Oι θεατρόφιλοι σε Βρετανία και ΗΠΑ ένιωσαν συγκίνηση ένα κυριακάτικο βράδυ του Νοεμβρίου όταν είδαν στο Zoom τους Ιαν ΜακΚέλεν, Ντέρεκ Τζακόμπι, Μάγκι Σμιθ και Τζούντι Ντεντς σε μια εκδήλωση με τίτλο «One Knight Only» («Ενας ιππότης μόνο»), που παρουσιάστηκε από τον εξίσου σπουδαίο πλην όμως νεότερο συνάδελφό τους Κένεθ Μπράνα.
Τέσσερις 80άρηδες, αφοσιωμένοι στο θέατρο, οι οποίοι βρήκαν με επιτυχημένες εμφανίσεις και στον κινηματογράφο, με τίτλους ευγενείας, βραβεία Tony και Olivier και ένας θεός ξέρει πόσες διακρίσεις ακόμη, συναντήθηκαν σε μια οθόνη για τις ανάγκες της φιλανθρωπίας. Η συνειδητοποίηση, ότι η πανδημία και η προχωρημένη ηλικία τους μειώνουν σημαντικά τις ήδη σπάνιες ευκαιρίες να δει κανείς αυτούς τους σπουδαίους ηθοποιούς και πάλι στη σκηνή, έκανε την εκδήλωση ακόμα πιο ενδιαφέρουσα, γράφει ο Ματ Γουλφ στους New York Times.
Ηταν υπέροχο να τους παρακολουθείς: Ο ΜακΚέλεν πήρε τα ηνία ως αφηγητής, αλλά και ο σκανδαλιάρης Τζακόμπι, άψογα ντυμένος δεν έμεινε και πολύ πίσω. Η Ντεντς έσκυψε στην οθόνη σαν να ζούσε μια ταλαιπωρία που την εμπόδιζε να μοιραστεί έναν πραγματικό χώρο με φίλους, ενώ η Σμιθ, πιο επιφυλακτική, τραβιόταν προς τα πίσω. Η συζήτηση κυμάνθηκε από τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του lockdown (ο ΜακΚέλεν βρήκε χρόνο για να ζωγραφίζει), μέχρι τη στάση τους απέναντι στους κριτικούς, τις ενοχλητικές στιγμές στη σκηνή, και τους ρόλους που θα τους άρεσε να παίξουν τώρα. Ακόμη, η Ντέντς μίλησε με ειλικρίνεια για την μη αναστρέψιμη εξασθένιση της όρασής της εξαιτίας του εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας και την επιθυμία της να συνεχίσει να παίζει: «Οτιδήποτε», είπε, «Θα ήμουν ευχαριστημένη να παίξω οτιδήποτε».
Και οι τέσσερις ανήκουν σε μια παράδοση της βρετανικής υποκριτικής Τέχνης όπου το θέατρο ήταν η βασική δουλειά των ηθοποιών, οτιδήποτε άλλο έκαναν ήταν ένα πρόσθετο ευτυχίας. Η Σμιθ κέρδισε το πρώτο από τα δύο Οσκαρ της (για τη «Δεύτερη Νιότη της Τζιν Μπρόντι», 1969) όταν ακόμη ήταν στα 30 της, ενώ οι υπόλοιποι χρειάστηκαν πολύ περισσότερο χρόνο για να γίνουν γνωστοί και στο εξωτερικό.
Τρομερός Γκάνταλφ στον «Αρχοντα των Δαχτυλδιών» ο Ιαν ΜκΚέλεν, συγκλονιστικός Κλαύδιος στο «Εγώ ο Κλαύδιος» (ιστορική σειρά του BBC) ο Ντέρεκ Τζακόμπι, και ανεπανάληπτη λαίδη Γκράντχαμ στον «Πύργο του Ντάουντον» η Μάγκι Σμιθ, έχουν ερμηνεύσει τηλεοπτικούς και κινηματογραφικούς ρόλους για τους οποίους θα μείνουν αξέχαστοι, ειδικά σε εκείνους που δεν τους έχουν δει σε κλασικά ή σύγχρονα θεατρικά έργα. (Η Μάγκι Σμιθ, εξάλλου, ως καθηγήτρια Μινέρβα ΜακΓκόναγκαλ έχει τους οπαδούς της και ανάμεσα στα πιτσιρίκια που βλέπουν «Χάρι Πότερ»). Και είναι σχεδόν σίγουρο ότι πολύ περισσότεροι έχουν απολαύσει την Τζούντι Ντεντς ως αυταρχική «Μ» στις ταινίες του Τζέιμς Μποντ από όσους τη γνωρίζουν από τις σαιξπηρικές ερμηνείες της κατά τη διάρκεια της μέχρι στιγμής 60χρονης θεατρικής καριέρας της.
