Μια ολόκληρη δεκαετία από την εποχή των μνημονίων και την έκρηξη των κόκκινων δανείων που έφερε η χρηματοπιστωτική κρίση και η μεγάλη ύφεση, το Δημόσιο βρήκε το δρόμο του: η οικονομία ανέκτησε τις δυνάμεις της και αναπτύσσεται, οι τράπεζες εξυγιάνθηκαν, ωστόσο περισσότερα από 100.000 νοικοκυριά και επιχειρήσεις βρίσκονται ακόμη στο… κόκκινο.
Κουβαλάνε μεγάλα δάνεια και βαριές υποχρεώσεις του παρελθόντος που πλέον έχουν μεταφερθεί στους διαχειριστές κόκκινων δανείων – γνωστούς ως servicers – αναζητώντας λύση προκειμένου να μην χάσουν την περιουσία τους.
Σε αυτή την προσπάθεια βρήκαν, αναπάντεχο για τους περισσότερους, συμμάχους τον Αρειο Πάγο ο οποίος δεν αναγνωρίζει στους servicers το δικαίωμα να προχωρούν σε εκπλειστηριασμούς ακινήτων ενυπόθηκων δανείων, αλλά και την κυβέρνηση η οποία, διά του υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταικούρα, τράβηξε τη δική της κόκκινη γραμμή λέγοντας: «Κάντε ρυθμίσεις, ξεχάστε τους πλειστηριασμούς…»
Κυβερνητικές πηγές μιλώντας στο Protagon εξηγούν ότι «η επιλογή της κυβέρνησης ήταν από την πρώτη στιγμή να προστατευθεί η πρώτη κατοικία. Και για αυτόν τον λόγο υψώθηκε τείχος προστασίας με τον εξωδικαστικό συμβιβασμό, την πριμοδότηση των δόσεων των στεγαστικών δανείων, τη λύση της ενοικίασης της κατοικίας από τον ιδιοκτήτη που χρωστάει προκειμένου να κερδίσει χρόνια και να μην χάσει το σπίτι του».
Με όλα αυτά τα μέτρα η Ελλάδα απέφυγε, μέχρι σήμερα, να υπάρξει κύμα πλειστηριασμών της πρώτης κατοικίας και να ζήσει έτσι την κοινωνική έκρηξη που υπήρξε στην Ισπανία στις αρχές της περασμένης δεκαετίας, όταν μετά την τραπεζική κρίση -που ξεκίνησε το 2008- σταδιακά ως το 2012 πάνω από 350.000 ιδιοκτήτες και ενοικιαστές κατοικιών αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους για να περάσουν στα χέρια των τραπεζών.
Στην ίδια γραμμή παραμένει η κυβέρνηση η οποία, μάλιστα, θέλει να δώσει ώθηση και να προκαλέσει ένα κύμα ευνοϊκών ρυθμίσεων παλαιών οφειλών, καθώς αυτό επιβάλλει ο οικονομικός και ο πολιτικός κύκλος όπου βρίσκεται σήμερα η χώρα.
Το σήμα έδωσε ο κ. Σταϊκούρας ο οποίος μιλώντας ενώπιον της Ενωσης Ελληνικών Τραπεζών και βουλευτών, στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή, ξεκαθάρισε ότι μετά την απόφαση του Αρείου Πάγου -που στην ουσία της δεν επιτρέπει στους διαχειριστές κόκκινων δανείων να προβαίνουν σε πλειστηριασμούς ενυπόθηκων δανείων καθώς δεν έχουν αποκτήσει πλήρη κυριότητα των δικαιωμάτων επί των υποθηκευμένων ακινήτων- δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα.
Οπως δήλωσε:
– «Πράγματι προτάθηκε προς το Υπουργείο Οικονομικών, από εκπροσώπους χρηματοδοτικών φορέων, η ανάληψη νομοθετικής πρωτοβουλίας. Η οδός αυτή δεν γίνεται αποδεκτή από την ηγεσία του Υπουργείου Οικονομικών».
Και πρόσθεσε: «Σε κάθε περίπτωση, όλοι οι χρηματοδοτικοί φορείς οφείλουν να ευθυγραμμιστούν με την πολιτεία, για την αποτελεσματική και βιώσιμη διαχείριση του προβλήματος του ιδιωτικού χρέους. Μέχρι σήμερα, παρά την πρόοδο, οι χρηματοδοτικοί φορείς υστερούν, σημαντικά. Στο συγκεκριμένο ζήτημα, του εξωδικαστικού μηχανισμού, δεν έχουν σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, ούτε οι τράπεζες ούτε οι διαχειριστές απαιτήσεων, με ορισμένες φωτεινές εξαιρέσεις. Προσδοκούμε και πιέζουμε, τράπεζες και εταιρίες διαχείρισης, να εντατικοποιήσουν τις προσπάθειές τους για την ταχεία υλοποίηση ρυθμίσεων».
