Οι νοσηλευτές σε όλο τον κόσμο είχαν κομβικό ρόλο στη διαχείριση των κρουσμάτων με λοίμωξη Covid-19 και τελικά στη διατήρηση της ανθρώπινης ζωής στην πανδημία. Ηταν μια δουλειά με βαρύ φόρτο, τόσο σωματικό όσο και ψυχολογικό.
Η Ιταλία ήταν η χώρα της Ευρώπης που κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος χτυπήθηκε ανελέητα από τον κορονοϊό και οι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία γνώρισαν με τον πιο βίαιο τρόπο τη νέα πραγματικότητα στην επαγγελματική τους ζωή.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νοσηλευτή, το BBC συνομίλησε με ιταλούς εργαζόμενους στην Υγεία και τους ρώτησε πώς βρήκαν τρόπους να αντεπεξέλθουν και να αντιμετωπίσουν το τραύμα του περασμένου έτους.
«Κουβαλάμε όσα έχουμε δει»
«Νόμιζα ότι δεν θα επέστρεφα ποτέ στην κανονική μου ζωή», λέει στη Σοφία Μπετίζα, δημοσιογράφο του BBC, ο Πάολο Μιράντα, νοσηλευτής σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) νοσοκομείου στην Κρεμόνα.
Ο Πάολο είχε αποφασίσει να αποτυπώσει με τον φωτογραφικό φακό του τη ζοφερή κατάσταση μέσα στη ΜΕΘ. Στα πορτρέτα φαίνονται τα πρόσωπα των συναδέλφων του που αντιμετώπιζαν την πανδημία μετά το πρώτο κύμα, καθώς αυτή ήταν η νέα καθημερινότητα της επαγγελματικής τους ζωής.
«Ποτέ δεν θα ξεχάσω τι μας συνέβη. Σύντομα όλα θα έχουν γίνει Ιστορία», είχε πει στο τότε BBC, εκτιμώντας ότι η πανδημία θα τελείωνε σύντομα. «Αν και η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης χαλαρώνει, εμείς συνεχίζουμε να βαδίζουμε στα σκοτεινά. Είναι σαν να είμαστε γεμάτοι πληγές. Και πλέον κουβαλάμε στην πλάτη μας όλα όσα έχουμε δει», συμπληρώνει ο ίδιος.
«Βικτόρια σημαίνει νίκη»
Μία θετική αλλαγή που του έδωσε δύναμη την περίοδο εκείνη ήταν ότι έγινε πατέρας. «Εν μέσω πανδημίας αποκτήσαμε την κόρη μας, τη Βικτόρια, το όνομα της οποίας σημαίνει νίκη. Η νέα ζωή, που ήρθε στον κόσμο κατά τη διάρκεια μιας καταστροφής, μας γέμισε ελπίδες».
Λόγω της έντασης της κατάστασης στο νοσοκομείο του, ο Πάολο χτυπήθηκε από διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD). Ο ίδιος εξηγεί ότι αρκετοί ήταν οι συνάδελφοί του οι οποίοι αποφάσισαν την περίοδο εκείνη να αποκτήσουν παιδί.
«Η κόρη μου με βοηθάει τόσο πολύ να αντιμετωπίσω την εξουθενωτική κατάσταση. Ερχομαι στο σπίτι, την κοιτάζω, της χαμογελάω, μου χαμογελάει κι αυτή και τότε όλα αλλάζουν μέσα μου, και ξαφνικά αισθάνομαι υπέροχα», περιγράφει στο BBC.
«Επρεπε να αντιμετωπίσω τους αρνητές»
Τον Φεβρουάριο του 2020 η Ιταλία έγινε το παγκόσμιο επίκεντρο της πανδημίας και ένα παράδειγμα προς αποφυγήν για το τι μπορεί να συμβεί όταν καταρρέει το υγειονομικό σύστημα σε μία από τις πιο πλούσιες χώρες του κόσμου.
Τότε, η Μαρτίνα Μπενέντι, νοσηλεύτρια σε ΜΕΘ νοσοκομείου της Τοσκάνης, είχε πει στο BBC ότι δεν ήταν σίγουρη εάν θα ήθελε να συνεχίσει να εργάζεται ως νοσοκόμα. Ωστόσο, οι περιστάσεις την έκαναν πιο δυνατή και τελικά αγάπησε ακόμη περισσότερο τη δουλειά της.
Ωστόσο, προειδοποιεί ότι δεν είναι ένα επάγγελμα που υπό αυτές τις συνθήκες μπορεί να κάνει ο καθένας. «Αισθάνομαι ότι μέσα σε μερικούς μήνες μεγάλωσα κατά 10 χρόνια. Η ανεμελιά και η ξενοιασιά που είχα έχουν κάνει φτερά», σχολιάζει η ίδια.
Αυτό που τη βοήθησε να ξεπεράσει τον σκόπελο της σκληρής καθημερινότητας ήταν το ημερολόγιο συναισθημάτων που κρατούσε.
Επειτα από μια πολύωρη εφημερία, η Μαρτίνα επέστρεφε στο σπίτι της και πριν πέσει στο κρεβάτι για ύπνο, έγραφε όλα όσα αισθανόταν.
Εκείνο που τη δυσκόλεψε εξαιρετικά ήταν οι ασθενείς που αρνούνταν την ύπαρξη του κορονοϊού. Κάποιοι από αυτούς, μάλιστα, άφηναν την τελευταία τους πνοή στη ΜΕΘ.
