Η είδηση για την επιβολή μέτρων που θα περιλαμβάνουν την υποχρεωτική σήμανση ότι τα αλκοοούχα προϊόντα είναι επικίνδυνα για την υγεία δεν είναι τόσο νέα, έχει αρχίσει μάλιστα να προκαλεί ανησυχία και στους έλληνες οινοπαραγωγούς, οι οποίοι στηρίζουν μεγάλο μέρος των εσόδων τους στις εξαγωγές και η προοπτική μείωσής τους φαντάζει επικίνδυνη για το μέλλον των επιχειρήσεων τους.
Η σχετική συζήτηση ξεκίνησε και πάλι εξ αιτίας του σχεδιασμού της Ιρλανδίας να επιβάλει ετικέτες με αυστηρές προειδοποιήσεις για την υγεία σε φιάλες κρασιού, μπύρας και γενικά όλων των οινοπνευματωδών ποτών προκαλώντας οργή στην Ιταλία.
Η Ιρλανδία είναι ελεύθερη να προχωρήσει στην επιβολή του μέτρου -με το οποίο θα προειδοποιεί τους καταναλωτές για τους κινδύνους καρκίνου και ηπατικών ασθενειών που συνδέονται με το αλκοόλ, καθώς επίσης και πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους από την κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης- μετά την παρέλευση της προθεσμίας για ένσταση από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως αναφέρει στον Guardian η Αντζελα Τζιουφρίντα, ανταποκρίτρια της βρετανικής εφημερίδας στη Ρώμη.
Το Δουβλίνο ενημέρωσε την Επιτροπή για την πρόθεσή του τον περασμένο Ιούνιο αλλά δεν υπήρξε αντίδραση από το σώμα, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου αναστολής έξι μηνών, παρά τις διαμαρτυρίες από την Ιταλία, την Ισπανία και άλλα έξι κράτη μέλη της ΕΕ.
Η ελληνική άποψη
«Οι Ιταλοί ειδικά είναι έξαλλοι και καλά κάνουν», είπε στο Protagon ο Στέλιος Μπουτάρης, οινοπαραγωγός και πρόεδρος της ένωσης «Οινοποιοί Βορείου Ελλάδος» προσθέτοντας ότι οι επιπτώσεις του αλκοόλ στην υγεία είναι το νούμερο ένα πρόβλημα που απασχολεί τον κλάδο εδώ και πολύ καιρό. «Ειδικά μετά το ξέσπασμα της πανδημίας το λόμπι της Υγείας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει γίνει πολύ ισχυρό και βλέπουμε μια λογική εξίσωσης του κρασιού με τα άλλα αλκοολούχα ποτά», μας είπε.
Και τόνισε: «Αυτό που λέμε εμείς είναι ότι το κρασί είναι ένα αγροτικό προϊόν, μέρος της κουλτούρας μας, μέρος της καθημερινότητας των Ευρωπαίων, τουλάχιστον, αλλά δεν το ακούν. Και όχι μόνο αυτό, το εξισώνουν με το τσιγάρο».
Επίσης οι πολέμιοι του αλκοόλ δεν λαμβάνουν υπόψη τις ποσότητες κατανάλωσης: «Γι’ αυτό κι εμείς επιμένουμε στο “wine moderation”, το δικό μας αντεπιχείρημα, που είναι η συνετή κατανάλωση κρασιού». Ο κ. Μπουτάρης επισήμανε ακόμη ότι ειδικά στις ΗΠΑ υπάρχουν ακραίες οργανώσεις που μιλούν για απόλυτη απαγόρευση κατανάλωσης του αλκοόλ, «γυρίζουμε δηλαδή σε ακραίες καταστάσεις ποτοαπαγόρευσης», είπε.
Σημαντικό κατά τη γνώμη του, εξάλλου, είναι ότι μετά την πρόταση της ΕΕ -που υπήρχε εδώ και πολύ καιρό- να αναγράφονται στην πίσω ετικέτα όλα τα συστατικά του κρασιού και όλες οι προειδοποιήσεις, «τουλάχιστον κερδίσαμε με την έννοια ότι από 01-01-2024 όλα αυτά θα υπάρχουν σε ένα QR Code στην πίσω ετικέτα, οπότε θα μπορεί να το σκανάρει κάποιος με το κινητό του και να διαβάζει όλες τις πληροφορίες». Μάλιστα κάποια οινοποιεία έχουν αρχίσει ήδη να προχωρούν στη δημιουργία νέας πίσω ετικέτας με QR Code για τις φιάλες τους.
