Εδώ και πάνω από 500 χρόνια, εκατομμύρια άνθρωποι παρατηρούσαν τον «Μυστικό Δείπνο», ένα από τα πιο σημαντικά έργα τέχνης όλων των εποχών, μελετώντας τη σημασία κάθε ξεθωριασμένης πινελιάς ακόμα και όταν το αριστούργημα χειροτέρευε μπροστά στα μάτια τους.
Τώρα, ωστόσο, η τεχνολογία μπορεί να αποκαλύψει μυστικά και νέες λεπτομέρειες χάρη σε μια κάμερα Gigapixel που επιτρέπει στους θεατές να κάνουν ζουμ πιο κοντά από ποτέ σε εικόνες των μεγαλύτερων έργων τέχνης του κόσμου.
Μια ομάδα «art camera» πέρασε ώρες τραβώντας φωτογραφίες υψηλής ανάλυσης του πιο γνωστού πρώιμου αντιγράφου του έργου του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, που πιστεύεται ότι δημιουργήθηκε από τον Τζιανπετρίνο ή τον Μπολτράφιο, μαθητές και οι δύο του κορυφαίου Αναγεννησιακού ζωγράφου, και τώρα πια κατέχει η Βασιλική Ακαδημία Τεχνών (Royal Academy of Arts) στο Λονδίνο.
Ο Ντα Βίντσι ζωγράφισε τον «Μυστικό Δείπνο» του στον τοίχο της τραπεζαρίας του μοναστηριού Σάντα Μαρία ντέλλε Γκράτσιε στο Μιλάνο στα τέλη του 15ου αιώνα. Και το έργο του άρχισε πολύ γρήγορα να ξεθωριάζει επειδή ο καλλιτέχνης, αντί για την παραδοσιακή μέθοδο τοιχογραφίας, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει μια πειραματική τεχνική.
Το Google Arts & Culture, γράφει ο Ντέιβιντ Σάντερσον στους The Times, πέρασε τον περασμένο χρόνο στην Βασιλική Ακαδημία δημιουργώντας εικόνες Gigapixel από 20 διάσημα έργα τέχνης, συμπεριλαμβανομένου του «Μυστικού Δείπνου».
Και το τελικό αποτέλεσμα, το οποίο εμφανίστηκε σήμερα, επιτρέπει στους θεατές να επικεντρωθούν σε λεπτομέρειες που είτε έχουν χαθεί από το πρωτότυπο είτε είναι δύσκολο να δει κανείς με ακρίβεια στα αντίγραφα: «Μπορείτε πραγματικά να μεγεθύνετε τις λεπτομέρειες στον καλύτερο δυνατό βαθμό από ποτέ άλλοτε», δήλωσε η Λουιζέλα Μάτσα, εκπρόσωπος της Google Arts and Culture, τονίζοντας ότι «κάνει το αόρατο ορατό».
Η σάρωση (scanning) του έργου της Βασιλικής Ακαδημίας δείχνει, για παράδειγμα, τα νύχια στα πόδια του Ιησού, ο οποίος λέει στους Αποστόλους ότι ξέρει πως κάποιος από αυτούς τον έχει προδώσει. Δείχνει επίσης την ένταση στο χέρι του Ιούδα, που σφίγγει το πουγκί με τα 30 αργύρια της προδοσίας.
Το δάχτυλο του Θωμά, που το κρατά ψηλά σε μια χειρονομία η οποία σχετίζεται με τις μεταγενέστερες αμφιβολίες του μαθητή για την Ανάσταση, φαίνεται επίσης λεπτομερώς, όπως και οι κόκκοι του αλατιού που χύνονται πάνω στο τραπέζι καθώς ο Ιούδας αναποδογυρίζει με το χέρι του την αλατιέρα. Ολα αυτά είναι λεπτομέρειες οι οποίες λείπουν σχεδόν εντελώς από το πρωτότυπο έργο του Ντα Βίντσι, που βρίσκεται στο Μιλάνο.
Στην πρωτότυπη τοιχογραφία, η οποία ολοκληρώθηκε το 1498, τα πόδια του Ιησού αφαιρέθηκαν όταν τοποθετήθηκε μια πόρτα στον τοίχο της τραπεζαρίας τον οποίο είχε ζωγραφίσει ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Για την δημιουργία της, ο Ντα Βίντσι δοκίμασε την τεχνοτροπία του buonfresco, μια νέα τεχνική εφαρμογής αβγοτέμπερας σε στεγνό σοβά αντί για την αξιόπιστη μέθοδο της νωπογραφίας (fresco) με χρώματα διαλυτά σε νερό, που εφαρμόζονται στο κονίαμα (σοβά) του τοίχου χωρίς συνδετικό, όσο ακόμα είναι νωπό.