Εχουν συνεργαστεί πολλές φορές μεταξύ τους: Οι ΜακΚέλεν και Τζακόμπι έπαιξαν για πρώτη φορά μαζί όταν ήταν φοιτητές στο Κέιμπριτζ και ξανασυναντήθηκαν μισό αιώνα αργότερα, σερ πλέον και οι δύο, στη βρετανική σειρά «Vicious» ως ηλικιωμένο γκέι ζευγάρι που ζει πενήντα χρόνια μαζί στο ίδιο διαμέρισμα του Κόβεντ Γκάρντεν. Ο Τζακόμπι και η Σμιθ ήταν αναπόσπαστο κομμάτι των ημερών δόξας του Εθνικού Θεάτρου του Λονδίνου όταν ιδρύθηκε από τον Λόρενς Ολίβιε, και οι ΜακΚέλεν και Ντεντς έπαιξαν στον «Μάκβεθ» της Royal Shakespeare Company, μια παραγωγή του 1976 που υπάρχει σε ταινία και εξακολουθεί να μνημονεύεται με θαυμασμό.
Φίλες από παλιά, οι Τζούντι Ντεντς και Μάγκι Σμιθ έχουν εμφανιστεί αρκετές φορές μαζί στην οθόνη, μεταξύ άλλων στο «Δωμάτιο με θέα» (1985) του Τζέιμς Αϊβορι και στο «Τσάι με τον Μουσολίνι» (1999) του Φράνκο Τζεφιρέλι, ενώ το 2002 έπαιξαν στο θεατρικό του Ντέιβιντ Χέιρ «Ανάσα Ζωής».
Σίγουρα, υπάρχουν πολλοί νεότεροι ηθοποιοί, εξίσου αφοσιωμένοι στη σκηνή, μάλιστα όπως είδαμε στις φετινές Χρυσές Σφαίρες η βρετανική θεατρική εκπαίδευση οδηγεί κατευθείαν στην αναγνώριση της οθόνης. Ο Τζουντ Λο είναι ένας σταρ που λατρεύει το θέατρο, όπως και οι Μπένεντικτ Κάμπερμπατς (τηλεοπτικός Σέρλοκ Χολμς) και Τζορτζ ΜακΚέι («1917»).
Η διαφορά έγκειται στην πορεία της σταδιοδρομίας τους που δεν απαιτεί πλέον, τη μακρά μαθητεία στα μεγάλα βρετανικά θέατρα -το RSC και το Εθνικό – που είχαν οι ηλικιωμένοι συνάδελφοί τους. Σήμερα, ένας ηθοποιός μπορεί να παίξει μόνο μια ή δύο φορές στο θέατρο πριν απορροφηθεί από την τηλεόραση και το σινεμά. Κάποιοι επιστρέφουν στη σκηνή (ο Ματ Σμιθ, για παράδειγμα, δημοφιλής γιατρός στη σειρά «Doctor Who»), ενώ άλλοι όχι, όπως ο Κόλιν Φερθ, που έπαιξε για τελευταία φορά στο θέατρο το 1999.
Αντίθετα, είναι ολοφάνερο ότι ο ΜακΚέλεν αναζωογονείται ακόμη και τώρα όταν ανεβαίνει στη σκηνή. Το 2019, σηματοδοτώντας τα 80α γενέθλιά του, περιόδευσε σε όλη τη Βρετανία (και για μια νύχτα στη Νέα Υόρκη) με ένα απαιτητικό έργο – μονόλογο, ενώ ετοιμαζόταν να εμφανιστεί και στον «Αμλετ», προκαλώντας πολλές συζητήσεις λόγω ηλικίας. Η παραγωγή όμως αναβλήθηκε λόγω κορονοϊού.
Την ίδια χρονιά η Μάγκι Σμιθ βρέθηκε στη σκηνή για πρώτη φορά μετά από 12 χρόνια ερμηνεύοντας τη γραμματέα του Γκέμπελς, Μπρουνχίλντε Πόμσελ, στο έργο του Κρίστοφερ Χάμπτον «Ein Deutsches Leben» («Μια γερμανική ζωή») από το ομώνυμο ντοκιμαντέρ μιας κολεκτίβας από τη Βιέννη.
Η Ντεντς και η Σμιθ, τέλος, ήταν οι δύο από τις τέσσερις ντέιμ -οι άλλες δύο είναι οι Τζόαν Πλόουραιτ και Αϊλίν Ατκινς- που έπαιξαν στο «Τσάι με τις Κυρίες» (2018) ένα υπέροχο ντοκιμαντέρ, στο οποίο κάνουν απολογισμό ζωής, κουτσομποεύουν, μιλούν για τις καριέρες τους, την όχι και τόσο καλή ακοή τους, τους εραστές τους, και τον Λόρενς Ολίβιε…