Η «ποπ σταρ των Αψβούργων», όπως ονομάστηκε η Ελισάβετ, αυτοκράτειρα της Αυστρίας και βασίλισσα της Ουγγαρίας, υπήρξε η πρώτη βασιλική διασημότητα και το πρώτο παράδειγμα γυναίκας που χλευάστηκε για το σώμα της από τα μέσα ενημέρωσης, αλλά επίσης ένα φεμινιστικό σύμβολο του 19ου αιώνα που είχε περάσει απαρατήρητο. Και τώρα, ζωντανεύει ξανά με μια νέα κινηματογραφική ταινία, δύο τηλεοπτικές σειρές, μεταξύ των οποίων η μια του Netflix, καθώς και ένα μυθιστόρημα.
Το «Corsage» της Μαρί Κρόιτσερ έκανε πρεμιέρα τον Μάιο στο 75o Φεστιβάλ Κινηματογράφου Καννών εντυπωσιάζοντας τους θεατές. Μάλιστα η Βίκι Κριπς, πρωταγωνίστρια της ταινίας, που υποδύεται την Ελισάβετ της Αυστρίας (Σίσι), μοιράστηκε το Βραβείο Ερμηνείας εξ ημισείας με τον Ανταμ Μπέσα για το «Harka». Γεγονός είναι ότι η αυστριακή κινηματογραφίστρια απομακρύνθηκε από την παραδοσιακά ρομαντική εικόνα της αυτοκράτειρας επιλέγοντας μια πιο σκοτεινή ψυχολογική προσέγγιση, πράγμα που σόκαρε ορισμένους κριτικούς, γράφει στον Guardian η Κέιτ Κόνολι, ανταποκρίτρια της βρετανικής εφημερίδας στο Βερολίνο. Να σημειωθεί ότι το «Corsage» άρχισε ήδη να προβάλλεται στους γερμανικούς κινηματογράφους. (Δείτε το trailer)
Ως Πρώτη Κυρία είναι μια γυναίκα που πνίγεται ενώ προσπαθεί να αντιμετωπίσει τις συμβάσεις του αυλικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζει: οι απαιτήσεις είναι υψηλές και οι υποχρεώσεις της απίθανες αλλά τα δικαιώματά της ανύπαρκτα. Τα βάσανα, που υφίσταται στην προσπάθειά της να διατηρήσει την δημόσια εικόνα της περικλείονται στον τίτλο. Σκηνές «οδυνηρές» απεικονίζουν τη Σίσι, σφιγμένη στον μικροσκοπικό κορσέ της, να επιμένει οι υπηρέτριές της -τα χέρια των οποίων έχουν πονέσει από την προσπάθεια- να τον σφίξουν ακόμη περισσότερο.
Ανορεξική και καταθλιπτική, πλέον, η αυτοκράτειρα, που φημιζόταν για την ομορφιά της και για τις τάσεις μόδας που ενέπνεε, αγωνίζεται με την προσδοκία να παραμείνει νεανική, τρέφεται με φέτες πορτοκαλιού και ζωμό βοδινού κρέατος. Η ταινία ανοίγει τα Χριστούγεννα του 1877 όταν η σύζυγος του Φραγκίσκου Ιωσήφ Α’ της Αυστρίας κλείνει τα 40 της και επίσημα πλέον θεωρείται ηλικιωμένη, και τελειώνει με μια συγκλονιστική σκηνή, για την οποία οι κριτικοί είπαν ότι είναι αντάξια του Κουέντιν Ταραντίνο.
Η τηλεοπτική σειρά «Sisi», εν τω μεταξύ, είναι ένα ζοφερό πορτρέτο του θυελλώδους γάμου της με τον αυτοκράτορα Φραγκίσκο Ιωσήφ Α’ και της βάναυσης εκμετάλλευσής της στα χέρια των Αψβούργων, που την είδαν απλά σαν μια όμορφη φιγούρα ικανή να γεννήσει τον κατάλληλο διάδοχο του θρόνου. Εχοντας μεν λάβει ευνοϊκά σχόλια μέχρι στιγμής, έχει ωστόσο, προκαλέσει σάλο με την ειλικρινή απεικόνιση της σεξουαλικότητάς της.
Τη δεκαετία του 1950 η Ρόμι Σνάιντερ είχε υποδυθεί τη Σίσι, όπως ήταν ευρύτερα γνωστή η αυτοκράτειρα, σε μια εξαιρετικά δημοφιλή τριλογία, με την οποία, εξάλλου, απέκτησε διεθνή φήμη η γερμανοαυστριακή ηθοποιός. Τον ίδιο ρόλο ερμήνευσε η Σνάιντερ και αργότερα στην ταινία του Λουκίνο Βισκόντι «Το Λυκόφως των θεών» (1972). Το «Λούντβιχ», όπως ήταν πρωτότυπος τίτλος της ταινίας του Βισκόντι, αναφερόταν στον στενό της φίλο, τον αμφισεξουαλικό, εκκεντρικό βασιλιά Λουδοβίκο Β’ της Βαυαρίας. Ωστόσο, η ηθοποιός δεν έκρυβε το παράπονό της για την ταύτισή της με την Σίσι.
