Ενα σημαντικό βήμα, που φέρνει την Αθήνα πιο κοντά στην αποκατάσταση του κτιρίου το οποίο θα στεγάσει την Ακαδημία Λυρικής Τέχνης «Maria Callas», έγινε με την προκήρυξη του ανοιχτού δημόσιου διαγωνισμού για την κατασκευή του έργου.
Το έργο προχωρά στο επόμενο στάδιο, μετά από τις προσπάθειες του Κώτας Μπακογιάννη και της επικεφαλής της ακαδημίας, σοπράνο Βάσως Παπαντωνίου, για να αποκατασταθεί και να αναδειχθεί το ιστορικής σημασίας πανέμορφο τετραώροφο κτίριο επί της οδού Πατησίων 61 (και Σκαραμαγκά) -στο οποίο έζησε η Μαρία Κάλλας- και να λειτουργήσει σε αυτό η Ακαδημία Λυρικής Τέχνης Μαρία Κάλας.
Ήδη, ο Δήμος Αθηναίων, μέσω της εταιρείας «Ανάπλαση Αθήνας», προχώρησε στη δημοσίευση της προκήρυξης και η δυνατότητα κατάθεσης των προσφορών ορίστηκε ως την Τρίτη 12 Σεπτεμβρίου.
Σε δήλωσή του, ο δήμαρχος Αθηναίων τόνισε: «Η Αθήνα έχει ανάγκη να διασώσει τα πιο όμορφα κτίριά της, όπως αυτό το ξεχωριστό αρχιτεκτονικό στολίδι στο οποίο έζησε τα παιδικά της χρόνια η Μαρία Κάλλας. Θέλουμε να τους δώσουμε ξανά πνοή, ώστε να ανοίξουν και πάλι τις πόρτες τους, να γίνουν επισκέψιμα για όλους τους Αθηναίους. Είμαστε πολύ χαρούμενοι που ένα τέτοιο κτίριο, ιστορικής σημασίας, παίρνει το δρόμο της αποκατάστασης, δικαιώνοντας την επιμονή μας, αλλά και τις μακρόχρονες προσπάθειες της διοίκησης της Ακαδημίας Λυρικής Τέχνης Maria Callas και ειδικά της προέδρου της Βάσως Παπαντωνίου. Το σπίτι της Μαρίας Κάλλας θα λάμψει ξανά, ώστε να στεγάσει την Ακαδημία και τα όνειρα όλων όσοι αγαπούν τη λυρική τέχνη».
Από την πλευρά της, η κυρία Παπαντωνίου, πρόεδρος της ακαδημίας, ανέφερε: «Η πίστη μας δικαίωσε την προσπάθειά μας. Βρισκόμαστε σήμερα στην ιστορική στιγμή που το κτίριο της οδού Πατησίων, όπου έζησε η Maria Callas, θα ξαναβρεί την χαμένη του ταυτότητα. Δώρο στα 100 χρόνια από την γέννησή της. Θα ήθελα να ευχαριστήσω και εκ μέρους του Δ.Σ., τον Δήμαρχο Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη, που εισηγήθηκε στον πρώην υπουργό Ανάπτυξης Αδωνι Γεωργιάδη, το αίτημά μας, και συνέβαλε στην υποστήριξή του για να δοθεί το ΕΣΠΑ, για την αποκατάσταση του κτιρίου. Η “Ανάπλαση της Αθήνας”, οργανισμός του Δήμου Αθηναίων, έχει αναλάβει τις ενέργειες και την επιλογή του αναδόχου, μέσω διαγωνισμού».
Ο Βασίλης Βασιλικός, γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Λυρικής Τέχνης Μαρία Κάλας και πρώην βουλευτής Επικρατείας, έχοντας παρακολουθήσει τη μακρά πορεία της αναζήτησης ώστε να βρεθούν οι φορείς που θα βοηθήσουν στην υλοποίηση αυτού του ιστορικού έργου, επισήμανε: «Θα ήθελα να συγχαρώ τόσο τον Αδωνι Γεωργιάδη, πρώην υπουργό Ανάπτυξης όσο και τον Δήμαρχο Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη, που συνέβαλαν καταλυτικά στην ένταξη στο ΕΣΠΑ, της ανακατασκευής του κτιρίου της οδού Πατησίων 61 και στην τωρινή αναγγελία του διαγωνισμού, μέσω της “Ανάπλασης της Αθήνας”. Το εμβληματικό τετραώροφο κτίριο, λόγω της αρχιτεκτονικής του αξίας, αλλά και της σύνδεσής του με την κορυφαία ελληνίδα σοπράνο, είναι χαρακτηρισμένο «ως έργο τέχνης που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία».
Το διατηρητέο κτίριο της Πατησίων
Πρόκειται για ένα διατηρητέο κτίριο-στολίδι, 1.442 τ.μ., εξαιρετικής αρχιτεκτονικής αισθητικής, επιρροής Jugendstil, που βρίσκεται στην «καρδιά» της Αθήνας.
Είναι καταγεγραμμένο στη συλλογική μνήμη ως «το σπίτι της Κάλλας», καθώς έζησε σε αυτό τα παιδικά της χρόνια, από το 1937 όταν επέστρεψε από την Αμερική με την οικογένειά της έως το 1945.
Με την επιτάχυνση των διαδικασιών από τον Δήμο Αθηναίων για την αποκατάστασή του, επιτυγχάνεται ένας διπλός σκοπός: να αναβιώσει το ιστορικό σπίτι στο οποίο έζησε η Μαρία Κάλλας, αλλά και να λειτουργήσει ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα για τη λυρική τέχνη.
