«Πρώτη φορά στη ζωή μου βλέπω τέτοιο πράγμα»

Γέλια, χειροκροτήματα που κάποια στιγμή μάλιστα έφτασαν να διακόψουν την παράσταση (όταν η Χριστίνα Πουλίτση ως Βασίλισσα της Νύχτας ερμήνευσε συγκλονιστικά μια από τις πιο δύσκολες στην ιστορία της όπερας άρια, την «Der Hölle Rache»), λυρικοί τραγουδιστές που εμφανίζονταν να ίπτανται κολλημένοι με την πλάτη ψηλά στον τοίχο που λειτούργησε ως οθόνη προβολών αντί σκηνικών, μια αφήγηση με οδηγό κινούμενα σχέδια και ονειρικές εικαστικές δημιουργίες. Αυτά ήταν τα κυρίαρχα στοιχεία της πρεμιέρας που έκανε το βράδυ του Σαββάτου στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της Λυρικής ο «Μαγικός Αυλός» η περίφημη παραγωγή της Κωμικής Οπερας του Βερολίνου που ήρθε στην Αθήνα αφού την έχουν δει ήδη 350.000 άτομα σε όλο τον κόσμο τα τελευταία έξι χρόνια.

Χείμαρροι εικόνων δημιούργησαν μέσω των προβολών ένα ολόκληρο σύμπαν, δεν λειτούργησαν απλώς ως σκηνικά αλλά κυρίως ως κομβική λεωφόρος αφήγησης. Εδωσαν απαντήσεις, υπονόησαν, αποκάλυψαν, ζωντάνεψαν τον μύθο του «Μαγικού Αυλού» με μοναδικό χιούμορ, με μια εκρηκτική δημιουργική διάθεση, κατορθώνοντας στο τέλος να αφήσουν την αίσθηση ότι αυτό που είδαμε ήταν κυρίως μια ερωτική ιστορία. Του Ταμίνο και της Παμίνα με συνοδοιπόρο τον Παπαγκένο (και πάντα δίπλα του την τόσο εκφραστική μαύρη γάτα του που έκανε συχνά το κοινό να ξεσπά σε γέλια).

Ιπτάμενοι τραγουδιστές, λύκοι με ζαρτιέρες

Πριν όμως μπούμε σε αυτό το δάσος εικόνων -που συχνά έκλειναν το μάτι σε κορυφαίες εικαστικές δημιουργίες, όπως το «Μaman», η γιγαντιαία πέραν του κόσμου τούτου αράχνη της Λουίζ Μπουρζουά- βρεθήκαμε σε μια «γυμνή» στιγμή. Βρεθήκαμε να κοιτάζουμε την φωτισμένη κατακόκκινη πυκνής ύφανσης βελούδινη αυλαία και να ακούμε την ορχήστρα της Λυρικής, σε μία σπάνια ευκαιρία να αναγνωρίσουμε πόσο έχει εξελιχθεί, δυναμώσει, πώς έχει αλλάξει επίπεδο, ενδυναμωμένη και με νέα μέλη. Και ήταν προφανής η χημεία των μουσικών με την αρχιμουσικό Ζωή Τσόκανου σε μια απόδοση σφριγηλή και τολμηρή καθώς περιπλανιόταν σε κάθε κορυφή και χαράδρα της σύνθεσης του Μότσαρτ.

Το να περιγράψει κάποιος την εικαστική καταιγίδα εικόνων που ήταν παρούσα, ενεργή και με τρομερή ταχύτητα μεταμόρφωσης σε όλη τη διάρκεια της παράστασης που ακολούθησε, είναι απλά αδύνατον. Είμαι σίγουρη ότι έχασα αφηγήσεις αυτών των εικόνων, ότι λεπτομέρειες μου διέφυγαν πάνω σε αυτόν τον τεράστιο καμβά όπου, εκτός των άλλων, ήταν καρφωμένοι οι ερμηνευτές: είτε τραγουδώντας, είτε ενώ η αφήγηση γινόταν με φράσεις γραμμένες στον τοίχο, στην γνωστή λογική του βωβού κινηματογράφου. Και εκεί μπορέσαμε να διαπιστώσουμε και την εξαιρετική υποκριτική δεινότητα των τραγουδιστών, που η στάση του σώματος, το πρόσωπο, τα μάτια τους μιλούσαν απευθείας στο κοινό. Καρφωμένοι με την πλάτη σε πόρτες που γύριζαν για να τους στρέψουν στην σκηνή πριν τους εξαφανίσουν ξανά προς τα μέσα, σε ύψος τριών μέτρων.

