Protagon A περίοδος

“Εμείς”, Γεβγκένι Ζαμιάτιν (Καινό)

Στο Μονοκράτος του Ευεργέτη, δεν υπάρχουν πρόσωπα παρά μόνο «αριθμοί». Στο Πολυκράτος της Ευρωζώνης οι αριθμοί απέκτησαν πρόσωπο, το πρόσωπο της Κρίσης.

protagon.import

Στο Μονοκράτος του Ευεργέτη, δεν υπάρχουν πρόσωπα παρά μόνο «αριθμοί». Στο Πολυκράτος της Ευρωζώνης οι αριθμοί απέκτησαν πρόσωπο, το πρόσωπο της Κρίσης. Στο Μονοκράτος, η ζωή εξελίσσεται με μαθηματική ακρίβεια, σαν καλοζυγισμένη εξίσωση: τα πρωτόγονα πάθη και ένστικτα έχουν υπερνικηθεί, η Φύση έχει εξοστρακισθεί πέρα από ένα Πράσινο Τείχος, και μένει ένα μόνο σύνορο ακόμα για να κατακτηθεί –το διάστημα. (Με την κατασκευή του διαστημοπλοίου Ολοκλήρωμα, κι αυτό, μαζί με τους άγνωστους κατοίκους του, θα υποταχθεί στον ευεργετικό ζυγό της λογικής.) Στο Πολυκράτος της Ευρωζώνης, η ζωή, κάποιοι θα ήθελαν, να εξελιχθεί με μαθηματική ακρίβεια, αλλά η εξίσωση δείχνει να μην είναι καλοζυγισμένη, τα ζύγια σκέψεων ανυπότακτων, σκέψεων επιπόλαιων –ποιος ξέρει; – γέρνουν την ισορροπία.

Ένας «Αριθμός», ο D-503, αρχιμηχανικός του Ολοκληρώματος, αποφασίζει να καταγράψει τις σκέψεις του τις τελευταίες ημέρες πριν την εκτόξευση, προς όφελος των λιγότερο ανεπτυγμένων κοινωνιών. Όμως, μια τυχαία συνάντηση με την όμορφη Ι-330 οδηγεί σε μια αναπάντεχη ανακάλυψη που φαίνεται να απειλεί ό,τι ο D-503 πιστεύει για τον εαυτό του και το Μονοκράτος: την ανακάλυψη εκείνης της ασθένειας που οι αρχαίοι αποκαλούσαν ψυχή…

Οι σκέψεις όλων μας καταγράφονται σήμερα σε ημερολόγια προσωπικά, σε blog ιντερνετικά, στο δημόσιο χώρο, υφαίνοντας ένα δίχτυ που ίσως και αυτό οι αρχαίοι εάν το έβλεπαν να το ονόμαζαν ψυχή.
Το Εμείς είναι μια συναρπαστική περιπέτεια επιστημονικής φαντασίας, ένα λογοτεχνικό αριστούργημα που προέβλεψε με ακρίβεια τη φρίκη των ολοκληρωτικών καθεστώτων· το κλασικό δυστοπικό μυθιστόρημα, προάγγελος του 1984 και του Μεγάλου Αδελφού. Πολλοί μάλιστα θεωρούν τον Ζαμιάτιν, τον συγγραφέα του, αρχιτέκτονα της επιστημονικής φαντασίας. Οι ήρωές του μυθιστορήματος είναι «αριθμοί», εντούτοις, ο καθένας απ’ αυτούς δεν παύει να είναι μια ξεχωριστή πραγματικότητα, πειστικά και συγκινητικά ζωντανή.

Πρόκειται για μια εξερεύνηση του εμείς που κρύβεται πίσω από το εγώ. Εκείνου του αναπόφευκτου –όχι μοιρολατρικά, ούτε καν νομοτελειακά, αλλά του υπαρκτικού γεγονότος που προσφέρεται ως δυνατότητα υπέρβασης– που όλους μας συνδέει.

Ιδού λοιπόν το στοίχημα, κατά τη γνώμη μου: μπορούμε να υπερβούμε τις συλλογικότητες που μας υπερβαίνουν; Κάπου στο τέλος του Εμείς, ανυποψίαστα αναφέρεται: «…Και προς μεγάλη λύπην μας, υπάρχουν ακόμη αρκετοί Αριθμοί που έχουν προδώσει τη Λογική.» Μήπως και σήμερα, τούτο είναι το ζητούμενο;

Ο Νίκος Αποστολόπουλος συμμετέχει στον διαγωνισμό μας για τα Βιβλία αντιμετώπισης Κρίσεων.