Σιγά-σιγά, όλοι συνειδητοποιούν ότι εκείνο που ζήσαμε ως «κρίση της Ευρωπαϊκής περιφέρειας» (εμείς, το βαρύτερα πληττόμενο πειραματόζωο, την βιώνουμε ως «Ελληνική κρίση») δεν είναι παρά μέρος ενός πολύ ευρύτερου προβλήματος: της μεταδοτικής κρίσης χρέους, όπως χτίστηκε από τη χρηματοπιστωτική έκρηξη και κάθε τόσο παρουσιάζεται σε περιφερειακό επίπεδο. Τη στιγμή που (υποτίθεται) ξεκινούν στο Παρίσι οι συζητήσεις για την οριστική – καλά, εντάξει, μια λέξη είπαμε! – ρύθμιση του Ελληνικού προβλήματος, ανθούν ανά τον κόσμο οι «ετερόδοξες» αναλύσεις που επιχειρούν να επανατοποθετήσουν το ζήτημα της κρίσης χρέους. Θα συνιστούσαμε, ειλικρινά, στους διαπραγματευτές της ελληνικής πλευράς, που ξύνουν τα μολύβια τους και ετοιμάζονται για Παρίσι, να έχουν διαβάσει το συλλογικό "Europe on the Brink: Debt Crisis and Dissent in the European Periphery", το οποίο συντόνισε ο Tony Phillips (γνωστότερος για το ότι έχει δουλέψει την περασμένη δεκαετία στην κυλιόμενη μελέτη για τον συσχετισμό δημόσιου χρέους και ανάπτυξης στη Λατινική Αμερική το Allende Project) με την εμπειρία της Ιρλανδίας, αλλά στήριξε και ο Joseph Stiglitz με την πάντοτε αντι-ορθόδοξη ματιά του.
Στο συλλογικό αυτό έργο δεν γίνεται μόνο ανατομία και σύγκριση των βολικών μύθων και των κακοτεχνιών στην αντιμετώπιση των κρίσεων σε Ιρλανδία – Πορτογαλία – Ελλάδα, αλλά εισφέρεται και η προσέγγιση εξόδου από την κρίση που επιχείρησε η Αργεντινή (από τον και τέως υπουργό Οικονομικών Roberto Lavagna). Κυρίως όμως ανατέμνεται η πραγματικότητα (αλλά και η «πολιτική» χρήση) της έννοιας της μεταδοτικότητας των κρίσεων – εδώ η συνεισφορά Stiglitz είναι καθοριστική. Όταν, από την ελληνική ματιά διατυπώνεται η άποψη – ο λόγος στη Χριστίνα Λασκαρίδη – πως «η κυβερνητική εξουσία έχει απονομιμοποιηθεί στα μάτια του λαού, ενώ η εμπιστοσύνη προς τις Αρχές βρίσκεται στο απόλυτο χαμηλό σημείο» και ταυτόχρονα πως «η προσέγγιση διαχείρισης χρέους που έχει επιλεγεί για την Ευρωζώνη δείχνει ότι πρώτιστη προτεραιότητα ήταν να προστατευθεί ένα τρωτό τραπεζικό σύστημα μετά την κρίση των subprimes», θα μπορούσε να σταθεί κανείς διστακτικά, αν… ο Phillips δεν απαριθμούσε τις διασώσεις της Fortis, της Dexia, της Santander (εκτός Ευρωζώνης της RBS, της HBOS και της Lloyds), κυρίως όμως αν δεν κατέγραφε το κόστος της διάσωσης της Commerzbank και της βαυαρικής Hypo στη Γερμανία: 100 δισ. ευρώ για την τελευταία και μόνο!… [Λεπτομέρεια: Πρόκειται για μια από τις Landesbaken, οι οποίες μένουν εκτός AQR, stress tests κι εποπτείας της ECB!].
Ή όταν η πορτογαλική προσέγγιση της Mariana Rodriguez Mortagua λέει πώς «η απασχόληση θα ‘πρεπε να αντικαταστήσει το χρέος ως επίκεντρο των πολιτικών προτεραιοτήτων» και πως «η συνέχιση των αντιθετικών [προς το Κράτος πρόνοιας και τις κοινωφελείς υπηρεσίες] στρατηγικών, απλώς επιδεινώνει τις κοινωνικές συνθήκες και υποσκάπτει τα δημοκρατικά δικαιώματα χωρίς να διορθώσει τη ρίζα των αιτίων της κρίσης» θα μπορούσε κανείς πάλι να διερωτηθεί, αν… η ομάδα Stiglitz δεν ξετύλιγε με σειρά παραδειγμάτων την εμπειρία από τη μεταδοτικότητα των κρίσεων. Και συνεπώς δεν εξηγούσε την περιορισμένη απόδοση των πολιτικών λιτότητας όπως εφαρμόσθηκαν στην ευρωπαϊκή περιφέρεια: το ζήσαμε, το ζούμε άμεσα αυτό στην Ελλάδα.
Ένα χρήσιμο ανάγνωσμα: διαβάζεται και στο αεροπλάνο προς το Παρίσι! Αν και μαντεύουμε πως η διπλή ιδιότητα του Stiglitz – Νομπελίστας αλλά και σύμβουλος του ΓΑΠ – ή πάλι η οσμή SOAS/School of Oriental and African Studies εγκαθιστά το βιβλίο μεταξύ των απαγορευμένων για τη διαπραγματευτική ομάδα των Παρισίων.