Οι ομαδικοί τάφοι έξω από τη Μαριούπολη, το θέατρο που βομβαρδίστηκε και γύρω του γράφτηκε η λέξη «παιδιά», στην ίδια πόλη, το τεράστιο κονβόι για τον ανεφοδιασμό του ρωσικού στρατού έξω από το Κίεβο και τα πτώματα στους δρόμους της Μπούτσα αποτελούν στιγμιότυπα του πολέμου στην Ουκρανία που καταγράφηκαν, ανάμεσα σε πολλά άλλα, από μια εταιρεία διαστημικής τεχνολογίας η οποία βρίσκεται σχεδόν 6.000 μίλια μακριά από τη χώρα αυτή, στο Ουέστμινστερ του Κολοράντο.
Ο λόγος για τη Maxar Technologies, ο CEO της οποίας, Ντάνιελ Γιαμπλόνσκι, μίλησε στη βρετανική Telegraph – σε δημοσιογράφο της οποίας επετράπη η είσοδος στα τεράστια κεντρικά γραφεία της, κάτι σπάνιο – για το πώς αυτή η πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων εταιρεία βοηθά τις κυβερνήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ και της Ουκρανίας να συγκεντρώσουν πληροφορίες για τις ρωσικές δυνάμεις σε πραγματικό χρόνο.
«Η Maxar είναι η πιο cool εταιρεία Διαστήματος και τεχνολογίας στο ηλιακό σύστημα», είπε γελώντας ο Γιαμπλόνσκι, αλλά χωρίς να αστειεύεται. Η επιχείρηση έχει κατασκευάσει περισσότερα από 300 διαστημόπλοια καθώς και ρομποτικούς βραχίονες που χρησιμοποιούνται από τα ρομποτικά ρόβερ της NASA στον Αρη ενώ σχεδιάζει στο άμεσο μέλλον να στείλει στο Διάστημα, σε έναν αστεροειδή ένα δισεκατομμύρια μίλια μακριά, ένα εξερευνητικό διαστημικό σκάφος. Η τρέχουσα εστίασή της, ωστόσο, είναι στον πόλεμο στην Ευρώπη.
Η εταιρεία διαθέτει τέσσερις δορυφόρους σε τροχιά μεταξύ 310 και 480 μιλίων πάνω από τη Γη. Καθένας τους έχει το μέγεθος ενός μικρού αυτοκινήτου και ζυγίζει περίπου έναν τόνο, ταξιδεύει με 10.000 μίλια/ώρα και κάνει κύκλους γύρω από τον πλανήτη κάθε 94 λεπτά.
Οι δορυφόροι, των οποίων η κατασκευή κοστίζει «δεκάδες έως εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια», σαρώνουν συνεχώς την επιφάνεια της Γης, αποτυπώνοντας εκτάσεις 7,5 μιλίων σε κάθε λήψη. Στη συνέχεια, οι εικόνες μεταφέρονται στις επίγειες εγκαταστάσεις όπου και υποβάλλονται σε επεξεργασία ώστε να αποδίδουν μία τρισδιάστατη εικόνα του εδάφους.
«Καθημερινά συλλέγουμε υλικό που αντιστοιχεί σε σχεδόν 6 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα της επιφάνειας της Γης», σημείωσε ο πυρηνικός φυσικός και πρώην αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού Γιαμπλόνσκι. «Eνας γεωχωρικός αναλυτής – ένας ειδικός με την κλασική εκπαίδευση στο αντικείμενο – θα χρειαζόταν πάνω από οκτώ δεκαετίες για να επεξεργαστεί όσα δεδομένα συλλέγουμε σε μια μέρα. Αυτό που κάνουμε, λοιπόν, είναι να χρησιμοποιούμε τεχνητή νοημοσύνη για να μας βοηθήσει να προσδιορίσουμε τι συμβαίνει σε συγκεκριμένες τοποθεσίες σε στιγμές που μπορεί να ενδιαφέρουν».
Κάποιες φορές το προσωπικό της Maxar επισημαίνει στους πελάτες εικόνες ενδιαφέροντος, άλλες φορές οι πελάτες «μας λένε πού να στρέψουμε τις κάμερες», πρόσθεσε.
