Το είχε επιβεβαιώσει η ίδια, μάλιστα σε τηλεοπτική της συνέντευξη, πως η αμφίεσή της κατά τις δημόσιες παρεμβάσεις της και, κυρίως, οι καρφίτσες που επέλεγε να φοράει, σχετίζονταν άμεσα με τις όποιες αποφάσεις της ή με την επικαιρότητα.
Τον Μάιο του 2020 φόρεσε, για παράδειγμα, μια καρφίτσα σε σχήμα σπιτιού, καθώς οι αρχές προέτρεπαν τους πολίτες να παραμείνουν στα σπίτια τους λόγω της πανδημίας, ενώ τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς, ενώπιον μιας σημαντικής αύξησης των κρουσμάτων covid στην πατρίδα της, επέλεξε να φορέσει μια καρφίτσα σε σχήμα κύματος. Οταν αποφάσισε να μειώσει τα βασικά επιτόκια, στο πέτο της δέσποζε ένα περιστέρι και ένα γεράκι λίγο πριν προβεί στην αύξησή τους.
Ωστόσο κατά την παρέμβασή της λίγες ημέρες μετά την έναρξη της αποκαλούμενης «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων στην Ουκρανία και την επιβολή των βαρύτατων κυρώσεων στη ρωσική οικονομία, εμφανίστηκε ντυμένη στα μαύρα και δίχως καρφίτσα, «ωσάν να πενθούσε, ίσως για τον πόλεμο, ίσως γιατί οι αποφάσεις του Κρεμλίνου ακυρώνουν μεγάλο μέρος του έργου που επιτέλεσε τα τελευταία εννέα χρόνια», αναφέρει σε κείμενό του ο Μάρκο Ιμαρίζιο της Corriere della Sera, συνθέτοντας το πορτρέτο της Ελβίρα Ναμπιούλινα, της επικεφαλής της Τράπεζας της Ρωσίας.
«Πενθεί για τη Ρωσία»
Αλλά ούτε οι ενδυματολογικές επιλογές της ούτε οι ανεπιβεβαίωτες φήμες περί παραίτησης της που δεν έγινε αποδεκτή από τον Πούτιν, αποκαλύπτουν εάν η (εγνωσμένου κύρους διεθνώς) ρωσίδα οικονομολόγος τάσσεται υπέρ ή κατά του πολέμου που διεξάγει ο πρόεδρός της στην Ουκρανία, επισημαίνει ο ιταλός δημοσιογράφος.
«Ξέρουμε ότι μισεί τον πόλεμο καθώς φορούσε μαύρα. Φοράει πάντα κάτι για να εκφράζει τις απόψεις της. Πενθεί για τη Ρωσία στην οικοδόμηση της οποίας συνέβαλε και ο Πούτιν θα το καταλάβει. Αλλά δεν τον νοιάζει», ανέφερε στις αρχές του μήνα ο Τσάρλι Ρόμπερτσον, επικεφαλής οικονομολόγος της ρωσικής επενδυτικής τράπεζας Renaissance Capital που εδρεύει στο Λονδίνο.
Αντιθέτως ο Σεργκέι Γκουρίεφ καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Sciences Po του Παρισιού και κορυφαίος ειδικός στη Ρωσία, θεωρεί πως μέσω της πένθιμης αμφίεσής της η Ελβίρα Ναμπιούλινα επιδίωξε να καταδείξει τη σοβαρότητα του πλήγματος που θα επιφέρουν οι δυτικές κυρώσεις στη ρωσική οικονομία. «Αυτή τη φορά ήταν ντυμένη στα μαύρα και δεν φορούσε καρφίτσα. Αυτό δεν πρέπει να ερμηνευτεί ως διαφωνία ως προς την πολιτική του Πούτιν, αλλά ως ένδειξη ότι ήρθε η ώρα να εγκαταλειφθεί η φυσιολογική νομισματική πολιτική», ανέφερε ερωτηθείς σχετικά.
Προς το παρόν είναι αλήθεια πως η επικεφαλής της Τράπεζας της Ρωσίας εγκρίνει μέτρα που σηματοδοτούν την επιστροφή σε μια ελεγχόμενη από το κράτος οικονομία και είναι αντίθετα με τις πεποιθήσεις της, όπως ο διπλασιασμός των βασικών επιτοκίων (από το 9,5% στο 20%) και η επιβολή περιορισμών στη μεταφορά κεφαλαίων στο εξωτερικό.
Το να εναντιωθεί κανείς στον Πούτιν σίγουρα δεν είναι εύκολο αλλά η Ελβίρα Ναμπιούλινα αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση, καθώς διατηρεί μια σχετική αυτονομία στη λήψη αποφάσεων, ανήκοντας, συγχρόνως στον σκληρό πυρήνα του προσωποπαγούς καθεστώτος του Βλαντίμιρ Πούτιν.