Η πολυκατοικία Παπαλεονάρδου βρίσκεται στην συμβολή των οδών Πατησίων 61 και Σκαραμαγκά στην Αθήνα. Οικοδομήθηκε γύρω στο 1925 με μορφολογικές επιρροές του ευρωπαϊκού ρυθμού Αρ Νουβό της εποχής εκείνης, σε σχέδια του αρχιτέκτονα και καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Κωνσταντίνου Κιτσίκη.
Η πολυκατοικία έχει συνολική επιφάνεια 1.590 τ.μ. και θεωρείται από τα σπουδαιότερα μεσοπολεμικά οικήματα της Αθήνας.
Το κτίριο περιήλθε στην ιδιοκτησία του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου το 1950.
Επί υπουργίας Μελίνας Μερκούρη το 1989, η πολυκατοικία Παπαλεονάρδου χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο ιστορικό και αρχιτεκτονικό μνημείο των νεότερων χρόνων.
Στην πρόσοψη του οικήματος είχε αρχικώς τοποθετηθεί αναμνηστική πλάκα που αργότερα αφαιρέθηκε, όπου αναγραφόταν: «Στο σπίτι αυτό έζησε η Μαρία Κάλλας. Υπουργείο Πολιτισμού 1987».
Η πολυκατοικία ζημιώθηκε από τον σεισμό του 1999 και επλήγη από πυρκαγιά το 2003, ωστόσο, παρά την εκπόνηση σχετικής μελέτης ανακατασκευής, η ανακαίνιση της από το ΝΑΤ τελικώς δεν πραγματοποιήθηκε λόγω έλλειψης πόρων.
Στα τέλη του προηγούμενου αιώνα και στις αρχές του τρέχοντος, το κτίριο χρησιμοποιούταν ως κατάλυμα από άστεγους και τοξικομανείς, με αποτέλεσμα να σφραγιστεί το 2008.
Από το 2009 ως το 2013 τελούσε υπό κατάληψη από ομάδα αντιεξουσιαστών.
Τον Ιούλιο του 2017, το κτίριο περιήλθε στην κυριότητα του Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), μέσω σύμβασης με το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο.
Οι εργασίες αποκατάστασης
Για να μπορέσει να λειτουργήσει το -επί δεκαετίες εγκαταλελειμμένο κτίριο- και να στεγάσει την Ακαδημία Λυρικής Τέχνης, θα προηγηθούν εργασίες που αφορούν την αποκατάσταση των προσόψεων και της στέγης, καθώς και όλων των διατηρητέων τμημάτων του εσωτερικού του.
Επίσης, όπου απαιτείται, θα ενισχυθεί η ανακατασκευή του εσωτερικού φέροντος οργανισμού, που έχει υποστεί βλάβες από τον σεισμό και από παλαιότερη πυρκαγιά στους πρώτους ορόφους.
Το κτίριο που θα δημιουργηθεί, θα πληροί όλες τις σύγχρονες λειτουργικές και κατασκευαστικές προδιαγραφές για τη συγκεκριμένη χρήση, ενώ έχει προβλεφθεί η χρήση του από άτομα με αναπηρία και κινητικές δυσκολίες.
Μετά την αποκατάστασή του, το κτίριο θα παραδοθεί στην ΑΜΚΕ «Ακαδημία Λυρικής Τέχνης Μαρία Κάλας», ώστε να στεγάσει την ομώνυμη Ακαδημία, ενός ιδρύματος που θα παρέχει ολοκληρωμένη μουσική εκπαίδευση σε πανεπιστημιακό επίπεδο στη λυρική τέχνη.
Η ακαδημία θα διδάσκει μεθοδικά και συγκεντρωμένες όλες τις δεξιότητες του αφορούν στη λυρική τέχνη, κάτι που λείπει όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και από τις ακαδημίες του εξωτερικού.
Το σπουδαίο -σημειολογικά- στοιχείο της σύνδεσης του κτιρίου με την περίοδο των μουσικών σπουδών και την πρώιμης καριέρας της παγκοσμίου φήμης ελληνίδας υψιφώνου, θα συμβάλει στην προβολή των δραστηριοτήτων της Ακαδημίας Λυρικής Τέχνης Μαρία Κάλας, η οποία θα παρέχει σπουδές αναγνωρισμένες και ισάξιες αυτών των μουσικών ακαδημιών και σχολών της Ευρώπης, αναβαθμίζοντας τη μουσική εκπαίδευση στην Ελλάδα.
Η Ακαδημία Λυρικής Τέχνης Μαρία Κάλας αναμένεται να συνεισφέρει στη δημιουργία ενός ισχυρού πολιτιστικού brand για την πόλη της Αθήνας, σε συνδυασμό με τη λειτουργία του νέου μουσείου Μαρία Κάλας και του ομώνυμου Μουσικού Δημοτικού Θεάτρου από τον Δήμο Αθηναίων.
Το έργο για την αποκατάσταση του κτιρίου, έχει προϋπολογισμό ύψους 6.869.600 ευρώ (με ΦΠΑ) και χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» με ποσοστό δημόσιας δαπάνης 100%.
Πληροφορίες για τον διαγωνισμό
Τα έγγραφα της σύμβασης έχουν αναρτηθεί στον ειδικό, δημόσια προσβάσιμο χώρο, «ηλεκτρονικοί διαγωνισμοί» της πύλης Promitheus με συστημικό αύξοντα αριθμό: 202131. Η καταληκτική ημερομηνία υποβολής των προσφορών είναι η 12η Σεπτεμβρίου 2023 και ώρα 10 π.μ.