Το Ιράκ ετοιμάζεται να μειώσει τη νόμιμη ηλικία συναίνεσης από τα 18 στα εννέα, επιτρέποντας στους άνδρες να παντρεύονται μικρά κορίτσια. Η προτεινόμενη νομική αλλαγή στερεί επίσης από τις γυναίκες τα δικαιώματα διαζυγίου, επιμέλειας τέκνων και κληρονομιάς.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Telegraph, το ιρακινό Κοινοβούλιο, το οποίο κυριαρχείται από έναν συνασπισμό συντηρητικών σιιτικών μουσουλμανικών κομμάτων, ετοιμάζεται να ψηφίσει μια τροπολογία που θα ανατρέψει τον «νόμο περί προσωπικής κατάστασης» των πολιτών της χώρας.
Η νομοθεσία, γνωστή και ως Νόμος 188, είχε ανακηρυχθεί ως μια από τις πιο προοδευτικές στη Μέση Ανατολή όταν εισήχθη το 1959, και παρέχει ένα γενικό σύνολο κανόνων που διέπουν τις υποθέσεις των ιρακινών οικογενειών, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις.
Εκτός από τη μείωση της νόμιμης ηλικίας γάμου, η τροπολογία θα αφαιρέσει επίσης τα δικαιώματα των γυναικών στο διαζύγιο, στην επιμέλεια τέκνων και στις κληρονομιές. Ο κυβερνητικός συνασπισμός ισχυρίζεται ότι η κίνηση αυτή ευθυγραμμίζεται με μια αυστηρή ερμηνεία του ισλαμικού νόμου και αποσκοπεί στην προστασία των νεαρών κοριτσιών από «ανήθικες σχέσεις».
Δεν είναι η πρώτη φορά που σιιτικά κόμματα στο Ιράκ προσπαθούν να τροποποιήσουν τον νόμο περί προσωπικής κατάστασης – οι προσπάθειες αλλαγής του απέτυχαν το 2014 και το 2017, κυρίως λόγω της αντίδρασης των ιρακινών γυναικών. Ωστόσο ο συνασπισμός έχει τώρα μια μεγάλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία και ετοιμάζεται να περάσει την τροπολογία στην ολομέλεια.
Αναλυτές θεωρούν ότι η προτεινόμενη τροποποίηση είναι μέρος μιας ευρύτερης πολιτικής κίνησης των σιιτικών ισλαμιστικών ομάδων για να εδραιώσουν την εξουσία τους και να ανακτήσουν την ιδεολογική τους νομιμοποίηση στην ιρακινή κοινή γνώμη. Το χρονοδιάγραμμα της ψήφισης του νομοσχεδίου στην ολομέλεια της Βουλής δεν είναι σαφές, αλλά εγχώριοι πολιτικοί αναλυτές θεωρούν ότι αυτό θα γίνει σύντομα.
Ειδικοί και ακτιβιστές θεωρούν ότι η τροπολογία θα διαγράψει ουσιαστικά τα πιο σημαντικά δικαιώματα των γυναικών στη χώρα. Φοβούνται ότι το σύστημα διακυβέρνησης του Ιράκ θα αντικατασταθεί από την «Κηδεμονία των Μουλάδων» – ένα σιιτικό κυβερνητικό σύστημα που θέτει τη θρησκευτική εξουσία πάνω από το κράτος. Είναι το ίδιο με εκείνο των καθεστώτων του Ιράν και του Αφγανιστάν, τα οποία διαθέτουν ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη-θεματοφύλακα.
Το Ιράκ επιδεικνύει ήδη υψηλά ποσοστά παιδικών γάμων. Σύμφωνα με την UNICEF, περίπου το 28% των γυναικών στη χώρα είναι ήδη παντρεμένες στην ηλικία των 18 ετών. Αυτό οφείλεται σε ένα κενό στη νομοθεσία περί προσωπικής κατάστασης, που επιτρέπει σε θρησκευτικούς ηγέτες να τελούν χιλιάδες γάμους κάθε χρόνο, ακόμα και κοριτσιών ηλικίας 15 ετών, χωρίς την άδεια των πατέρων τους.
Αυτοί οι μη καταγεγραμμένοι γάμοι είναι ευρέως διαδεδομένοι σε φτωχές και εξαιρετικά συντηρητικές σιιτικές κοινότητες της χώρας. Καθώς όμως οι συγκεκριμένοι γάμοι δεν αναγνωρίζονται από τον νόμο, τα κορίτσια και τα παιδιά που γεννούν στερούνται πληθώρας δικαιωμάτων. Για παράδειγμα, τα νοσοκομεία μπορούν να αρνηθούν παροχή υπηρεσιών για τοκετό σε γυναίκες χωρίς πιστοποιητικό γάμου.
Η νέα τροπολογία θα νομιμοποιήσει αυτούς τους θρησκευτικούς γάμους, θέτοντας τα νεαρά κορίτσια σε αυξημένο κίνδυνο σεξουαλικής και σωματικής βίας, ενώ θα οδηγήσει και σε άρνηση πρόσβασής τους στην εκπαίδευση και στην εργασία, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η προτεινόμενη τροποποίηση είναι η πιο πρόσφατη κίνηση του κυβερνητικού συνασπισμού για τον περιορισμό των δικαιωμάτων των γυναικών.
Τον περασμένο Απρίλιο ποινικοποίησε τις σχέσεις μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου με έως και 15 χρόνια φυλάκιση, αφού απέτυχε να τους επιβάλει τη θανατική ποινή. Επίσης, πέρυσι, αποφάσισε ότι τα μέσα ενημέρωσης πρέπει να αντικαταστήσουν τον όρο «ομοφυλοφιλία» με αυτόν της «σεξουαλικής παρέκκλισης» σε όλες τις πλατφόρμες τους, ενώ απαγορεύτηκε και ο όρος «φύλο».
Η νομοθετική πρωτοβουλία έχει πυροδοτήσει κύμα κατακραυγής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με ακτιβίστριες για τα δικαιώματα των γυναικών να κατηγορούν την κυβέρνηση ότι προσπαθεί να «νομιμοποιήσει τον παιδικό βιασμό». Τον περασμένο Αύγουστο ξέσπασαν διαδηλώσεις στη Βαγδάτη και σε άλλες πόλεις σε ολόκληρη τη χώρα, οργανωμένες από τον Συνασπισμό 188, μια ιρακινή ομάδα ακτιβιστριών που αντιτίθενται στην τροποποίηση του νόμου.
Παράλληλα, υπάρχουν και φόβοι ότι η τροπολογία θα βαθύνει τις ήδη σεχταριστικές διαμάχες στο Ιράκ. Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις θα δίνουν στους μουσουλμάνους πολίτες τη δυνατότητα να επιλέξουν είτε τον ισχύοντα κοσμικό νόμο περί προσωπικής κατάστασης, είτε τον θρησκευτικό νόμο –ανάλογα με την πίστη τους– ως βάση για τη διαχείριση των προσωπικών τους υποθέσεων.