Πιο συγκεκριμένα, η χημικός οινολόγος και σύμβουλος του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου (ΣΕΟ), Σοφία Πέρπερα μας είπε ότι «υπάρχει μια συντονισμένη κίνηση από το ευρωπαϊκό τμήμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) το οποίο βασιζόμενο σε μια δημοσίευση του 2018 στο ιατρικό περιοδικό Lancet υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ και ότι είναι επικίνδυνο ακόμα και από το πρώτο ποτήρι». Η κυρία Πέρπερα σημειώνει ακόμη ότι πρόκειται για μια μετα-έρευνα, δηλαδή συγκέντρωση στοιχείων από παλαιότερες έρευνες, χωρίς νέα δεδομένα: «Συγκέντρωσαν κάποια στατιστικά, δεν ξέρουμε καν πώς βγήκε αυτό το αποτέλεσμα. Και δυστυχώς δεν διαχωρίζουν το κρασί από τα υπόλοιπα αλκοολούχα ποτά και πάνε να το συνδέσουν με το ότι δεν υπάρχει ασφαλές όριο κατανάλωσης αλκοόλ», λέει.
Προτείνονται διάφορα στα κράτη μέλη, από το να αυξηθεί η φορολογία μέχρι να μπουν ετικέτες ανάλογες με αυτές στα πακέτα των τσιγάρων, και γενικά να αντιμετωπιστεί πλέον το αλκοόλ όπως τα τσιγάρα. Και η Ιρλανδία είναι μια χώρα η οποία χωρίς να ακολουθήσει τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ, παρότι έχει πάρει ενημέρωση σε αυτό το θέμα, προχώρησε μόνη της στην υιοθέτηση αυτού του πολύ αυστηρού νέου μέτρου, λέει η σύμβουλος του ΣΕΟ.
Το θέμα είναι ότι στη διάρκεια της πανδημίας το τμήμα Υγείας της ΕΕ έχει δυσανάλογα ενισχυθεί σε σχέση με τα τμήματα των αγροτικών προϊόντων και έχει μια πολύ εχθρική αντιμετώπιση στα αλκοολούχα. Εχει ακουστεί, εξάλλου, ότι πολλά από τα στελέχη που είχαν αναμειχθεί παλιότερα σε καμπάνια αντίστοιχη για τον καπνό, τώρα έχουν βρει δουλειά σε επιτροπές της ΕΕ και ασχολούνται με το αλκοόλ. Και εξισώνουν το αλκοόλ με τον καπνό, κάτι που δεν είναι λογικό.
Μήπως κατά τη διάρκεια των lockdown πολλοί άνθρωποι κατέφυγαν στο αλκοόλ με βλαβερές συνέπειες; «Αυτό δεν ισχύει, αν και το είχαν πει στην αρχή. Αν δούμε τα στατιστικά δεν υπήρξε αύξηση της κατανάλωσης, απλά έκλεισαν τα εστιατόρια και τα σούπερ μάρκετ πούλησαν πολύ περισσότερο αλκοόλ, όπως δείχνουν τα στοιχεία κατανάλωσης. Γενικώς, όμως, η κατανάλωση δεν αυξήθηκε στην Ελλάδα, όπου μάλιστα είχαμε και μια από τις μεγαλύτερες πτώσεις της», λέει η κυρία Πέρπερα.
Πού αποδίδεται κατά τη γνώμη της αυτό το μένος κατά του αλκοόλ; «Είναι μια γενικότερη τάση να είμαστε απλώς παραγωγικά όντα, του στυλ “μένεις σπίτι σου και δεν κινδυνεύεις να σε πατήσει το αυτοκίνητο”, να είμαστε όσο το δυνατόν πιο προστατευμένοι και απλώς να παράγουμε χωρίς να λαμβάνεται καθόλου υπόψη το ευ ζην», λέει η κυρία Πέρπερα, επισημαίνοντας ότι το κρασί από την αρχαιότητα λειτουργούσε και για να χαλαρώνει ο κόσμος, να περνάει τις χαρές και τις λύπες του: «Προφανώς δεν μιλάμε για την επιβλαβή κατανάλωση αλλά για την κατανάλωση με μέτρο, πρέπει σαφέστατα να γίνεται διαχωρισμός», επιμένει.
