"Ο παρών χρόνος και ο παρελθών χρόνος
είναι ίσως και οι δύο παρόντες στο μέλλοντα χρόνο
και ο μέλλλων χρόνος να περιέχεται στον παρελθόντα χρόνο.
Αν όλος ο χρόνος είναι αιωνίως παρών
όλος ο χρόνος δεν μπορεί να πληρωθεί.
Ο,τι θα μπορούσε να συμβεί είναι μια αφαίρεση
που παραμένει μια διαρκής δυνατότητα
μόνο σ' έναν κόσμο από εικασίες.
Ο,τι θα μπορούσε να συμβεί και ό,τι συνέβη
δείχνουν σ' ένα τέλος που είναι παντοτε παρόν."
Ετσι αρχίζουν Τα Τέσσερα Κουαρτέτα του Τ. Σ. Ελιοτ, που κυκλοφόρησαν μεταφρασμένα από τον ποιτή Χάρη Βλαβιανό, σε μια εξαιρετικά προσεγμένη δίγλωσση έκδοση από τις εκδόσεις Πατάκη. Μαζί με το βιβλίο, δίνεται και CD με σπάνια ηχητική ηχογράφηση του Τ.Σ. Ελιοτ να απαγγέλλει τα ποιήματά του! Μπορεί η Ερημη Χώρα να θεωρείται σήμερα η πιο δημοφιλής ποιητική του συλλλογή, όμως ο συγγραφέας θεωρούσε πως τα Κουαρτέτα ήταν το αριστούργημά του, το έργο που του χάρισε το Νόμπελ ποίησης, το 1948. Γραμμένα τα δύσκολα χρόνια του πολέμου –από το 1936 ως το 1942—τα τέσσερα μακροσκελή ποιήματα είναι ένα είδος διαλογισμού γύρω από την έννοια του χρόνου.
Εχει παρατηρηθεί πως στους δύσκολους καιρούς οι πωλήσεις ποιητικών συλλογών ανεβαίνουν, τουλάχιστον στην Αμερική και την Ευρώπη. Οι άνθρωποι βρίσκουν ανακούφιση κυριως στα κλασικά ποιήματα, που αν και γράφτηκαν σε άλλες εποχές, μοιάζει να εκφράζουν ακριβως εκείνο που νιώθουμε…
"…η φωνή του Ελιοτ που κάποτε έμοιαζε ξένη κι απόμακρη, έγινε γνώριμη, οικεία και αγαπημένη. Αυτό που είχα αρχικά εκλάβει ως 'ψυχρότητα' στην ποίησή του, δεν ήταν παρά ο τρόπος του Ελιοτ να στοχάζεται σε βάθος την ανθρώπινη κατάσταση και να οργανώνει με τρομακτική ακρίβεια και διαύγεια το ποιητικό του υλικό" γράφει ο Βλαβιανός στην εισαγωγή του, και πιο κάτω παρατηρεί: "Σε μια εποχή που το κυρίαρχο ποιητικό αίτημα φαίνεται να είναι 'το τίποτε που λέγεται για πρώτη φορά να μην αξίζει να ακουστεί δεύτερη,' τα Κουρτέτα μας υπενθυμίζουν πόσο δύσκολο είναι να μπορεί κανείς να αποτυπώνει στο χαρτί σκέψεις και συναισθήματα και να βρίσκει λέξεις που να πλησιάζουν όλο και περισσότερο τη ρίζα της αληθινής συγκίνησης, της πραγματικής ζωής."
Δεν είμαι φιλόλογος ούτε κριτικός λογοτεχνίας· συγκινούμαι αφάνταστα και απολαμβάνω τους στίχους του Ελιοτ περισσότερο από κάθε άλλα ποιήματα. Τα διαβάζω και τα ξαναδιαβάζω στο πρωτότυπο –τώρα τα ακούω και στο iPod– και έτσι δεν είμαι σε θέση να κρίνω ή να πω κάτι για τη μετάφραση του Βλαβιανού, που είναι από τους πιο σημαντικούς ποιητές της εποχής μας. Διάλεξε να κυριολεκτήσει στη μετάφρασή του, ακολουθώντας πιστά το κείμενο του Ελιοτ, χωρίς να ψάχνει να αναπαράγει το ρυθμό του, κάτι που με βρίσκει απόλυτα σύμφωνη, αλλά άκουσα κάποιους να διαφωνούν. Ο Βλαβιανός θα συζητήσει με το κοινό για τη σημασία του έργου και για τα ζητήματα που αφορούν τη μεταφραστική πράξη, το βράδυ της επόμενης Παρασκευής, 26 Οκτωβρίου στις 8:30 μ.μ. στη μικρή αυλή του βιβλιοπωλείου Λεμόνι (Ηρακλειδών 22, Θησείο).