Πρόσφατες εικόνες που δόθηκαν στη δημοσιότητα από την εταιρεία αποκαλύπτουν τους συνεχείς, σχεδόν, και ανελέητους βομβαρδισμούς χωριών και πόλεων στην ανατολική Ουκρανία καθώς οι ρωσικές δυνάμεις προσπαθούν να αποκτήσουν τον έλεγχο των περιφερειών Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ (περισσότερα εδώ).
«Οι σημερινές εικόνες δείχνουν σημαντικές ζημιές στο Σεβεροντονέτσκ, την κύρια πόλη στο Λουγκάνσκ, όπου οι ρωσικές δυνάμεις επικεντρώνουν τις πρόσφατες επιθέσεις και επιχειρήσεις τους, και στο Ρουμπίζνε», δήλωσε μιλώντας στην ίδια εφημερίδα την Τετάρτη ο διευθυντής του News Bureau της Maxar Στίβεν Γουντ.
Το Ρουμπίζνε είναι ένα βασικό σκαλοπάτι στον δρόμο προς το Σεβεροντονέτσκ και χτυπήθηκε από έως και 1.500 βλήματα πυροβολικού μία ημέρα προτού εισέλθουν οι επίγειες δυνάμεις της Μόσχας. Στο χωριό Ντοβένκε, πάλι, νέες εικόνες δείχνουν έναν φρέσκο κρατήρα από βόμβα ο οποίος έχει πλάτος 40 μέτρα.
Αλλες εικόνες, που τραβήχτηκαν τη Δευτέρα, δείχνουν καπνό να υψώνεται πάνω από το χωριό Ντολίνα καθώς και χωράφια γεμάτα με βλήματα πυροβολικού έξω από μια άλλη στρατηγικής σημασίας πόλη, το Σλοβιάνσκ. Αυτό δείχνει πως οι ρωσικές δυνάμεις οδεύουν προς αυτή την κατεύθυνση, έγραψε η Telegraph.
Πελατολόγιο από το Κίεβο και την Ουάσιγκτον μέχρι την… Google
Η Ουκρανία δεν είναι η μόνη που βασίζεται στις δυνατότητες της Maxar. Η εταιρεία έχει πελάτες όπως η Google –η οποία χρησιμοποιεί τις δορυφορικές εικόνες για την εφαρμογή «Χάρτες Google»– αλλά και τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Στο παρελθόν, έχει συνεργαστεί και με ρωσικές εταιρείες, κάτι που δεν κάνει πλέον, από την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία και ύστερα.
Η δραστηριότητα της Maxar είναι, φυσικά, επικερδής για την ίδια. Το Εθνικό Γραφείο Αναγνώρισης των ΗΠΑ –η NRO, μία από τις υπηρεσίες πληροφοριών των Αμερικανών, η οποία υπάγεται στο Πεντάγωνο– μόλις υπέγραψε μια δεκαετή συμφωνία 3,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την εταιρεία.
«Είχαμε μια μακροχρόνια σχέση με την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου», δήλωσε ο Ντάνιελ Γιαμπλόνσκι στη βρετανική εφημερίδα. «Μεγάλο μέρος της δομής της συμμαχίας του Ηνωμένου Βασιλείου, του Καναδά, της Νέας Ζηλανδίας, της Αυστραλίας και των ΗΠΑ για τις πληροφορίες (Five Eyes) πατάει σε μία πολύ στενή συνεργασία των υπηρεσιών και εμείς έχουμε εξυπηρετήσει αυτή τη στενή συνεργασία για μεγάλο χρονικό διάστημα», συνέχισε.
Το τοπίο των δορυφορικών εικόνων έχει αλλάξει δραματικά την τελευταία δεκαετία. «Για αρχή, η ανάλυση είναι πολύ, πολύ καλύτερη», είπε ο Γουντ. Αλλά η ταχύτητα είναι επίσης σημαντική: «Πριν από δέκα χρόνια, η μετάδοση της εικόνας από τον δορυφόρο στη Γη και η επεξεργασία της προκειμένου να είναι έτοιμη για αποστολή (σ.σ. για τον πελάτη) έπαιρνε μία μέρα, μερικές φορές και δύο. Σήμερα είναι θέμα ωρών».
