πατρίδα του Πελέ, υπάρχει μόνο το ποδόσφαιρο. Το μοναδικό Ολυμπιακό άθλημα που στους Αγώνες στέλνει τα «δεύτερα». Στον στίβο, τη γυμναστική και την άρση βαρών, οι ντόπιοι φίλαθλοι πήγαν ντυμένοι με φανέλες της Φλαμένγκο και της Φλουμινένσε, με λάβαρα και πανό της Mποταφόγκο και της Βάσκo ντα Γκάμα, και βρίζονταν μεταξύ τους. Ανάθεμα κι αν είδαν έστω μια προσπάθεια αθλητή που δεν ήταν δικός τους.
Στα αγωνίσματα στα οποία απαιτείται απόλυτη αυτοσυγκέντρωση, εις μάτην οι διαιτητές και οι κριτές ζητούσαν από το κοινό να ησυχάσει. Η εξέδρα ήταν ποδοσφαιρική και θορυβώδης. Ακόμη και εκεί που ένας απρόσεκτος αθλητής μπορεί να τραυματιστεί σοβαρά.
Για fair play, ούτε λόγος. Οπου αγωνιζόταν Βραζιλιάνος, ο αντίπαλός του υπέφερε. Ιδίως αν ήταν Αργεντινός. Στο άλμα επί κοντώ, ο Λαβιλενί και ο Ντελ Πότρο αποδοκιμάστηκαν αγρίως, τη στιγμή που έδιναν τον αγώνα της ζωής τους. Αλλά, στην πραγματικότητα, το μοναδικό χρυσό μετάλλιο που ενδιέφερε τους Βραζιλιάνους, ήταν στο ποδοσφαιρικό τουρνουά. Οταν το πήραν, το Ρίο ξεχύθηκε στους δρόμους.
Στα υπόλοιπα αθλήματα, έβλεπες μία θάλασσα άδειων καθισμάτων. Ποτέ άλλοτε δεν ήταν τόσο εύκολο να βρεις εισιτήριο, ακόμη και στα δημοφιλέστερα αθλήματα. Ούτε στο Λονδίνο, ούτε στο Πεκίνο, ούτε καν στην Αθήνα. Με εξαίρεση κάποια… διάσημα άγνωστα αγωνίσματα, και τους πολύ πρωϊνούς προκριματικούς.
Ισως πάει πολύ να ζητάμε «σαβουάρ βιβρ» από μια κοινωνία που βρίσκεται σε αναβρασμό, όμως αυτή η έλλειψη του -έστω, υποκριτικού- «ευ αγωνίζεσθαι», ήταν ό,τι χειρότερο συνέβη στους αθλητές του Ρίο 2016.