Ωστόσο δεν συμφωνεί ότι ο κίνδυνος έρχεται από τις ΗΠΑ, όπου ανέκαθεν υπήρχε μια μερίδα υπερσυντηρητικών ανθρώπων με ακραίες απόψεις. «Στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή είμαστε δυστυχώς σε χειρότερη κατάσταση γιατί είναι πολύ αρνητικό το τμήμα του ΠΟΥ», παρατηρεί. «Υπάρχουν διάφορες οργανώσεις πίσω από αυτό και ένα πράγμα που δεν αναφέρουν είναι η λεγόμενη καμπύλη J που δείχνει πόσο θετική επίδραση έχει στον οργανισμό η μικρή και μέτρια κατανάλωση του αλκοόλ», λέει.
Ιταλοί αγρότες, οινοποιοί και πολιτικοί «στα κάγκελα»
Στο μεταξύ, η Coldiretti, η μεγαλύτερη ένωση αγροτών της Ιταλίας, χαρακτήρισε τις προειδοποιήσεις «τρομακτικές» και «άμεση επίθεση» κατά της χώρας. Ο εκπρόσωπος της ένωσης σημείωσε ότι η Ιταλία ήταν βασικός εξαγωγέας κρασιού, με περισσότερα από τα μισά ετήσια έσοδα ύψους 14 δισ. ευρώ της βιομηχανίας να προέρχονται από το εξωτερικό, γράφει στον Guardian η Αντζελα Τζιουφρίντα.
«Το πράσινο φως από την Ευρωπαϊκή Ενωση για ανησυχητικές ετικέτες κρασιών στην Ιρλανδία αντιπροσωπεύει ένα επικίνδυνο προηγούμενο, καθώς κινδυνεύει να ανοίξει την πόρτα σε άλλη νομοθεσία ικανή να επηρεάσει αρνητικά τις επιλογές των καταναλωτών», αναφέρεται σε δήλωση της ένωσης των ιταλών αγροτών. «Είναι εντελώς ανάρμοστο να εξομοιώνεται η υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών, τυπική των σκανδιναβικών χωρών, με τη μέτρια και συνειδητή κατανάλωση προϊόντων ποιότητας με χαμηλότερη περιεκτικότητα σε αλκοόλ, όπως η μπύρα και το κρασί».
Ο Ετορε Πραντίνι, πρόεδρος της Coldiretti, δήλωσε ότι ενώ είναι σωστό για την Ευρωπαϊκή Ενωση να προστατεύει την υγεία των πολιτών, αυτό «δεν μπορεί να μεταφραστεί σε απλοϊκές αποφάσεις που υπάρχει κίνδυνος να ποινικοποιήσουν άδικα μεμονωμένα προϊόντα ανεξάρτητα από τις ποσότητες που καταναλώνονται».
Μόλις επιβληθεί επίσημα από την ιρλανδική κυβέρνηση, η βιομηχανία αλκοόλ θα έχει στη διάθεσή της τρία χρόνια για να εφαρμόσει την επισήμανση στη συσκευασία του προϊόντος της. Μόλις εφαρμοστεί, θα επιτρέψει υποχρεωτικές προειδοποιητικές ετικέτες στα αλκοολούχα προϊόντα, καθώς και ανακοινώσεις σε παμπ.
Ο Λουίτζι Ντ’ Εραμο, υφυπουργός Γεωργίας, Τροφίμων και Δασών της Ιταλίας, υποστήριξε ότι το κρασί και η μπύρα δεν πρέπει να συγκρίνονται με τα σκληρά οινοπνευματώδη και το κάπνισμα: «Δεν προστατεύεται η δημόσια υγεία ποινικοποιώντας μεμονωμένα προϊόντα», είπε.
«Το κρασί είναι ιστορία, πολιτισμός… έκφραση των εδαφών μας και αποτελεί μέρος της μεσογειακής διατροφής. Αφορά την ποιότητα και την υπεύθυνη κατανάλωση. Το σχέδιο προειδοποίησης για την υγεία είναι ένα επικίνδυνο προηγούμενο το οποίο, εάν ακολουθηθεί και από άλλες χώρες, υπάρχει ο κίνδυνος να βλάψει έναν κορυφαίο τομέα του συστήματος τροφίμων και γεωργίας της χώρας μας», πρόσθεσε ο ιταλός υφυπουργός.
Ο Τζιοβάνι Μπούζι, πρόεδρος της κοινοπραξίας κρασιού Chianti, δήλωσε ότι παρόλο που η Ιρλανδία δεν είναι μεγάλος εισαγωγέας κρασιού, εάν ένα παρόμοιο μέτρο υιοθετηθεί και από άλλες χώρες, τότε θα μπορούσε να προκαλέσει ανυπολόγιστη ζημιά στην εικόνα του ιταλικού κρασιού.