Αρχισαν οι εκκαθαρίσεις του Πούτιν στις υπηρεσίες ασφαλείας, στον στρατό, σε ολόκληρη τη ρωσική κοινωνία.
Σχεδόν αμέσως μετά την παραληρηματική και ανατριχιαστική ομιλία του ρώσου προέδρου περί της ανάγκης «αυτοκάθαρσης» της ρωσικής κοινωνίας, σπίτια δημοσιογράφων και ακτιβιστών βανδαλίστηκαν ενώ πολλοί δέχτηκαν απειλητικά μηνύματα. Ωστόσο παρόμοια περιστατικά στη Ρωσία του Πούτιν κάθε άλλο παρά σπάνια είναι. Αλλά αδιάσειστη απόδειξη ότι το Κρεμλίνο άρχισε να εκκαθαρίζει τη χώρα από τους «εθνικούς προδότες» και τους «μπάσταρδους» που πωλούν εκδούλευση στη Δύση και «έχουν στόχο την καταστροφή της Ρωσίας», όπως επισήμανε ο ίδιος ο ρώσος πρόεδρος, αποτελεί η σύλληψη του υποδιοικητή της ρωσικής Εθνοφρουράς, Ρομάν Γκαβρίλοφ.
Ωστόσο οι εκκαθαρίσεις στη Ρωσία έχουν αρχίσει εδώ και μέρες, τουλάχιστον λαμβάνοντας υπόψη πως μέσα σε διάστημα τριών εβδομάδων, από τότε που άρχισε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, περίπου 15.000 άνθρωποι συνελήφθησαν επειδή τόλμησαν να πουν «Οχι» σε αυτό που το Κρεμλίνο εξακολουθεί να αποκαλεί «ειδική στρατιωτική επιχείρηση». Συγχρόνως εκατοντάδες δημοσιογράφοι και ακτιβιστές αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους.
«Αποβράσματα και προδότες»
«Ο ρωσικός λαός ξέρει πώς να ξεχωρίζει τους αληθινούς πατριώτες από τα αποβράσματα και τους προδότες και να τους φτύνει σαν μια σκνίπα που πέταξε κατά λάθος στο στόμα του», είπε ο Πούτιν την Τετάρτη ενώ την επομένη ο εκπρόσωπός του Ντμίτρι Πεσκόφ αποσαφήνισε τα λεγόμενά του, δηλώνοντας πως «σε δύσκολους καιρούς, πολλοί δείχνουν την αληθινή τους φύση. Πολλοί αποδείχθηκαν προδότες. Είναι οι ίδιοι που εξαφανίζονται από τη ζωή μας. Μερικοί παραιτούνται από τις εργασίες τους, άλλοι φεύγουν από τη χώρα και μετακομίζουν στο εξωτερικό. Ετσι επέρχεται αυτή η κάθαρση. Αλλοι παραβιάζουν το νόμο και τιμωρούνται από τα δικαστήρια». Το μήνυμα της ρωσικής ηγεσίας προς τον ρωσικό λαό είναι ξεκάθαρο: όποιος διαφωνεί, εάν δεν αυτοεξοριστεί, θα καταλήξει στη φυλακή. Μια διαδικασία… που παραπέμπει ευθέως στις μεθόδους του Στάλιν, και τις περίφημες «Δίκες της Μόσχας», το διάστημα 1936-38, όταν ο σοβιετικός ηγέτης έστειλε με συνοπτικές διαδικασίες στο απόσπασμα ή στα γκούλαγκ όσους θεωρούσε επικίνδυνους για το Κομμουνιστικό Κόμμα και -κυρίως- για τον ίδιο. Η Ιστορία επαναλαμβάνεται, λοιπόν;
Ο 45χρονος Ρομάν Γκαβρίλοφ, πρώην αναπληρωτής διευθυντής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Προστασίας (FSO) που έφερε μεταξύ άλλων την ευθύνη για την ασφάλεια του ρώσου προέδρου, ανέλαβε καθήκοντα υποδιοικητή της Εθνοφρουράς της Ρωσίας μόλις τον περασμένο Ιούνιο.