Προς απογοήτευση των ιστορικών τέχνης, όμως, η τεχνική του Ντα Βίντσι απέτυχε και μέσα σε 30 χρόνια, το έργο είχε ήδη ξεθωριάσει δραματικά.
Το αντίγραφο σε καμβά που έγινε από τους μαθητές του Λεονάρντο, σε κλίμακα, και το οποίο η Βασιλική Ακαδημία πιστεύει ότι δημιουργήθηκε το 1515, χρησιμοποιήθηκε σε ένα 20ετές project αποκατάστασης της τοιχογραφίας του Μιλάνου, από το 1978 μέχρι το 1998. «Η δυνατότητα να βλέπεις τι είχε σκεφτεί ο Λεονάρντο, πριν ανοίξουν την πόρτα στον τοίχο (της τραπεζαρίας), ανοίγει μια άλλη περιοχή εξερεύνησης», δήλωσε η κυρία Μαζάλα, επικεφαλής των projects της Google Arts & Culture διεθνώς.
Η κάμερα τέχνης, η οποία χρησιμοποιείται την τελευταία δεκαετία σε μουσεία και πινακοθήκες σε όλο τον κόσμο, είναι ειδικά κατασκευασμένη για τη δημιουργία εκατοντάδων φωτογραφιών υψηλής ανάλυσης. Ένα λέιζερ και ένα σόναρ βοηθούν στη λήψη λεπτομερειών, οι οποίες στη συνέχεια συνδυάζονται μεταξύ τους συνθέτοντας μια εικόνα δισεκατομμυρίων pixel.
Η Λουιζέλα Μάτσα είπε ακόμη ότι η εξέταση του «Μυστικού Δείπνου» είναι μια μελέτη σταθμός και βρίσκονται «μόνο στην αρχή» ρίχνοντας νέο φως στα μεγαλύτερα έργα τέχνης του κόσμου: «Μπορείτε να δείτε πινελιές, ρωγμές στον πίνακα. Στην πραγματική ζωή θα ήταν πολύ δύσκολο να πλησιάσει κανείς πολύ κοντά στον πίνακα για λόγους ασφαλείας, αλλά ακόμα και αν ήταν εφικτό, για πόση ώρα θα μπορούσατε να σταθείτε πραγματικά μπροστά σε ένα έργο τέχνης για να εξετάσετε όλες αυτές τις συναρπαστικές λεπτομέρειες», είπε στους The Times
Στο πλαίσιο του project της Βασιλικής Ακαδημίας, περισσότερα από 20 έργα τέχνης μπορούν πλέον να μελετηθούν χάρη στις φωτογραφίες «εξαιρετικά υψηλής ευκρίνειας», ανάμεσά τους μια αυτοπροσωπογραφία του Τζόσουα Ρέινολντς, το «Κάστρο Ντόλμπανταρν» του Ουίλιαμ Τέρνερ, η «Γέφυρα του Γουότερλου» του Τζον Κόνσταμπλ και το «Λιμάνι του Ρότερνταμ» του Πολ Σινιάκ.
Τώρα οι επισκέπτες μπορούν πλέον να έχουν πρόσβαση και σε «ιδιωτικές» περιοχές της Βασιλικής Ακαδημίας, συμπεριλαμβανομένης της βιβλιοθήκης της, ενώ τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης της Google επιτρέπουν στους ανθρώπους να επιλέξουν ένα χρώμα, για παράδειγμα το μπλε, και όλα τα έργα τέχνης από τη συλλογή της Ακαδημίας που έχουν μπλε αποχρώσεις θα εμφανιστούν μπροστά τους για να τα μελετήσουν.
Ο Αξελ Ρούγκερ, γραμματέας και διευθύνων σύμβουλος της Βασιλικής Ακαδημίας, δήλωσε τέλος ότι τα μουσεία και οι πινακοθήκες πρέπει να είναι «τόποι κοινότητας που προσφέρουν έμπνευση, απόδραση, ευχαρίστηση και παρηγοριά… με αυτή την πλατφόρμα μπορούμε τώρα να σας προσκαλέσουμε και πάλι στους χώρους μας για να εξερευνήσετε τα έργα τέχνης μας, να μοιραστούμε τους θησαυρούς και τις ιστορίες μας μαζί σας, όπου κι αν βρίσκεστε».