Συνέχισε λέγοντας πως η παράδοση μίας φωτογραφίας μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμη και εντός μίας ώρας, και η ταχύτητα αυτή, είναι «πολύ σημαντική» για στρατιωτικούς ή άλλους σκοπούς εθνικής ασφάλειας. Το στρατιωτικό επιτελείο που έχει πρόσβαση σε πληροφορίες όπως αυτές που μπορεί να διαθέσει η Maxar αυξάνει σημαντικά την ικανότητα απόκρισής του στις εξελίξεις επί του πεδίου, υποστήριξε. Οπως ανέφερε ο ίδιος: «Μια κρίσιμη παράμετρος όταν βρίσκεσαι σε πόλεμο είναι να γνωρίζεις πού βρίσκεται ο αντίπαλός σου και πού μπορεί να χρειαστεί να μεταφέρεις τις προμήθειές σου. Οι δορυφορικές εικόνες παίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτό».
Ενα από τα μεγαλύτερα σημεία καμπής στον πόλεμο, για τον Γουντ, ήταν το «διαβόητο κομβόι των 40 μιλίων έξω από το Κίεβο». «Επρόκειτο για μία από εκείνες τις κομβικές στιγμές όπου οι εικόνες μας μπόρεσαν να βοηθήσουν να δείξουμε το μέγεθος, την κατεύθυνση, το συνολικό πλαίσιο αυτού του κομβόι και μπορέσαμε να τις μοιραστούμε όχι μόνο με τους Ουκρανούς αλλά και με όλο τον κόσμο. Πιστεύω ότι οι λήψεις αυτές βοήθησαν να φανεί το εύρος αυτής της επιχείρησης, βοήθησαν να φανεί πού πήγαιναν τα πράγματα».
«Συμμαχία» με Μασκ
Με τη βοήθεια της SpaceX του Ελον Μασκ, η Maxar θα εκτοξεύσει ακόμη έξι δορυφόρους φέτος, επεκτείνοντας σημαντικά τις ικανότητές της, κάτι που θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα για πολλές κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο οι οποίες παρακολουθούν δραστηριότητες όπως η παράνομη αλιεία, έως τις κινήσεις ξένων στρατευμάτων.
«Η SpaceX είναι μια εξαιρετική εταιρεία», είπε ο Γιαμπλόνσκι. «Ο Ελον είναι σίγουρα οραματιστής, όπως και η Γκουίν Σότγουελ, η πρόεδρος της SpaceX».
Οι περισσότεροι δορυφόροι τηλεπισκόπησης περιφέρονται σε τροχιά πάνω από τους πόλους και βλέπουν το έδαφος μια συγκεκριμένη ώρα κάθε μέρα. Τέσσερις από τους έξι νέους δορυφόρους θα εκτοξευθούν σε τροχιά μέσης κλίσης, που σημαίνει ότι θα λειτουργούν με πολύ υψηλότερο ρυθμό και θα μπορούν να «βλέπουν» περιοχές 15 φορές την ημέρα.
Ο Ουόλτερ Σκοτ, ο διευθυντής Τεχνολογίας της Maxar, γνωστός ως ο νονός της εμπορικής βιομηχανίας δορυφόρων, έγινε ο πρώτος άνθρωπος που έλαβε άδεια λειτουργίας από την κυβέρνηση των ΗΠΑ για μία εταιρεία συναφών σκοπών το 1992, την WorldView Imaging Corporation. Η εταιρεία αυτή εξελίχθηκε στην Digital Globe και πουλήθηκε για 2,4 δισεκατομμύρια δολάρια το 2017 στο πλαίσιο μιας συγχώνευσης που δημιούργησε τη Maxar Technologies.
Σήμερα ο ίδιος δηλώνει ένθερμα ότι εταιρείες όπως η Maxar είναι κοινωνικά ωφέλιμες, σύμφωνα, πάντα, με την Telegraph. «Πιστεύω ακράδαντα ότι αν ζεις σε μια ελεύθερη κοινωνία, χρειάζεσαι πληροφορίες για να μπορείς να λάβεις μία σωστή απόφαση», είπε. «Με τις πιο εξελιγμένες δορυφορικές εικόνες που έχουν σήμερα στη διάθεσή τους, οι κυβερνήσεις είναι σε θέση να ενεργούν με βάση τα γεγονότα και όχι με βάση τους φόβους».