Σε ανάρτησή του στο Twitter ο Κρίστο Γκρόζεφ, δημοσιογράφος του ερευνητικού ιστοτόπου Bellingcat με ειδίκευση στη Ρωσία, επικαλούμενος τρεις ανεξάρτητες πηγές, ανέφερε ότι συνελήφθη από πράκτορες της ρωσικής Ομοσπονδιακής Υπηρεσία Ασφαλείας (FSB). Σύμφωνα με τη μία πηγή κατηγορείται για «διαρροή στρατιωτικών πληροφοριών, με αποτέλεσμα την απώλεια ζωών», ενώ δύο άλλες πηγές υποστηρίζουν ότι έκανε «σπάταλη χρήση καυσίμων», με αποτέλεσμα πολλά ρωσικά άρματα μάχης να «μένουν στη μέση του δρόμου» από καύσιμα, όπως επιβεβαιώνουν και πολλά βίντεο των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων.
«Αν και είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς σε τι ακριβώς θα οδηγήσει η εκκαθάριση/αναδιάταξη στην κορυφή των δυνάμεων Ασφαλείας, ένα πράγμα είναι σαφές: ο Πούτιν αναμφίβολα αναγνωρίζει την κρίση που περνάει αυτή η επιχείρηση. Είναι τόσο βαθιά που αλλάζει στρατηγούς κατά την διάρκεια πολέμου – μία καθόλου σωστή πρακτική», σχολίασε ο βραβευμένος (με European Press Prize) βούλγαρος δημοσιογράφος. Τη σύλληψη του Ρομάν Γκαβρίλοφ έσπευσε να διαψεύσει ο Αλεξαντρ Χινσίτιν, ανώτατο στέλεχος του κυβερνώντος κόμματος Ενωμένη Ρωσία. Ομως την ίδια ώρα ο ρωσικός ενημερωτικός ιστότοπος URA.RU ανέφερε ότι αποπέμφθηκε «για άγνωστους λόγους» από τον ίδιο τον διοικητή της Ρωσικής Εθνοφρουράς, Βίκτορ Ζολότοφ.
Πράκτορες υπό περιορισμό
Ομως το ξεκαθάρισμα λογαριασμών στη Ρωσία που προέκυψε ως απόρροια της αδυναμίας των ρωσικών δυνάμεων να επιτύχουν τους στόχους τους στην Ουκρανία δεν αφορά μόνον τον στρατό αλλά και τις ίδιες της υπηρεσίες Ασφαλείας της Ρωσίας. Μόλις πριν από λίγες ημέρες ο ρώσος δημοσιογράφος Αντρέι Σολντάτοφ, ειδικός στις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, αποκάλυψε ότι ο Σεργκέι Μπεσέντα, επικεφαλής της Υπηρεσίας Πληροφοριών Εξωτερικού της FSB, συνελήφθη μαζί με τον αναπληρωτή του, Ανατόλι Μπολιούχ και τέθηκαν σε κατ’ οίκον περιορισμό.
Οι συλλήψεις των δύο ανδρών επιβεβαιώθηκαν και από πηγές εντός της FSB και από τον Βλαντιμίρ Οσέτσκιν, έναν εξόριστο ρώσο ακτιβιστή για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο οποίος αποκάλυψε επίσης ότι στελέχη της FSB πραγματοποίησαν έρευνες σε περισσότερα από 20 σπίτια συναδέλφων τους στη Μόσχα που θεωρούνταν ύποπτοι για συνομιλίες με δημοσιογράφους. «Η επίσημη βάση για τη διεξαγωγή αυτών των ερευνών είναι η κατηγορία της υπεξαίρεσης κεφαλαίων που προορίζονται για ανατρεπτικές δραστηριότητες στην Ουκρανία. Ο πραγματικός λόγος είναι αναξιόπιστες, ελλιπείς και εν μέρει ψευδείς πληροφορίες για την πολιτική κατάσταση στην Ουκρανία», εξήγησε ο ρώσος ακτιβιστής.
