Επισήμως, η κινεζική κυβέρνηση προσπαθεί να προσφέρει λύσεις για την ειρήνη στην Ουκρανία, αλλά η εξοπλιστική αγορά της ασιατικής χώρας είναι μια διαφορετική ιστορία. Ρώσοι αγοραστές έχουν δηλώσει παραγγελίες για εκατοντάδες χιλιάδες αλεξίσφαιρα γιλέκα και κράνη κατασκευασμένα από την εταιρεία Shanghai H Win.
Τα στοιχεία που αναφέρονται σε έγγραφα που ανακάλυψε το Politico ταιριάζουν με εκείνα του διαδικτυακού καταλόγου της κινεζικής εταιρείας. Ο προστατευτικός εξοπλισμός θα ήταν αρκετός για να οπλίσει πολλούς από τους μαχητές της Ρωσίας στην εισβολή. Παράλληλα, υπάρχουν drones που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να κατευθύνουν πυρά πυροβολικού ή να ρίξουν χειροβομβίδες, και θερμικά οπτικά σκοπευτικά για να στοχεύσουν τον εχθρό τη νύχτα.
Αυτές οι αποστολές υποδεικνύουν ένα κενό μεγέθους… Κίνας στις προσπάθειες της Δύσης να παρεμποδίσει την πολεμική μηχανή του Πούτιν. Η πώληση της λεγόμενης τεχνολογίας διπλής χρήσης –που μπορεί να έχει τόσο πολιτικές όσο και στρατιωτικές χρήσεις– αφήνει αρκετό περιθώριο άρνησης στις Δυτικές αρχές, που αναζητούν λόγους για να μην αντιμετωπίσουν μια τεράστια οικονομική δύναμη όπως το Πεκίνο.
Η ισχύς εν καιρώ πολέμου των εξαγωγών προϊόντων διπλής χρήσης της Κίνας στη Ρωσία επιβεβαιώνεται από τα τελωνειακά στοιχεία. Και, ενώ η Ουκρανία είναι επίσης πελάτης της Κίνας, οι εισαγωγές της έχουν μειωθεί απότομα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Πεκίνου.
Η Ρωσία έχει εισαγάγει drones αξίας άνω των 100 εκατ. δολαρίων από την Κίνα –30 φορές περισσότερα από την Ουκρανία– μέχρι στιγμής φέτος, ενώ οι κινεζικές εξαγωγές κεραμικών, συστατικού που χρησιμοποιείται για τη θωράκιση σώματος, αυξήθηκαν κατά 69% προς τη Ρωσία (αξίας πάνω από 225 εκατ. δολάρια), ενώ μειώθηκαν κατά 61% στην Ουκρανία (αξίας μόλις 5 εκατ. δολαρίων), σύμφωνα με τα κινεζικά και ουκρανικά τελωνεία.
Αν η Κίνα περνούσε την κόκκινη γραμμή και πωλούσε επισήμως όπλα ή στρατιωτικό εξοπλισμό στη Ρωσία, η ΕΕ θα της επέβαλλε δευτερεύουσες κυρώσεις. Ωστόσο, εξοπλισμός για θωράκιση σώματος, θερμική απεικόνιση –ακόμη και εμπορικά drones που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε επιθετικές επιχειρήσεις πρώτης γραμμής–, είναι απίθανο να πυροδοτήσουν αντιδράσεις.
Η Shanghai H Win, όπως και άλλες κινεζικές εταιρείες που παράγουν εξοπλισμό διπλής χρήσης, γνώρισε μια άνοδο στον κύκλο εργασιών της μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η εταιρεία δεν έχει δικαίωμα να εξάγει απευθείας στη Ρωσία, εκτός αν ο κινεζικός στρατός εκδώσει πιστοποιητικό και μπορεί να παράσχει αποδεικτικά έγγραφα για τον τελικό πελάτη της.
Ομως τα στοιχεία του Politico δεν αφήνουν αμφιβολία ότι αντιπρόσωποι του ρωσικού στρατού είναι τακτικοί πελάτες της εταιρείας. Λίγο πριν το δημοσίευμα του ιστοτόπου, η Shanghai H Win απέσυρε τις «ενοχοποιητικές» φωτογραφίες ενός ρώσου «πελάτη» της, που ήταν ελεύθερα προσβάσιμες στο site της.
Αλλά ποιοι ακριβώς είναι αυτοί οι πελάτες; Αποδεικτικά στοιχεία των συμφωνιών –εισαγωγείς, προμηθευτές και περιγραφές προϊόντων– μπορούν να βρεθούν σε ένα μητρώο δηλώσεων συμμόρφωσης από οποιονδήποτε έχει πρόσβαση στο ρωσικό διαδίκτυο και είναι εξοικειωμένος με τις διεθνείς τελωνειακές ταξινομήσεις.
Εάν τα αγαθά διακινούνται μέσω μεσάζοντα, ο κατασκευαστής μπορεί να μη γνωρίζει καν ότι τα αγαθά του πηγαίνουν στη Ρωσία. Ωστόσο, το μητρώο έχει δυνατότητα αναζήτησης, επομένως είναι ακόμα εύκολο να βρει κανείς τους τελικούς αγοραστές των κινεζικών κιτ.
Μία εξ αυτών είναι η Silva, εταιρεία που εδρεύει στην απομακρυσμένη περιοχή της Ανατολικής Σιβηρίας, Μπουριατία. Κατέθεσε δηλώσεις τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους με λεπτομέρειες για παραγγελίες 100.000 αλεξίσφαιρων γιλέκων και 100.000 κρανών. Κατασκευαστής τους ήταν η Shanghai H Win.