Βαυαρή πριγκίπισσα, προτού θεωρηθεί η κατάλληλη μελλοντική σύζυγος για τον Φραγκίσκο Ιωσήφ και παντρευτεί μαζί του σε ηλικία 16 ετών, η Σίσι απέκτησε μαζί του τέσσερα παιδιά, και αντιστάθηκε στους περιορισμούς, που της επέβαλε η αυλή των Αψβούργων πριν δολοφονηθεί σε ηλικία 60 ετών από έναν ιταλό αναρχικό. Η Ντομινίκ Ντεβενπόρτ, η οποία πρωταγωνιστεί στη γερμανική σειρά «Sisi» της πλατφόρμας RTL+, έχει πει ότι ο χαρακτήρας «λειτουργεί» ως συγγενής φιγούρα λόγω της ισχυρής γυναικείας οπτικής του. «Κάνει ερωτήσεις για πράγματα για τα οποία αναρωτιούνται οι άνθρωποι σήμερα», είπε στα γερμανικά μέσα ενημέρωσης, «Πώς μπορώ να παραμείνω πιστή στον εαυτό μου, τι αποφάσεις πρέπει να πάρω, πώς μπορώ να ανταποκριθώ στις προσδοκίες που έχουν όλοι από εμένα;»
Η σειρά του Netflix «Η Αυτοκράτειρα», που προβλέπεται να ανέβει στην πλατφόρμα ροής το φθινόπωρο, αναμένεται να τροφοδοτήσει ακόμη περισσότερο το ανανεωμένο ενδιαφέρον για την αριστοκράτισσα, η οποία κατά κάποιον τρόπο έχει συγκριθεί ευρέως με την αείμνηστη πριγκίπισσα Νταϊάνα, γράφει στον Guardian η Κέιτ Κόνολι. Για την ακρίβεια, έχουν γίνει παραλληλισμοί μεταξύ του «Corsage», της Μαρί Κρόιτσερ, και του ιστορικού δράματος «Spencer» (2021) του Πάμπλο Λαρέιν, για τη βασανισμένη ζωή της Νταϊάνα.
Η Süddeutsche Zeitung επαίνεσε την Κρόιτσερ, που άλλαξε την γλυκανάλατη εικόνα της Σίσι, δείχνοντάς την να αυνανίζεται στο μπάνιο, να καπνίζει, να σηκώνει προσβλητικά το μεσαίο της δάχτυλο στους αυλικούς, να παίρνει ηρωίνη για να ηρεμήσει τα νεύρα της και να αποκαλεί τον σύζυγό της «καθίκι»: «Η Κρόιτσερ προκάλεσε ένα ηλεκτροσόκ», έγραψε ο κριτικός της γερμανικής εφημερίδας, επαινώντας την για την «απελευθέρωση» της Σίσσυ από μια «“σναϊντεροποίηση”, την οποία πρώτη η ίδια η Ρόμι Σνάιντερ θα ενέκρινε».
Τέλος, ένα μυθιστόρημα της Κάρεν Ντούβε, που θα κυκλοφορήσει τον Σεπτέμβριο, αναμένεται να αναδείξει μια άλλη πλευρά του χαρακτήρα της Ελισάβετ. Εκτός από λαμπρή κυνηγό και αμαζόνα, η γερμανίδα συγγραφέας την περιγράφει ως «ανεξερεύνητο φεμινιστικό σύμβολο», γράφει στον Guardian η Κέιτ Κόνολι.
Τα ανάκτορα Χόφμπουργκ και Σενμπρούν στη Βιέννη, όπου διέμενε η Σίσι, είναι από καιρό ισχυροί τουριστικοί μαγνήτες για όσους θέλουν να ακολουθήσουν τα ίχνη της. Τα όργανα γυμναστικής που χρησιμοποιούσε καθημερινά για να ασκείται (έκανε κάθε πρωί 20 πους απ), είναι από τα κύρια αξιοθέατα, ενώ το πρόσωπό της κοσμεί τα πάντα, από σοκολατάκια μέχρι κιάλια θεάτρου. Πρόσφατα, εξάλλου, η ιστορία της Σίσι αποδείχτηκε τεράστια εμπορική επιτυχία στον γερμανόφωνο κόσμο. Μεταξύ 1992 και 2019, το θεατρικό μιούζικαλ «Elisabeth» έκοψε 10 εκατ. εισιτήρια, έγινε καλτ και στην Ιαπωνία, αλλά ποτέ δεν ανέβηκε σε αγγλόφωνη σκηνή.
Ωστόσο, όπως έγραψε ο Χανς Ράουσερ στην Der Standard της Βιέννης, η επανειλημμένη αναβίωση της ιστορίας της Σίσι οφείλεται σε κάτι απαίσιο. Επιφανειακά, λέει ο αυστριακός σχολιαστής, μιλάει για «τη γοητεία μιας όμορφης νεαρής γυναίκας, της αυτοκράτειρας μιας ευρωπαϊκής αυτοκρατορίας», στην πραγματικότητα, όμως πρόκειται για τη συνηθισμένη ιστορία «μιας καταπιεσμένης έφηβης, που στα 16 της την πάντρεψαν με τον ξάδερφό της, έναν βαρετό και σχολαστικό τύπο, ο οποίος τη μόλυνε με αφροδίσιο νόσημα (ΣΜΝ)». Περιγράφοντας τις νέες απόψεις ως «πιο πικάντικες μεν» από τις απεικονίσεις της Ρόμι Σνάιντερ, «αλλά εξίσου δύσπεπτες», ο Ράουσερ υποστηρίζει ότι το ενδιαφέρον για τη Σίσι έχει να κάνει κυρίως με χαρακτηριστικά της αυτοκράτειρας με τα οποία συνδέονται οι Αυστριακοί -«καταθλιπτική, βαθμολογώντας την υπακοή πάνω από την ελευθερία, νευρωτική»-, και τα οποία, όπως γράφει, «ίσως εξηγούν τη λατρεία της Σίσι»…