Πρόκειται για ένα μέλλον που έχει προαναγγελθεί πολλές φορές και μονίμως αναβάλλεται για το βάθος του χρόνου. Εκεί όπου το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης θα λειτουργεί κανονικά, αδιάλειπτα, προσφέροντας στην πόλη την όσμωση αλλά και το δικαίωμα στη σύγχρονη τέχνη. Ομως το βράδυ της 19ης Μαΐου, με αφορμή τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων, το ΕΜΣΤ παρουσίασε σε συνεργασία με το Ιδρυμα Fluxum και το Flux Laboratory την περφόρμανς «Lagune» (Λιμνοθάλασσα) του ελβετού καλλιτέχνη Ντενίς Σαβαρί, την οποία επαναπροσέγγισε και προσάρμοσε στο χώρο η χορογράφος Μαρκέλα Μανωλιάδη.
Η εμπειρία που βίωσαν οι περίπου 250 επισκέπτες που κατόρθωσαν να εξασφαλίσουν το περιβόητο δελτίο εισόδου ήταν πραγματικά μοναδική (και ενώ κάποιοι υπομονετικά περίμεναν στην είσοδο επί της Συγγρού μήπως βρεθεί μια κενή θέση…). Ανεβαίνοντας με τις τεράστιες κυλιόμενες σκάλες, περνώντας μέσα από τα σωθικά του εντυπωσιακού αλλά άδειου κτιρίου για να φτάσεις στο δώμα, στην ταράτσα ένας μικρός ίλιγγος σε διαπερνά. Προκαλείται από την προσμονή και την διαπίστωση «είμαι στο ΕΜΣΤ». Αλλά κυρίως τον ίλιγγο προκαλούν τα κομμάτια της πόλης που εισέρχονται ξαφνικά στον χώρο, που πανοπτικά αποσπούν το βλέμμα σου μέσα από τα μεγάλα παράθυρα αριστερά σου. Οσο ανεβαίνεις, τόσο βλέπεις νέα κομμάτια της Αθήνας.
Η κορεσμένη αρχιτεκτονική, η απλωσιά της Συγγρού, ο Παρθενώνας, ο Λυκαβηττός, ο αττικός ουρανός με κάθε δυνατή απόχρωση του μπλε και του πορτοκαλί καθώς ο ήλιος δύει. Εν τέλει το ίδιο το κτίριο και οι ιδιότητες και προσδοκίες που έχουν ακουμπήσει οι πολίτες πάνω του αποτελούν το ζητούμενο έργο τέχνης, αυτή τη στιγμή. Είναι σαν να περπατάς μέσα στο έργο τέχνης αντί να στέκεσαι απέναντί του στην αίθουσα του μουσείου. Σαν να είσαι ο ίδιος μέρος μιας περφόρμανς.
Η συγκίνηση της σχεδόν πρώτης φοράς και η μοναδική ομορφιά του δειλινού με θέα 360 μοίρες στην Αθήνα είναι τα συναισθήματα που κυριάρχησαν. Οταν με μισή ώρα καθυστέρηση –αλλά χωρίς κανείς να γκρινιάζει αφού η θέα ήταν απλά καθηλωτική- άρχισε η διαδικασία με παρόντα τον υπουργό Πολιτισμού και τον Πρέσβη του Καναδά, η διευθύντρια του ΕΜΣΤ Κατερίνα Κοσκινά έσπευσε από μικροφώνου να διευκρινίσει κάτι που εδώ και καιρό λέει με κάθε ευκαιρία και σε ιδιωτικές συζητήσεις. «Δεν άνοιξε το μουσείο, δεν είναι τα εγκαίνιά του. Είναι όμως το σημαντικότερο βήμα προς την κατεύθυνσή αυτή, με αφορμή τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων».
Η παρουσίαση της περφόρμανς εντάσσεται στο πρόγραμμα «Προλεγόμενα» ενώ θα ακολουθήσει τις 21 Ιουνίου εκδήλωση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, και πάλι στο δώμα του ΕΜΣΤ. Η επιλογή της περφόρμανς «Lagune» δεν έγινε τυχαία, αφού σωματοποιεί και σχολιάζει τη σχέση του πολίτη με την πόλη. Σχολιάζει τον τρυφερό, βίαιο, παραγωγικό ή κατασταλτικό τρόπο με τον οποίο ο ένας επηρεάζει τον άλλο. Ετσι, ήχοι πόλεων σε Δύση και Ανατολή –αμανέδες αλλά και μαύρα μπλουζ- απλώθηκαν στην ταράτσα όσο οι επτά έλληνες χορευτές μετακινούσαν μικρές πόλεις (έμπνευση από την Αρχιτεκτονική γυαλιού του Paul Scheerbart). Η χορογράφος Μαρκέλλα Μανωλιάδη προσάρμοσε στον χώρο την δημιουργία του Ντενίς Σαμαρί που ήταν παραγωγή του Ιδρύματος Fluxum, με αφορμή την εκατονταετή επέτειο του κινήματος DADA. Η έμπνευσή της αντλήθηκε από το μυθιστόρημα «Η ακτή των Σύρτεων» (Le Rivage des Syrtes) του Ζυλιέν Γκρακ (1951) και από την μαριονέτα Ρομπότ Κινγκ της Ελβετίδας Σοφί Τομπέ Αρπ, την οποία αναπαρήγαγε κατά προσέγγιση για την παράσταση η Εβελιν Βιλέμ.
Ηχοι θάλασσας, κύματα κατέλαβαν το δώμα δημιουργώντας μια πόλη πλωτή. Τα σώματα κύλισαν στο πάτωμα έγιναν τα ίδια κύματα για να ακολουθήσουν στη συνέχεια τις οδηγίες που τους έδινε αυτό το κοσμοπολίτικο ταξίδι ήχων που ακουγόταν –όπως η μαριονέτα ακολουθεί τις οδηγίες αυτού που την κρατά.
Η επιλογή αυτή είχε ξεχωριστό ενδιαφέρον αν σκεφτεί κανείς πως το θέμα της λειτουργίας και κατάληψης του κτιρίου ΦΙΞ από τους πολίτες αποτελεί μια από τις βαθύτερες και συνεχούς αιμορραγίας πληγές της σύγχρονης αστικής ιστορίας μας. Ετσι, το ΕΜΣΤ την Τρίτη για λίγη ώρα απέκτησε αίμα στις φλέβες του, κατοικήθηκε και ακούμπησε τόσο ταιριαστά στην επέτειο για τα 100 χρόνια του ντανταϊσμού και στη φράση του Τριστάν Τζαρά: «Η τέχνη δεν θίγει κανέναν και εκείνοι που ξέρουν να ενδιαφέρονται, θα λάβουν χάδια και την ευκαιρία να εμπλουτίσουν τη χώρα με τη συνομιλία τους».