«Επρεπε να είμαι γλυκιά και να φροντίζω ανθρώπους οι οποίοι υποκινούσαν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τον κόσμο να μη φορά μάσκα και χαρακτήριζαν του νοσηλευτές ψεύτες».
Ωστόσο, σε κάποιους το μάθημα έγινε πάθημα και αρκετοί, μετά την ανάρρωσή τους, επέστρεφαν στο facebook και έγραφαν ακριβώς το αντίθετο από αυτό που ισχυρίζονταν πριν νοσήσουν. Και αυτό μόνο ήταν μία νίκη γι’ αυτήν.
Μελέτη που έγινε από το ιταλικό ερευνητικό ίδρυμα EngageMinds HUB κατέδειξε ότι όσοι εργαζόμενοι στην Υγεία δημιουργούσαν συναισθηματικές σχέσεις με τους ασθενείς τους, είχαν χαμηλότερα ποσοστά επαγγελματικής εξουθένωσης και διαταραχής μετατραυματικού στρες.
Συχνά οι ασθενείς και οι συγγενείς τους θεωρούνται επιβαρυντικοί παράγοντες, οι οποίοι επιβραδύνουν την αντιμετώπιση καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης, λέει η δρ Σερένα Μπαρέλο, μία εκ των συγγραφέων της μελέτης.
«Ωστόσο, αν αφιερώσει κάποιος χρόνο για να τους εξηγήσει πραγματικά, μοιράζεται τις ευθύνες, τη χαρά και τον πόνο, κάτι που σημαίνει ότι υπάρχει ακόμη ένας ανθρώπινος πόρος στην ομάδα και τελικά αυτό κάνει τη δουλειά πιο εύκολη», λέει η δρ Μπαρέλο.
«Ανθρωποι πέθαιναν, έκλαιγα, αλλά δεν σταματούσα»
Στην ίδια μελέτη καταγράφηκε ότι το 90% των εργαζομένων δεν σκέφτηκε ούτε στιγμή να εγκαταλείψει τη δουλειά του ή να ζητήσει απόσπαση σε άλλη θέση. Αντ’ αυτού, οι εργαζόμενοι της πρώτης γραμμής στα νοσοκομεία διακατέχονταν από ένα αίσθημα υψηλής υπερηφάνειας.
«Η πανδημία μού επιβεβαίωσε ότι είμαι σωστή στη δουλειά μου. Ανακάλυψα μέσα μου μια δύναμη που ούτε η ίδια γνώριζα ότι είχα. Εβλεπα ανθρώπους να πεθαίνουν, έκλαιγα, αλλά δεν σταματούσα να σώζω ζωές. Αυτό ήταν ανεκτίμητο», λέει στο BBC η Ελίσα Νανίνο, η οποία έδωσε σκληρό αγώνα σε πολλά μέτωπα, από τη Μπρέσια και το Μπενεβέντο μέχρι το Σαντιάγο της Χιλής!
Η ίδια, έπειτα από μία ημέρα γεμάτη ένταση, επέστρεφε στο σπίτι και έφτιαχνε… πάβλοβα, τιραμισού και άλλα γλυκά. Η ζαχαροπλαστική, για χάρη της οποίας είχε συμμετάσχει σε τηλεοπτικό διαγωνισμό μερικά χρόνια πριν, τη βοηθούσε να βγει από την άσχημη ψυχολογική κατάσταση. Η Ελίσα συμβουλεύει τους υγειονομικούς να μην κάνουν ποτέ το λάθος να αισθανθούν ενοχές επειδή δεν κατάφεραν να σώσουν όλους τους ασθενείς τους. «Είναι απλώς ανθρωπίνως αδύνατο να τους σώσεις όλους κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας. Μπορείς να κάνεις μόνο το καλύτερο δυνατό».
«Με το χρόνο βρήκα ξανά την ηρεμία μου»
Η δρ Μπαρέλο εκτιμά ότι λόγω της πανδημίας, πολλοί νοσηλευτές τους επόμενους θα εκδηλώσουν διαταραχή μετατραυματικού στρες, η οποία μπορεί να επηρεάσει τις ζωή τους για κάποιους μήνες ή ακόμη και χρόνια.
Οταν η κοινωνία προχωρήσει σε μία κανονικότητα και κάποιος εργαζόμενος στην υγεία βρει τον χρόνο να σκεφτεί τι συνέβη, τότε ίσως είναι η φάση που όλα θα καταρρεύσουν και θα αισθάνεται πιο εξαντλημένος και συναισθηματικά καταρρακωμένος.
Η ίδια εκτιμά ότι τα νοσοκομεία πρέπει να προσφέρουν υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης στο προσωπικό και να τους ωθούν να φροντίζουν τον εαυτό τους. Παράλληλα, πρέπει να τους παροτρύνουν να επανακτήσουν την προσωπική τους ζωή, που έχει εξαφανιστεί τον τελευταίο ενάμιση χρόνο.
Το πρώτο που θα πρέπει να κάνουν είναι να τους δώσουν χρόνο για να περάσουν με την οικογένειά τους, ενώ παράλληλα, να τους υπενθυμίσουν τις δραστηριότητες που έχουν εγκαταλείψει λόγω της υπερεργασίας.
Και αυτό σκοπεύει να κάνει άμεσα και η Μαρτίνα. «Σύντομα θα κάνω ένα ταξίδι με τον σύζυγό μου, με τον οποίο θα απομονωθώ σε κάποιο σημείο μέσα στη φύση, ώστε να βρω και πάλι την ηρεμία και τη γαλήνη που έχω απωλέσει», λέει η νοσηλεύτρια στο BBC.