Η μεγάλη εικόνα
Η μεγάλη εικόνα για την έκρηξη του ιδιωτικού χρέους στην Ελλάδα, που δεν υπήρχε σαν φαινόμενο πριν από τη μεγάλη ύφεση στις αρχές της περασμένης δεκαετίας (απόρροια της εφαρμογής των μνημονίων), είναι ότι οι τράπεζες μέσω του προγράμματος «Ηρακλής», απαλλάχθηκαν από το 90% των κόκκινων δανείων και καθάρισαν τους ισολογισμούς τους.
Τι απέγιναν όμως αυτές οι υποχρεώσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων προς τις τράπεζες;
Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που διατηρούνται στις τράπεζες ανέρχονται στα 15 δισ. ευρώ και στις εταιρίες διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις στα 87 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, τα πιστωτικά ιδρύματα έχουν επιλέξει την οδό των ρυθμίσεων για τα δάνεια που έχουν κρατήσει στο χαρτοφυλάκιο τους κι όπως διαβεβαιώνουν «σε καμμιά περίπτωση δεν προχωρούν σε πλειστηριασμούς όταν πρόκειται για την πρώτη κατοικία των δανειοληπτών που βρίσκονται σε αδυναμία αποπληρωμής. Επιμένουν στη λύση της ρύθμισης της οφειλής».
Δεν ισχύει όμως το ίδιο για στρατηγικούς κακοπληρωτές, κατά κύριο λόγο επιχειρηματίες που ενώ έχουν την οικονομική δυνατότητα ή μεγάλη περιουσία, αρνούνται τις προτάσεις ρυθμίσεων, καταφεύγουν στη Δικαιοσύνη για να εμποδίσουν διαδικασίες είσπραξης και την έσχατη λύση που είναι ο εκπλειστηριασμούς υποθηκευμένων ακινήτων.
Αλλά και σε αυτές τις περιπτώσεις οι τράπεζες, διαβεβαιώνουν, δεν στρέφονται κατά της πρώτης κατοικίας. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η απόφαση του Αρείου Πάγου δεν αφορά στις απαιτήσεις των τραπεζών, τα δάνεια που διατηρούν και διαχειρίζονται οι ίδιες.
Η «καυτή πατάτα»
Ο μεγάλος αριθμός κόκκινων δανείων (87 δισ. ευρώ) βρίσκεται στις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων τις οποίες κάλεσε ο κ. Σταϊκούρας «να διαχειριστούν, όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται, το απόθεμα των “κόκκινων δανείων” που έχουν αναλάβει» και τους συνέστησε μάλιστα να «προχωρήσουν στην πλήρη αξιοποίηση του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών».
Μέχρι στιγμής, πάνω από 60.000 οφειλέτες, έχουν εισέλθει στην πλατφόρμα.
Από αυτούς, 32.000 οφειλέτες, έχουν προσκομίσει τα οικονομικά τους στοιχεία, από τα οποία και προκύπτουν συνολικές οφειλές ύψους 19 δισ. ευρώ. Ποσό που δυνητικά μπορεί να ρυθμιστεί έσω του εξωδικαστικού μηχανισμού. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, έχουν ολοκληρωθεί 1.498 ρυθμίσεις οφειλών, συνολικού ύψους 250 εκατ. ευρώ ενώ έως το τέλος του έτους αναμένεται να κλείσουν 1.093 αιτήσεις ρύθμισης οφειλών, συνολικού ύψους 1 δισ. ευρώ.
Μειώθηκε το επιτόκιο
Στο ίδιο πλαίσιο, σημαντική εξέλιξη των συζητήσεων του υπουργού με την Ελληνική Ενωση Τραπεζών και την Ενωση Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις, αποτελεί η συμφωνία για τη μείωση των περιθωρίων επιτοκίων στις ρυθμίσεις οφειλών στον εξωδικαστικό μηχανισμό.
Το «ετήσιο επιτόκιο ρύθμισης οφειλών χρηματοδοτικών φορέων», μειώνεται κατά 75 μονάδες βάσης, από το 3,25% στο 2,5% για τα δάνεια με εξασφάλιση, και κατά 150 μονάδες βάσης, από το 4,5% στο 3%, για τα δάνεια χωρίς εξασφάλιση αντίστοιχα.