Τέτοιοι εισαγωγείς φέρουν συχνά τα χαρακτηριστικά «εταιρειών μιας ημέρας», όπως είναι γνωστές στη Ρωσία εταιρείες-κελύφη που έχουν συσταθεί από παράγοντες οι οποίοι θέλουν να κρύψουν τις συναλλαγές τους. Τείνουν να είναι νέες, καταχωρισμένες με ασαφείς διευθύνσεις κατοικιών, και έχουν ελάχιστο προσωπικό ή περιουσιακά στοιχεία. Οι οικονομικές καταστάσεις τους συχνά δεν αναφέρουν τα επίπεδα τζίρου που υπονοούν οι καταθέσεις τους.
Σύμφωνα με τα δημόσια αρχεία, η Silva εγγράφηκε μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο και ανέφερε μηδενικά έσοδα για το 2022. Μια αναζήτηση του Google Street View στη διεύθυνσή της στο Ουλάν-Ουντέ, την πρωτεύουσα της Μπουργιατίας, οδηγεί τους χρήστες σε μια ερειπωμένη πολυκατοικία. Το δηλωμένο τηλέφωνο της εταιρείας δεν απαντάται και η διεύθυνση email της επιστρέφει την ηλεκτρονική αλληλογραφία ως μη υπάρχουσα.
Μια άλλη ρωσική εταιρεία, που ονομάζεται Rika, δήλωσε μια μικρότερη αποστολή ειδών πανοπλίας από τη Shanghai H Win τον Μάρτιο. Πριν από αυτό, τον Ιανουάριο, η Rika δήλωσε μια αποστολή κρανών από μια εταιρεία που ονομάζεται Deekon Shanghai, η οποία μοιράζεται τη διεύθυνση της Shanghai H Win. Οι δύο εταιρείες είναι συνδεδεμένες.
Μια γυναίκα που απάντησε στο τηλέφωνο της Rika είπε: «Αγοράζουμε στη Ρωσία, όχι στην Κίνα». Η άρνηση είναι ελάχιστα εύλογη: εκτός από τον προστατευτικό εξοπλισμό, μια αναζήτηση δηλώσεων για τη Rika έφερε διαδικτυακά «χτυπήματα» για συμφωνίες σχετικά με θερμικό οπτικό εξοπλισμό από την Κίνα.
Αυτές οι συμφωνίες επιβεβαιώνονται από τα τελωνειακά στοιχεία, τα οποία αποκαλύπτουν περισσότερες από 220 αποστολές αξίας 11 εκατ. δολαρίων για θερμικά οπτικά και προστατευτικό εξοπλισμό, από το ξέσπασμα του πολέμου. Ολως τυχαίως, η Rika διαφημίζει κινεζικά νυχτερινά αξιοθέατα ακριβώς στην κορυφή του ιστοτόπου της.
Μια άλλη ρωσική εταιρεία , η Legittelekom, της οποίας η αρχική σελίδα αποκαλύπτει ότι είναι εταιρεία μεταφορών εμπορευμάτων της Μόσχας, εμφανίζεται επίσης ως αγοραστής 100.000 ειδών καλυμμάτων κεφαλής και 100.000 εξωτερικών προστατευτικών από την Deekon Shanghai, σύμφωνα με καταθέσεις με ημερομηνία τον περασμένο Νοέμβριο.
Τέλος, υπάρχει η Pozitron, εταιρεία με έδρα το Ροστόφ, τη νότια πόλη που κατέλαβαν για λίγο οι μισθοφόροι της Ομάδας Βάγκνερ του Πριγκόζιν κατά την αποτυχημένη εξέγερσή τους τον περασμένο μήνα. Εισήγαγε «κράνη airsoft», «διάφορα κεραμικά» και άλλα αντικείμενα αξίας άνω των 60 εκατ. δολαρίων από την κινεζική εταιρεία Beijing KRNatural τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2022, σύμφωνα με δημοσιευμένα τελωνειακά στοιχεία.
Οι δηλώσεις αποκαλύπτουν επίσης ότι η Pozitron απέκτησε μια σειρά drones από την κινεζική πολυεθνική SZ DJI Technology Co., Ltd τον περασμένο Δεκέμβριο. Αν και η ποσότητα είναι ασαφής, τα μοντέλα που προσδιορίζονται περιλαμβάνουν κάποια που είναι γνωστό ότι έχουν χρησιμοποιηθεί στο ουκρανικό θέατρο πολέμου, όπως το τετρακόπτερο Mavic 2 Enterprise Advanced της DJI, ή το ελαφρύ drone Mini 2.
Εκ πρώτης όψεως, οι περιγραφές των προϊόντων στις διασαφήσεις και στα τελωνειακά αρχεία φαίνονται αρκετά αβλαβείς – τα «κράνη airsoft», για παράδειγμα, λέγεται ότι προορίζονται για χρήση σε παιχνίδια paintball και «όχι για στρατιωτική, ούτε για διπλή χρήση». Οι ειδικοί σε θέματα κυρώσεων και άμυνας λένε, ωστόσο, ότι είναι κοινή πρακτική να χαρακτηρίζονται εσφαλμένα τα αγαθά διπλής χρήσης ως μη στρατιωτικών σκοπών, όταν στην πραγματικότητα προορίζονται για τα πεδία των μαχών.
Με αυτούς τους ύπουλους τρόπους η Μόσχα και το Πεκίνο παρακάμπτουν τους κανόνες που η Δύση έχει επιβάλει για να εξασφαλίσει την κινεζική ουδετερότητα στον πόλεμο της Ουκρανίας. Η Pozitron είναι στα ραντάρ των Δυτικών μυστικών υπηρεσιών, σύμφωνα με έναν ειδικό σε θέματα κυρώσεων, που προτίμησε να διατηρήσει την ανωνυμία του.