Μιλώντας πριν από λίγες ημέρες στους λονδρέζικους Times ο Αντρέι Σολντάτοφ υποστήριξε ότι οι τελικές εκθέσεις που εκπόνησε η FSB για την Ουκρανία, εν όψει της εισβολής, «απλά δεν ήταν σωστές», οι εκτιμήσεις τους για τη λαϊκή υποστήριξη που θα είχε η ρωσική εισβολή μεταξύ των Ουκρανών αλλά και για την αντίσταση που θα προέβαλλε ο ουκρανικός λαός βασίστηκαν σε «τρομερά λάθος υπολογισμούς».
Προγραφές αντιφρονούντων
Ομως «προδότες» δεν υπάρχουν μόνον στις ένοπλες δυνάμεις και στις υπηρεσίες ασφαλείας της Ρωσίας, προδότες και, μάλιστα, πολλοί, υπάρχουν και στη ρωσική κοινωνία, είτε πρόκειται για αντιφρονούντες είτε για ακτιβιστές ή απλά ανεξάρτητες φωνές που καλούνται τώρα, περισσότερο από πότε, να καλύπτουν τα νώτα τους. Σε ανταπόκρισή της από τη Μόσχα η Ροζάλμπα Καστελέτι της ιταλικής La Repubblica αναφέρει ενδεικτικά πως η Ανα Λόζκο, δημοσιογράφος του ιστοτόπου Sota που καλύπτει τις αντιπολεμικές συγκεντρώσεις στην πατρίδα της, και οι ακτιβιστές Ντμίτρι Ιβάνοφ και Ολγκα Μίσικ βρήκαν στις πόρτες των σπιτιών τους γραμμένη τη φράση «Μην προδίδετε τη Χώρα σας» και από κάτω ένα Ζ, σύμβολο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Την Τετάρτη άρχισαν και οι πρώτες ποινικές διώξεις με βάση τον νόμο που απαγορεύει τη διάδοση ψευδών και συκοφαντικών ειδήσεων για τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις με προβλεπόμενη ποινή καθείρξεως έως 15 έτη. Στο στόχαστρο των διωκτικών αρχών του Πούτιν κατέληξαν μια blogger μαγειρικής ονόματι Βερόνικα Μπελοτσερκόφσκαγια, γνωστή ως Μπελόνικα, που ζει στο εξωτερικό, η Μαρίνα Νοβίκοβα, μια 69χρονη κάτοικος της «κλειστής διοικητικής-εδαφικής δομής» Σεβέρσκ και δημιουργός ενός καναλιού Telegram που παρακολουθούσαν περί τα 170 άτομα, και ένας άνδρας από το Τομσκ, μας πληροφορεί η ιταλίδα ανταποκρίτρια.
«Από όλα όσα θα μπορούσαν να δανειστούν από την ΕΣΣΔ, πήραν μόνο την καταστολή, τις ελλείψεις και την ανθρωποφαγική προπαγάνδα. Ηδη απειλούν ανοιχτά με κρατικό τρόμο», σχολίασε ο μπλόγκερ Αλεξαντρ Γκορμπούνοφ, γνωστός και ως StalinGulag.
«Ή δίπλα ή απέναντι…»
Ο Μαρκ Γκαλεότι, από την πλευρά του, βρετανός πανεπιστημιακός και κορυφαίος αναλυτής με ειδίκευση στη Ρωσία (για την οποία έχει γράψει 24 βιβλία) υπογραμμίζει πως οι απειλές του Πούτιν δεν αφορούν μόνο την «κοσμοπολίτικη και φιλελεύθερη μεσαία τάξη των μεγαλουπόλεων, που ήταν πάντα αγκάθι στο πλευρό του», αφορούν επίσης τους ολιγάρχες και τους μικρο-ολιγάρχες της χώρας αλλά και ολόκληρο το ρωσικό πληθυσμό. «Πρόκειται για ένα βήμα προς τον ολοκληρωτισμό, με κάθε Ρώσο, πλούσιο ή φτωχό, να καλείται να επιλέξει: είσαι με τον Πούτιν ή εναντίον του Πούτιν; Δεν υπάρχει πλέον χώρος για ουδετερότητα ή αφοσιωμένη εναντίωση, για επιφυλάξεις ή ανησυχίες», έγραψε σε άρθρο του στο The Spectator.