Εχοντας κατά νου την επιβίωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης ως υπερεθνικού οικοδομήματος και λαμβάνοντας υπ’ όψιν του τόσο την παρούσα φάση ολοκλήρωσής της όσο και την καταστροφική για το παραγωγικό δυναμικό της και τις εθνικές οικονομίες της πανδημία του κορονοϊού, ο μεγαλοεπενδυτής Τζορτζ Σόρος, ιδρυτής και πρόεδρος των Open Society Foundations, με άρθρο του στο Project Syndicate προτείνει στην ηγεσία της ΕΕ άμεση και, όπως γράφει, «γρήγορη και όχι πολύ δαπανηρή» δράση.
Με δεδομένη τη δέσμευση της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για τη δημιουργία ενός ταμείoυ ανάκαμψης από την πανδημία το οποίο θα διαχειριστεί κεφάλαιο 1 τρισ. ευρώ, ο Σόρος θέτει το εύλογο ερώτημα: «Από πού θα προέρχονται αυτά τα χρήματα;»
Και απαντά μόνος του: «Προτείνω η Ευρωπαϊκή Ενωση να συγκεντρώσει τα χρήματα που απαιτούνται για το ταμείο πουλώντας διαρκή ομόλογα (perpetual bonds) των οποίων δεν χρειάζεται να εξοφληθεί το κεφάλαιο, αν και μπορούν να εξαγοραστούν ή να εξαργυρωθούν κατά την κρίση του εκδότη». Ο αρθρογράφος και πολύπειρος επενδυτής θέτει «την έγκριση αυτού του θέματος ως πρώτη προτεραιότητα στη σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 23ης Απριλίου».
- Να σημειωθεί ότι τα διαρκή ομόλογα (ή ομόλογα εις το διηνεκές) δεν έχουν ημερομηνία λήξης, δεν απαιτούν αποπληρωμή κεφαλαίου αλλά τακτική καταβολή τόκων. Είναι, κατά τούτο, συμφέροντα.
Στη συνέχεια του άρθρου του ο Σόρος επικαλείται τα ιστορικά στοιχεία τα οποία αποδεικνύουν τη χρησιμότητα της πρότασής του. Αναφέρει τη Βρετανία που αντεπεξήλθε στις οικονομικές απαιτήσεις των Ναπολεόντειων Πολέμων και του Α΄ΠΠ με τη χρήση παγίων ομολόγων (consolidated bonds/consols) και το χρονικό βάθος της διαπραγμάτευσής τους («μέχρι το 2015»). Και την ανάλογη αμερικανική εμπειρία των consols «στη δεκαετία του 1870».
Αναγνωρίζει πάντως ότι, σήμερα, τέτοιο ευρωπαϊκό εγχείρημα «θα ήταν άνευ προηγουμένου» και «ειδικά σε τόσο μεγάλο ποσό».
Η αφετηρία της σκέψης του Σόρος είναι ένα δυνητικό φαινόμενο που πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία για το καλό της ΕΕ: «Εάν τα κράτη-μέλη αρχίσουν να προστατεύουν τα εθνικά σύνορά τους ακόμη και από άλλα μέλη της ΕΕ, αυτό θα καταστρέψει την αρχή της αλληλεγγύης στην οποία βασίζεται η Ενωση».
Και στην περίπτωση των προτεινομένων διαρκών ομολόγων ποια θα είναι αυτή η θυσία;
Μικρή, γράφει ο Σόρος. Η ΕΕ θα πληρώνει μόνο τους τόκους, όχι το κεφάλαιο. Και θα στοιχίσει ελάχιστα.
«Επειδή τα διαρκή ομόλογα δεν αποπληρώνονται, θα επιφέρουν πολύ μικρή δημοσιονομική επιβάρυνση στην ΕΕ, σε αντίθεση με τη σημαντική οικονομική δύναμή τους». Η ΕΕ δεν θα τα αναχρηματοδοτεί, αλλά θα είναι υποχρεωμένη να καταβάλλει τακτικές πληρωμές τόκων. «Ενα διαρκές ομόλογο 1 τρισ. ευρώ με επιτόκιο (coupon) 0,5% θα κόστιζε στον Προϋπολογισμό της ΕΕ μόλις 5 δισ. ευρώ ετησίως. Αυτό είναι λιγότερο από το 3% του Προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2020».
Ο Σόρος γράφει επίσης ότι «η αγορά ενδέχεται να μην είναι σε θέση να απορροφήσει ένα 1 τρισ. ευρώ μονομιάς». Με την έκδοση του διαρκούς ομολόγου, η ΕΕ θα μπορούσε να εισαγάγει δόσεις, χωρίς να εκδίδει νέο ομόλογο κάθε φορά. Πλεονέκτημα θεωρεί ο Σόρος και το διαρκές ομόλογο όσον αφορά τα προγράμματα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ, αφού η κεντρική τράπεζα θα απαλλαγεί από τον βραχνά «της επανεξισορρόπησης του χαρτοφυλακίου της».
Ο Σόρος προσθέτει ότι η ΕΕ «δεν χρειάζεται να δημιουργήσει κάποιον νέο μηχανισμό για την έκδοση ομολόγων, επειδή έχει εκδώσει ομόλογα και στο παρελθόν». Τονίζει δε ότι τα έσοδα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για επενδύσεις και επιχορηγήσεις που σχετίζονται με την καταπολέμηση της πανδημίας μέσω θεσμικών φορέων που η Κομισιόν θα επιλέξει.
Είναι προφανές ότι ο Σόρος, με τη φωνή της ασφαλούς επενδυτικής λογικής, απευθύνεται στα σκληρά ώτα των Βορείων με σκοπό να τα μαλακώσει ώστε να ακούν καλύτερα…
Και κλείνει: «Η διαταραχή που προκαλείται από την πανδημία πρέπει να είναι προσωρινή. Και θα είναι προσωρινή μόνο εφ’ όσον οι ηγέτες της Ευρώπης λάβουν τα έκτακτα μέτρα που απαιτούνται για την αποφυγή μακροπρόθεσμων ζημιών στην ΕΕ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το ταμείο ανάκαμψης της ΕΕ είναι απολύτως αναγκαίο. Και η απαιτούμενη για τη δημιουργία του χρηματοδότηση με διαρκή ομόλογα είναι ο ευκολότερος, ταχύτερος και λιγότερο δαπανηρός τρόπος».