Ο Παπαγκένο ήταν ένας Μπάστερ Κίτον λοιπόν, ιδανικός τόσο στην υπερκινητικότητά του όσο και στην μοναξιά του, που δεν μπόρεσε να κρύψει πίσω από το χιούμορ του. Ο Τίμος Σιρλαντζής σε μια έξοχη στιγμή, δεν ανταποκρίθηκε απλώς στον απαιτητικό του ρόλο, αλλά έκανε έναν άθλο που δημιουργεί για τον μπασοβαρύτονο ένα μοναδικό προηγούμενο.

Η Παμίνα της Μαρίας Παλάσκα ένα θαύμα οφθαλμών ως Λουίζ Μπρουκς, με μοναδική άνεση, με ισχυρή και απόλυτα πειστική μετάπτωση από τον φόβο και την απόγνωση, στην δύναμη και την τόλμη. Και όσο και αν ο «σημαντικός άλλος» για αυτήν ήταν ο Ταμίνο, οι συναντήσεις της με τον Παπαγκένο υπήρξαν απολαυστικές. «Και τώρα μικρή μου τι θα πούμε» ρωτάει ο Παπαγκένο για να απαντήσει η Παμίνα «Την αλήθεια. Και ας είναι έγκλημα».

Εχει Πανσέληνο απόψε (και είναι ωραία)

Ο Ταμίνο του Σάσα Εμάνουελ Κράμερ, μέσα σε αυτή την καταιγίδα εικόνων, έντασης και χιούμορ, δεν έχασε ούτε λεπτό την στέρεη πατημασιά του σε αυτό που υπαγορεύει ο ρόλος: τρυφερός, αφοσιωμένος, πιστός, δίκαιος. Ηταν βέβαια αδιανόητο να μην απολαύσεις τον α λα Νοσφεράτου Μονόστρατο του Χρήστου Κεχρή, τα τρία αγόρια (στην προεφηβεία) που σαν πεταλούδες πετούσαν στον χώρο, τους αρματωμένους με κεφαλές λύκων που κάποια στιγμή τα πόδια τους έγιναν πόδια γυναικεία με ζαρτιέρες να χορεύουν σε ένα καμπαρέ από αυτά που αγάπησε ο Λοτρέκ. Tην σκηνοθεσία υπογράφουν ο περίφημος Μπάρι Κόσκι και η Σούζαν Αρτάντε και τα κινούμενα σχέδια είναι του Πολ Μπάριτ.

«Δεν έχω ξαναδεί τέτοιο πράγμα». Αυτό ακουγόταν ξανά και ξανά στους διαδρόμους στο διάλειμμα ή με το τέλος της παράστασης. Η κατάμεστη αίθουσα άδειασε και περνώντας στον χώρο μπροστά από το κανάλι δημιουργήθηκε ένα μικρό «μποτιλιάρισμα» πεζών, καθώς έκπληκτοι οι περισσότεροι σταματούσαν για να θαυμάσουν την Πανσέληνο και να την φωτογραφίσουν. Στοιχεία μαγείας που συναντήθηκαν πάνω και έξω από την σκηνή σε μια βραδιά που, αν μη τι άλλο, δημιουργεί ένα νέο κοινό για τη Λυρική και κυρίως μια νέα μεγάλη πρόκληση που θα πρέπει να συναντήσει ξανά και ξανά. Αλλωστε η Λυρική, επιτέλους, διαμορφώνει ένα κοινό απαιτητικό, διεκδικητικό, ένα κοινό που θέλει να βαθαίνει τη σχέση του με τη όπερα και να μαθαίνει ακόμα περισσότερα.