Πρόκειται για ένα θρίλερ που κρατάει δεκαετίες στη Χιλή: ποια ήταν η αιτία θανάτου του μεγάλου ποιητή Πάμπλο Νερούδα , ο οποίος είχε τιμηθεί το 1971 με το Νομπέλ Λογοτεχνίας; Ηταν ο καρκίνος και οι επιπλοκές του η πραγματική αιτία ή μήπως δηλητηριάστηκε από το καθεστώς του Αουγκούστο Πινοσέτ;
Με μία «λαμπρή τελετή», όπως αναφέρει η ενημερωτική ιστοσελίδα της Χιλής El Mostrador, ξεκίνησε η συνεδρίαση 16 ειδικών από έξι χώρες οι οποίοι θα εξετάσουν και θα συζητήσουν τα ως σήμερα ευρήματα για το αν υπήρξε ή όχι ανάμειξη «τρίτων προσώπων» στον θάνατο του Νερούδα στις 23 Σεπτεμβρίου 1973, δώδεκα ημέρες μετά το πραξικόπημα των στρατιωτικών οι οποίοι ανέτρεψαν τον εκλεγμένο πρόεδρο Σαλβαδόρ Αλιέντε.
Στο ξενοδοχείο Σαν Φρανσίσκο, στο κέντρο του Σαντιάγο γιατροί από τις ΗΠΑ, τη Δανία, τον Καναδά, τη Γαλλία, την Ισπανία και τη Χιλή θα αναλύσουν δείγματα της σορού του ποιητή «σύμφωνα με την εντολή που έδωσε ο επικεφαλής δικαστικός των ερευνών, Μάριο Καρότσα».
Ο δικαστικός συγκάλεσε τη σύσκεψη των ειδικών για να αναλύσουν τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα της έρευνας, η οποία άνοιξε το 2011 με στόχο την αναζήτηση πιθανών εμπλεκομένων στον θάνατο του Νερούδα. Την έρευνα ζήτησαν το Κομμουνιστικό Κόμμα της Χιλής, του οποίου ο ποιητής ήταν μέλος, και τα εγγόνια του Νερούδα για να ερευνηθεί αν πράγματι πέθανε από τον καρκίνο του προστάτη, όπως αναφέρει το επίσημο πιστοποιητικό θανάτου, ή αν δολοφονήθηκε – δηλητηριάστηκε όπως πιστεύουν πολλοί – το διάστημα που νοσηλευόταν στο νοσοκομείο Σάντα Μαρία του Σαντιάγο. Οι συνεδριάσεις της επιτροπής εμπειρογνωμόνων θα είναι «αυστηρά εμπιστευτικές».
Σε έγγραφο του υπουργείου Εσωτερικών που διέρρευσε πέρυσι αναφερόταν σε γλώσσα γραφειοκρατική ότι είναι «πολύ πιθανόν ένα τρίτο μέρος να ευθύνεται για τον θάνατο του Νερούδα». Ο 69χρονος τότε Νερούδα είχε συγκλονιστεί από το πραξικόπημα, τις δολοφονίες και τις διώξεις φίλων του. Σχεδίαζε να αυτοεξοριστεί στο εξωτερικό, από όπου αναμφίβολα η φωνή του θα ήταν εξαιρετικά ενοχλητική για τη Χούντα των στρατιωτικών. Μία ημέρα όμως προτού αναχωρήσει όπως είχε σχεδιάσει, μεταφέρθηκε αιφνίδια στην κλινική Σάντα Μαρία. Παρότι ο θάνατος του ποιητή αποδόθηκε στην ασθένειά του, υποψίες ότι το καθεστώς τον είχε δολοφονήσει, άρχισαν να ακούγονται ήδη από το 1990 όταν αποκαταστάθηκε η Δημοκρατία στη Χιλή.
Παλαιότερες έρευνες για άλλα άτομα είχαν δείξει ότι στη συγκεκριμένη κλινική επί καθεστώτος Πινοσέτ είχαν συμβεί εγκλήματα. Το 2013 αποφασίστηκε η εκταφή της σορού του Νερούδα με σκοπό να γίνουν νέες έρευνες, οι οποίες όμως τότε δεν είχαν δείξει κάτι ύποπτο. Υπό την πίεση των συγγενών και του Κομμουνιστικού Κόμματος οι δικαστικές αρχές δεν έκλεισαν τον φάκελο και αποφάσισαν να συνεχίσουν τις έρευνες. Ο δικηγόρος των εναγόντων Εντουάρντο Κοντρέρας, δήλωσε ότι η ελπίδα τους τώρα είναι η διαδικασία να γίνει με τη μέγιστη δυνατή επιστημονική προσοχή και σοβαρότητα.