Νέα εντυπωσιακά ευρήματα ήρθαν στο φως τις τελευταίες 20 ημέρες με την ανασκαφή που πραγματοποιείται στην περιοχή του Φαληρικού Δέλτα, στο πλαίσιο του έργου για την κατασκευή του Κέντρου Πολιτισμού-Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος». Το σπουδαίο αρχαιολογικό εύρημα παραπέμπει στο «Κυλώνειον άγος».
Συγκεκριμένα, αποκαλύφθηκε ομαδική ταφή 80 σκελετών, θαμμένων στη σειρά ο ένας δίπλα στον άλλο, στην πλειοψηφία τους δεμένοι πισθάγκωνα με αλυσίδες, τους οποίους οι αρχαιολόγοι συχνά τους αναφέρουν ως «οι αιχμάλωτοι του Φαλήρου». Κάποιοι σκελετοί βρέθηκαν μέσα σε πιθάρια και ανήκουν σε βρέφη και παιδιά. Περίπου 5% είναι αποτεφρωμένοι, ενώ ένας σκελετός βρέθηκε μέσα σε ξύλινη βάρκα που χρησιμοποιήθηκε ως φέρετρο.
Oπως είπε η έφορος αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων, Στέλλα Χρυσουλάκη, το πολυάνδριο ήρθε στο φως τις τελευταίες 20 μέρες, μόλις μισό μέτρο κάτω από το αρχαίο έδαφος. Εχει εξεταστεί μακροσκοπικά το 50% των σκελετών και ανήκουν όλοι σε άνδρες καλοζωισμένους και, εκ πρώτης όψεως, χωρίς κατάγματα. Η πρώτη σκέψη της κυρίας Χρυσουλάκη για τον τρόπο θανάτου τους είναι πως ίσως έγινε σφαγή τους και ότι επρόκειτο για εκτέλεση.
Ολοι έχουν σιδερένια δεσμά στα χέρια, εκτός από έναν, στην άκρη του σκάμματος, ο οποίος έχει δεσμά στα πόδια. Οι δεσμώτες όμως δεν ήταν κοινοί κατάδικοι. Είναι τοποθετημένοι κατά παράταξη και έχουν δύο οινοχόες, από σπονδές. Δύο μικρά αγγεία, πολύτιμα όμως αφού χάρη σε αυτά ο τάφος χρονολογείται περί το 632 π.Χ. Τότε που ξεκινά η ιστορία του Κύλωνα.
Ο τελευταίος νεκρός που αποκαλύφθηκε στις 31 Μαρτίου, έχει δεμένα πόδια, πράγμα που ίσως συνδέει το πολυάνδριο της Εσπλανάδας με τους αποτυμπανισμένους που αποκαλύφθηκαν έναν αιώνα νωρίτερα, σύμφωνα με την κυρία Χρυσουλάκη.
Η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη αναφέρθηκε στην υπουργική απόφαση που προβλέπει τη δημιουργία μικρού μουσείου που θα περιλαμβάνει τα ευρήματα και σημείωσε ότι είναι απαραίτητο να υπάρξει πλήρης πρόταση από την εφορία αρχαιοτήτων.
Το ενδιαφέρον είναι ότι πριν από 101 χρόνια, το 1915, είχαν βρεθεί σε γειτονικό χώρο κι άλλοι αλυσοδεμένοι σκελετοί. Αυτοί ήταν δεμένοι στα πόδια και ήταν πεσμένοι και ενταφιασμένοι μπρούμυτα. Κάποιοι μάλιστα ήταν δεμένοι χέρια-πόδια μαζί. Η εξέταση του σκελετικού υλικού από τον τότε ανασκαφέα Στρατή Πελεκίδη και τον διάδοχό του Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη έδειξε θάνατο με αποτυμπανισμό, είδος θανατικής ποινής που επιβαλλόταν στην Αθήνα, συνήθως σε μη Αθηναίους.
Χτυπούσαν το κεφάλι του κατάδικου με ένα τύμπανο (κόπανο) πάνω σε ένα κούτσουρο μέχρι θανάτου. Εκείνοι οι νεκροί ήταν ακόμη πιο καλοζωισμένοι από τους νεκρούς που εντοπίστηκαν τώρα, αλλά είχαν χειρότερο τέλος. Η εκτίμηση της κυρίας Χρυσουλάκη είναι ότι ενδεχομένως να ήταν οι επικεφαλής της στάσης, γι΄αυτό να θανατώθηκαν τόσο άγρια.
Το αποτρόπαιο έγκλημα της εποχής του Κύλωνα
Στην εποχή του Κύλωνα συνέβη ένα αποτρόπαιο έγκλημα το οποίο συνδέεται με τα ευρήματα του Δέλτα Φαλήρου. Ο Κύλωνας ήταν Αθηναίος, ευγενής και πασίγνωστος στην εποχή του ως ολυμπιονίκης (στο αγώνισμα του διαύλου). Στην Αθήνα το 636 ή 632 π.Χ. ήταν στην εξουσία ο τύραννος Μεγακλής. Ο Κύλων, εκμεταλλευόμενος τη φήμη του ως ολυμπιονίκη και με τη βοήθεια του πεθερού του, τυράννου Μεγάρων Θεαγένη, θέλησε να ανατρέψει τον Μεγακλή και να γίνει αυτός τύραννος της πόλης των Αθηνών. Το πραξικόπημα του Κύλωνα απέτυχε, ο ίδιος κατάφερε να διαφύγει, αλλά οι οπαδοί του μπήκαν για να σωθούν στον Παρθενώνα.
Ο Μεγακλής τούς υποσχέθηκε πως αν βγουν από τον ναό δεν θα τους πειράξει κανείς, αλλά δεν κράτησε τον λόγο του και τους δολοφόνησε. Η ανίερη αυτή πράξη εκτέλεσης ικετών, γνωστή ως «Κυλώνειον άγος», επέφερε πολλά δεινά στην πόλη και προκάλεσε γενική κατακραυγή στην Αθήνα και εκτός αυτής. Χρειάστηκε να καλέσουν τον μάντη Επιμενίδη από την Κρήτη για τον εξαγνισμό της πόλης. Ακολούθησαν στάσεις και ταραχές μέχρι το 597 π.Χ., ωσότου ανέλαβε να τους τα συμβιβάσει ο Σόλωνας.