Η Βαρκελώνη του εφήβου Πάμπλο Πικάσο

Ο Πάμπλο Ρουίς Πικάσο γεννήθηκε στη Μάλαγα και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Γαλλία, αλλά αναμφισβήτητα η εξέλιξη του πιο διάσημου ζωγράφου του 20ού αιώνα ξεκίνησε στη Βαρκελώνη. Tο 1895, όταν ο Πικάσο ήταν 13 ετών, η οικογένεια μετακόμισε στη Βαρκελώνη, όπου έζησε για εννέα χρόνια, Εκεί σπούδασε, πριν πάει στο Παρίσι, το 1904.

Το πρώτο σπίτι του στην πρωτεύουσα της Καταλονίας και δεύτερη σημαντικότερη πόλη της Ισπανίας ήταν στο ιστορικό Porxos d’en Xifré (Πόρσος ντ’εν Σιφρέ), ένα μεγάλο νεοκλασικό κτίριο με καμάρες του 1840, το οποίο καταλάμβανε ένα ολόκληρο τετράγωνο κοντά στο παλιό λιμάνι Port Vell και σήμερα στεγάζει, μεταξύ άλλων, το «7 Portes», εστιατόριο παραδοσιακής καταλανικής κουζίνας.

Το κτίριο βρίσκεται απέναντι από το La Llotja del Mar, ένα γοτθικό κτίριο του 14ου αιώνα, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για διάφορους σκοπούς που είχαν σχέση με το εμπόριο και τη ναυτική ζωή, ενώ για ένα διάστημα φιλοξένησε και τη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου φοιτούσε ο καλλιτέχνης από την ηλικία των 13 ετών.

Εκείνη την εποχή, μεγάλο μέρος της σύγχρονης Βαρκελώνης ήταν ακόμα υπό κατασκευή, και ο Πικάσο πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Ciutat Vella, την παλιά πόλη.

Μάλιστα, υπάρχουν αρκετά πρώιμα έργα του καλλιτέχνη, τα οποία απεικονίζουν τοποθεσίες σε απόσταση αναπνοής από τη La Llotja, μεταξύ των οποίων η αποβάθρα των ψαράδων στη Μπαρτσελονέτα «Moll dels Pescadors», η βασιλική της Σάντα Μαρία ντελ Μαρ, η παραλία της Μπαρτσελονέτα και το σπίτι στην Καρέρ δε λα Μερσέ, όπου μετακόμισε η οικογένεια το 1896, όπως αναφέρει στον Guardian ο Στίβεν Μπέργκεν.

Το πρώτο ατελιέ του Πικάσο είναι τώρα το εστιατόριο και ξενοδοχείο «Serras» στην (οδό) Καρέρ δε λα Πλάτα, ενώ η γκαλερί «Sala Parés», στην οποία ο Πικάσο εξέθεσε έργα του το 1901, εξακολουθεί να λειτουργεί στην Καρέρ  δε Πετριτσόλ, όπου ιδρύθηκε το 1877. Τότε, όπως και τώρα, το δρομάκι ήταν διάσημο για τη σοκολάτα και τα γλυκά του, και ο Πικάσο και άλλοι καλλιτέχνες πήγαιναν τακτικά εκεί για προμήθειες. Το «Petritxol Xocoa» είναι ένα καλό μέρος για να τα δοκιμάσετε.

Εκεί κοντά βρίσκεται και η οδός Αβινιόν (Carrer d’Avinyó), στο Νο 44 της οποίας υπήρχε ένας οίκος ανοχής από τον οποίο ο Πικάσο μπορεί να εμπνεύστηκε το πρώιμο κυβιστικό έργο του «Οι Δεσποινίδες της Αβινιόν». Ο βιογράφος του καλλιτέχνη, Ζοζέπ Παλαού ι Φάμπρε, είναι μεταξύ εκείνων που ισχυρίζονται ότι ο τίτλος του έργου αναφέρεται στην οδό της Βαρκελώνης, και όχι στη γαλλική πόλη. Ο Πικάσο, πάντως, είχε απορρίψει αυτή τη θεωρία και στη συνέχεια τροφοδότησε την ασάφεια λέγοντας: «Δεν πρέπει να πιστεύετε πάντα ό,τι λέω».

