Το Νομπέλ Φυσικής 2024 απονεμήθηκε στους Τζον Χόπφιλντ και Τζέφρι Χίντον «για τις θεμελιώδεις ανακαλύψεις και εφευρέσεις που εκπαιδεύουν τις μηχανές να μαθαίνουν με τη χρήση τεχνητών νευρωνικών δικτύων».
«Αν και οι υπολογιστές δεν μπορούν να σκεφτούν, οι μηχανές μπορούν πλέον να μιμηθούν λειτουργίες όπως η μνήμη και η μάθηση. Οι φετινοί βραβευθέντες στη Φυσική βοήθησαν να γίνει αυτό δυνατό», αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Επιτροπή των Νομπέλ.
Σύμφωνα με το σκεπτικό της επιτροπής, που ανακοίνωσε το βραβείο το μεσημέρι της Τρίτης στη Στοκχόλμη, ο 91χρονος Αμερικανός Χόπφιλντ, από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, δημιούργησε μια δομή που μπορεί να αποθηκεύει και να ανακατασκευάζει πληροφορίες.
Ο 76χρονος Βρετανοκαναδός Χίντον, από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο, εφηύρε μια μέθοδο που μπορεί να ανακαλύπτει ανεξάρτητα ιδιότητες στα δεδομένα και η οποία έχει καταστεί σημαντική για τα μεγάλα νευρωνικά δίκτυα που χρησιμοποιούμε σήμερα.
Οι δύο επιστήμονες εργάζονται σε αυτόν τον τομέα από τη δεκαετία του 80.
Η δυνατότητα των μηχανών να μιμηθούν τη λειτουργία της μάθησης είναι από καιρό σημαντική για την έρευνα, συμπεριλαμβανομένης της ταξινόμησης και της ανάλυσης τεράστιων όγκων δεδομένων.
Οι δύο επιστήμονες χρησιμοποίησαν εργαλεία της Φυσικής για να αναπτύξουν μεθόδους που βοήθησαν να τεθούν τα θεμέλια τα οποία δίνουν αυτή τη δυνατότητα στα σημερινά ισχυρά συστήματα αυτόματης εκμάθησης. Η μηχανική μάθηση που βασίζεται σε τεχνητά νευρωνικά δίκτυα φέρνει σήμερα επανάσταση στην επιστήμη, τη μηχανική και την καθημερινή ζωή, σημείωσε η επιτροπή στο σκεπτικό της απόφασής της.
«Οι βραβευθέντες του 2024 χρησιμοποίησαν τις θεμελιώδεις έννοιες της στατιστικής Φυσικής για να συλλάβουν τεχνητά νευρωνικά δίκτυα που λειτουργούν σαν συνδυαστικές μνήμες και βρίσκουν πρότυπα σε μεγάλα σύνολα δεδομένων», εξήγησε στους δημοσιογράφους η Ελεν Μουνς, πρόεδρος της επιτροπής του Νομπέλ Φυσικής.
Τα τεχνητά νευρωνικά δίκτυα χρησιμοποιήθηκαν για την προώθηση της έρευνας σε ποικίλους τομείς, από την Φυσική των Σωματιδίων και την Επιστήμη των Υλικών μέχρι την Αστροφυσική. Αποτελούν πλέον μέρος της καθημερινής μας ζωής, πρόσθεσε η ίδια .
«Είμαι άναυδος… Δεν φανταζόμουν ότι θα συνέβαινε», ήταν η πρώτη αντίδραση του Τζέφρεϊ Χίντον κατά την συνομιλία του με την επιτροπή.