Μετά τη αποχώρηση, έπειτα από εννιά χρόνια, του Σεργκέι Ιγκνάτιεφ από την προεδρία της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας το 2013, επικρατέστερος να τον διαδεχθεί ήταν ο Αλεξέι Ουλιουκάεφ, αντιπρόεδρός του και ένθερμος υποστηρικτής αυστηρών δημοσιονομικών πολιτικών. Ωστόσο ο Πούτιν επέλεξε να προσφέρει τη οργανική θέση στην Ελβίρα Ναμπιούλινα, η οποία από τον Μάιο του 2012 εκτελούσε χρέη οικονομικού συμβούλου του ρώσου προέδρου. Ο διορισμός της είχε εκληφθεί τότε από τα διοικητική στελέχη της τράπεζας ως κατάφωρη πολιτική παρέμβαση.
Από τον Μαρξ στον φιλελευθερισμό
Γεννημένη την 29η Οκτωβρίου 1963 στην Ουφά, πρωτεύουσα της Μπασκιρίας, μιας περιοχής πλούσιας σε πετρέλαιο ανάμεσα στα Ουράλια και τον Βόλγα, η Ελβίρα Ναμπιούλινα υπήρξε υποδειγματική φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας, όπου μελέτησε την ιστορία της σοβιετικής οικονομικής σκέψης μέσω των έργων του Λένιν και του Μαρξ. Στο Κομμουνιστικό Κόμμα εγγράφηκε το 1985, χρονιά κατά την οποία την ηγεσία της ΕΣΣΔ ανέλαβε ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ.
Επειτα από μία εξαετία, το 1991, όταν η τύχη της Σοβιετικής Ενωσης είχε κριθεί, παρέδωσε την κομματική της ταυτότητα, σπρώχνοντας την κάτω από την πόρτα του γραφείου του κόμματος στο πανεπιστήμιό της. Στη συνέχεια συνεργάστηκε με την Ανώτατη Σχολή Οικονομικών Επιστημών της Ρωσίας, την οποία ίδρυσε ο σύζυγός της Γιάροσλαβ Κουζμίνοφ το 1992 και θεωρούνταν κατά τα επόμενα χρόνια κοιτίδα του ρωσικού φιλελευθερισμού.
Η Ελβίρα Ναμπιούλινα φημίζεται για την εξαιρετική μνήμη της που της επιτρέπει να απομνημονεύει όχι μόνον λογιστικούς πίνακες αλλά και ποιήματα του αγαπημένου της Πολ Βερλέν από τα οποία εμπνέεται για να συνθέσει δικά της σονέτα που εξακολουθεί να κρατάει στο συρτάρι «από σεμνότητα», όπως ανέφερε η ίδια πριν από χρόνια.
Δεν επιδίωξε ποτέ να κρύψει πως θεωρεί, όπως και ο πρόεδρός της, ότι διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης ήταν καταστροφή για τη Ρωσία. Από το 1991 έως το 1998 εργάστηκε δίπλα στους σημαντικότερους ρώσους οικονομολόγους, περιλαμβανομένου του Ανατόλι Τσουμπάις, του αρχιτέκτονα του σχεδίου ιδιωτικοποιήσεων που εφαρμόστηκε κατά τα πρώτα χρόνια της μετασοβιετικής περιόδου και μέσα από το οποίο αναδύθηκαν οι ολιγάρχες της Ρωσίας.
«Σωτήρας της Ρωσίας»
Το 2007 ο Πούτιν της εμπιστεύτηκε το υπουργείο Οικονομίας. Μετά την οικονομική κρίση του 2008-2009 την ευχαρίστησε δημοσίως για τις υπηρεσίες της, χαρακτηρίζοντάς την σωτήρα της Ρωσίας. Από το 2014 έως το 2015 σφράγισε 276 χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ύποπτα για ξέπλυμα βρόμικου χρήματος, συμβάλλοντας, έτσι, στη σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος ενώ δεν δίστασε να αντιταχθεί επανειλημμένα στο αίτημα του Κρεμλίνου για αύξηση των επιτοκίων.
Αντιθέτως σήμερα η Ελβίρα Ναμπιούλινα καλείται να εφαρμόσει μια νομισματική πολιτική που έρχεται σε αντίθεση με τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές της. «Τα όρια μεταξύ μιας σιωπηρής διαφωνίας και της συνενοχής στην καταστροφή της ρωσικής οικονομίας καθίστανται ολοένα πιο δυσδιάκριτα», καταλήγει ο δημοσιογράφος της Corriere.