Αυτές και άλλες ανάλογες τοποθεσίες αναφέρονται στο «Picasso-Barcelona: A Cartography», έναν οδηγό της πόλης, 256 σελίδων, με πληροφορίες και για τα νεανικά χρόνια του ζωγράφου, μέσω του οποίου οι λάτρεις του Πικάσο και της Βαρκελώνης μπορούν να ακολουθήσουν τα βήματα του καλλιτέχνη στην καταλανική πρωτεύουσα και να επισκεφτούν τα αγαπημένα του στέκια. Στο βιβλίο περιλαμβάνονται 150 έγχρωμες φωτογραφίες, 120 halftones, 30 σκίτσα, πέντε χάρτες και τρεις πίνακες.

Γραμμένο από τον Κλάουστρε Ραφάρτ ι Πλάνας, πρώην επιμελητή του Μουσείου Πικάσο στη Βαρκελώνη, το «Picasso-Barcelona: A Cartography» προσφέρει μια εικόνα της Βαρκελώνης όπως ήταν τότε, γράφει ο Μπέργκεν στον Guardian παρουσιάζοντας την έκδοση. Και προσθέτει ότι σε καθένα από τα κεφάλαιά του υπάρχει ένας χάρτης με τις τοποθεσίες που αναφέρονται στο κείμενο, ενώ υποδεικνύονται και όσα εξακολουθούν να υπάρχουν ή είναι ανοιχτά στους επισκέπτες.

Το πιο διάσημο στέκι του Πικάσο ίσως ήταν το «Els Quatre Gats», ένα κομψό καμπαρέ που άνοιξε το 1897, έκλεισε το 1903, ξανάνοιξε το 1989 κα σήμερα λειτουργεί ως εστιατόριο. Το σχεδίασε ο Ζοζέπ Πούιγκ ι Κανταφάλγκ, καταλανός μοντερνιστής αρχιτέκτονας, στον οποίο ανέθεσαν το project οι καλλιτέχνες Ραμόν Κάσας, Πέρε Ρομέου, Ουτρίγιο και Σαντιάγο Ρουσινιόλ.

Εμπνευσμένο από το παριζιάνικο καμπαρέ «Le Chat Noir», το «Els Quatre Gats» φιλοδοξούσε να φέρει στη Βαρκελώνη το μποέμικο πνεύμα της γαλλικής πρωτεύουσας. Να σημειωθεί ότι η καταλανική έκφραση «Els Quatre Gats» («οι τέσσερις γάτες») σημαίνει «ελάχιστοι άνθρωποι».

Στον πολύβουο πεζόδρομο Λα Ράμπλα, που οδηγεί από την Πλάσα δε Καταλούνια στη θάλασσα και στο άγαλμα του Χριστόφορου Κολόμβου, υπάρχουν πολλά μέρη που σχετίζονται με τον Πικάσο, όπως το συντριβάνι του Καναλέτες, το οποίο ζωγράφισε από μνήμης ο Πικάσο το 1968, και το «Gran Teatre del Liceu», όπου εμφανίστηκαν τα Ρωσικά Μπαλέτα το 1917. Οι χορευτές έμεναν στο ξενοδοχείο «Ranzini», στη Ράμπλα, τo οποίo επισκεπτόταν συχνά ο Πικάσο επειδή ήταν ερωτευμένος με τη χορεύτρια Oλγα Χόχλοβα. Αργότερα παντρεύτηκαν, παρά το γεγονός ότι η μητέρα του προειδοποίησε τη Χόχλοβα λέγοντας: «Δεν πιστεύω ότι καμία γυναίκα θα ήταν ευτυχισμένη με τον γιο μου».

Εξω από την παλιά πόλη, ο Πικάσο σύχναζε επίσης στα θέατρα της λεωφόρου Παράλ.λελ (Avinguda Parall·lel ) και στις αρένες ταυρομαχίας «Las Arenas» και «La Monumental». Ωστόσο, οι ταυρομαχίες έχουν απαγορευτεί στην Καταλονία και το «Las Arenas» είναι πλέον εμπορικό κέντρο, ενώ το «La Monumental», όπου το 1976 εμφανίστηκαν οι Rolling Stones, έχει περιέλθει σε αχρηστία.

Το 1970 ο Πικάσο δώρισε στην πόλη της Βαρκελώνης εκατοντάδες έργα του, μεταξύ των οποίων και 236 ελαιογραφίες, τα οποία αποτελούν τη βάση της συλλογής του Μουσείου Πικάσο.