Στον «Καναδά» ο Ρίτσαρντ Φορντ μας περιγράφει λίγες εβδομάδες από τη ζωή ενός εφήβου και ενός συνταξιούχου δασκάλου. Πρόκειται, βέβαια, για το ίδιο πρόσωπο. Απλώς η παράλειψη της «κανονικής ζωής» από την αφήγηση, μας βοηθάει να δούμε κοινά σημεία και να μοιραστούμε συμπεράσματα που, ούτως ή άλλως, είναι ραμμένα πάνω στην καμπούρα μας. Δεν μπορείς να σβήσεις τα σημάδια που τα παιδικά χρόνια αφήνουν πάνω στη ζωή σου. Πάντα θα κουβαλάς την πρώτη νιότη. Αν είσαι τυχερός, θα έχεις φτερά. Αν όχι, αλυσίδες. Και μετά είναι αυτή η σχέση με τους γονείς. Δεν πληρώνεις μόνο τις αμαρτίες τους. Καμιά φορά πληρώνεις και εκείνα που δεν έκαναν ή αυτά που δεν είπαν.
Δεν είχα ποτέ μου το θάρρος να κάνω ψυχανάλυση. Έτσι, διαβάζω βιβλία όπως ο «Καναδάς» και προσπαθώ να μάθω από τους ήρωες εκείνα που δεν μου λέει ο εαυτός μου. Και, δυστυχώς, ο αφηγητής της ιστορίας μου είπε ότι όσο και αν σκάψεις μέσα σου, δεν μπορείς να πετάξεις έξω τον πρωταρχικό σπόρο. Είναι βέβαια και η τύχη. Πάντα θα παίζει ρόλο αυτή η χαοτική αλληλουχία των πραγμάτων πάνω στην οποία ζούμε τη ζωή μας, αν δεν είναι η ίδια μας η ζωή. Να, στο βιβλίο έχουμε μία αμερικανική οικογένεια που ζει στη Μοντάνα το 1956. Το ζευγάρι και τα δύο δίδυμα παιδιά του. Ένα αγόρι και ένα κορίτσι. Οι γονείς ληστεύουν μία τράπεζα. Και συλλαμβάνονται. Τα δύο αδέρφια χωρίζουν. Το κορίτσι τραβάει για τον Νότο και το αγόρι διασχίζει τα βόρεια σύνορα. Πάει στον Καναδά. Κάποιες από τις στιγμές που είχα το βιβλίο όχι μπροστά στα μάτια, αλλά πάνω στο στήθος μου, σκεφτόμουν ότι όλοι μας ζήσαμε μία καταραμένη ή ευλογημένη στιγμή που έκανε τη ζωή μας να στρίψει και να αλλάξει πορεία. Αν το αρνηθείτε, σημαίνει ότι δεν θέλετε να τη θυμάστε. Όμως συνήθως έτσι συμβαίνει. Μπορεί να είναι ένα ανέμελο καλοκαιρινό Σαββατόβραδο ή ένα απόγευμα Τρίτης του Φεβρουαρίου, όταν το μόνο που περιμένεις από τη μέρα είναι να περάσει. Περνάει, αλλά παίρνει μαζί της και την παλιά σου ζωή.
Μέσα στον «Καναδά» αναζήτησα μια αισιόδοξη απάντηση σε ένα βασανιστικό ερώτημα: υπάρχει σταθερή συνταγή που στο τέλος να αποδίδει έναν θετικό απολογισμό της ζωής; «Έχεις περισσότερες πιθανότητες στη ζωή -να επιβιώσεις- αν αντέχεις τις απώλειες, αν καταφέρνεις να μη σε κάνουν κυνικό, αν δεν χάνεις το μέτρο, αν συνθέτεις τα ανόμοια πράγματα σε ένα όλο που περισώζει το καλό, όσο και αν το καλό δεν βρίσκεται, ομολογουμένως, εύκολα». Ναι, νομίζω ότι αν είσαι τυχερός και βάλεις χρόνια στην πλάτη, μπορείς να βρεις πιο εύκολα το καλό. Και επειδή αναγνωρίζεις με καθαρότητα τα λάθη σου, έχεις μια ευκαιρία να συγχωρέσεις τον εαυτό σου, να του δώσεις, τέλος πάντων, αυτά που περιμένει από τον Θεό.
Ο «Καναδάς» είναι άλλο ένα σπουδαίο μεγάλο αμερικανικό μυθιστόρημα του Ρίτσαρντ Φόρντ. Σου παρουσιάζει τους ανθρώπους σαν τοπία και εσύ έχεις την ευκαιρία να τους ανακαλύψεις. H μετάφραση είναι του Θωμά Σκάσση. Από τις εκδόσεις Πατάκη.
