Το μυστηριώδες χαμόγελό της παραμένει το ίδιο, η Μόνα Λίζα, όμως, ανανεώθηκε, για πρώτη φορά εικονικά, από το Μουσείο του Λούβρου, το οποίο φέτος κατέβαλε αγωνιώδεις προσπάθειες για να τα βγάλει πέρα με τη δημοτικότητα του αριστουργήματος του Λεονάρντο Ντα Βίντσι και το πλήθος των τουριστών που ήθελαν να βγάλουν οπωσδήποτε μια σέλφι μπροστά από τον διάσημο πίνακα.
Και τώρα, ετοιμάζοντας μια φαντασμαγορική έκθεση αφιερωμένη στον Λεονάρντο ντα Βίντσι με αφορμή τα 500 χρόνια από τον θάνατό του (πέθανε στις 2 Μαΐου 1519), το Λούβρο και οι συνεργάτες του τελειοποιούν μια εικονική περιήγηση με τρισδιάστατες εικόνες του πορτρέτου, που μπορεί να το θαυμάζει πια κανείς πέρα από τα πλήθη των επισκεπτών, τη θωρακισμένη γυάλινη προθήκη, τα στρώματα του βερνικιού από τις αποκαταστάσεις και την ξεθωριασμένη πράσινη πατίνα.
Η πραγματική «Μόνα Λίζα», ελαιογραφία σε ξύλο λεύκης, επέστρεψε την περασμένη εβδομάδα στη Salle des États, την αίθουσα με το φυσικό φως χάρη στη γυάλινη οροφή της, ώστε να είναι έτοιμη στη θέση της την 24η Οκτωβρίου, οπότε θα εγκαινιαστεί η έκθεση.
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η Salle des États, η οποία φιλοξενεί τη Τζοκόντα από το 2005, έκλεισε για να γίνουν εργασίες ανακαίνισης, και ο πιο διάσημος πίνακας του κόσμου μεταφέρθηκε στη Galerie Médicis, μια άλλη αίθουσα του μουσείου με περιορισμένη πρόσβαση. Αποτέλεσμα, να δημιουργούνται καθημερινά τεράστιες ουρές από απογοητευμένους τουρίστες που κατέληγαν να διαμαρτύρονται για τον ελάχιστο χρόνο που είχαν στη διάθεσή τους επιτρέποντας μόνο φευγαλέες ματιές στον διαστάσεων 77εκ x 53 εκ πίνακα, και μάλιστα από απόσταση μεγαλύτερη από 4,6 μέτρα.
Τώρα όμως, η περιήγηση εικονικής πραγματικότητας θα επιτρέπει στους επισκέπτες μια πιο στενή επαφή με το αντικείμενο του θαυμασμού τους. Εχει σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του πλήθους των επισκεπτών και της απόστασης, και θα στεγάζεται σε μια μικρή αίθουσα κοντά στην κύρια έκθεση και χωριστά από τη «Μόνα Λίζα».
Η αίθουσα, εξοπλισμένη με 11 σταθμούς ακουστικών, θα προσφέρει εικονικές περιηγήσεις των επτά λεπτών, που ξεκινούν με τον γνωστό συνωστισμό των επισκεπτών με τα κινητά τους σηκωμένα ψηλά. Και περνώντας μέσα από μια συλλογή έργων καταλήγουν στο πορτρέτο της Μόνα Λίζα, της συζύγου ενός ιταλού εμπόρου μεταξιού.
«Είναι καθισμένη και οι θεατές θα την αντιμετωπίζουν σαν να βρίσκονται πρόσωπο με πρόσωπο μαζί της», δήλωσε στους New York Times η διευθύντρια πολιτιστικού προγραμματισμού του Λούβρου, Ντομινίκ ντε Φοντ- Ρεόλ.
Σε αυτό το εικονικό τουρ στον κόσμο του Λεονάρντο ντα Βίντσι, οι θεατές πετάνε πάνω από μια κοιλάδα και δαντελωτούς λόφους που σχεδίασε ο αναγεννησιακός ζωγράφος (το έργο παρουσιάζεται στην έκθεση). Η κ. ντε Φοντ- Ρεόλ επεσήμανε ότι οι δύο επιμελητές της κύριας έκθεσης έχουν διερευνήσει όλες τις απαραίτητες ιστορικές πληροφορίες για τη δημιουργία της εικονικής περιήγησης, μεταξύ άλλων λεπτομέρειες για τη Μόνα Λίζα και κάθε τι που την περιβάλλει από τον απαλό κυματισμό των μαλλιών της μέχρι το βελούδινο φόρεμά της, και τα πήλινα πλακάκια στις λότζιες (στοές με αψίδες) της Φλωρεντίας του 16ου αιώνα.
Το ψηφιακό πείραμα αποτελεί μέρος μιας συνεχιζόμενης προσπάθειας για διεύρυνση της εικόνας του Λούβρου, ενώ γενικά η Γαλλία κάνει νέα σχέδια για την προώθηση των θησαυρών της με περιηγήσεις εικονικής πραγματικότητας και άλλες εναλλακτικές λύσεις χαμηλότερης τεχνολογίας.
Τον Σεπτέμβριο, ο γάλλος υπουργός Πολιτισμού, Φρανκ Ριστέρ, παρουσίασε ένα project για την ανάπτυξη χιλιάδων ψηφιακών pop-up μουσείων, τα επόμενα τρία χρόνια σε αγροτικές περιοχές και σε προάστια, που θα περιλαμβάνουν επίσης κινηματογράφους, βιβλιοθήκες, κοινωνικά κέντρα, ακόμη και κομμωτήρια. Η Γαλλία σκοπεύει να δαπανήσει 3 εκατ. ευρώ για να προσφέρει εικονική πραγματικότητα και ψηφιακές περιηγήσεις που θα αναδείξουν τα αριστουργήματα δώδεκα μεγάλων μουσείων του Παρισιού, συμπεριλαμβανομένης, ενδεχομένως, και της VR περιήγησης στη «Μόνα Λίζα» του Λούβρου.
Ωστόσο δεν είναι όλοι ενθουσιασμένοι με αυτή την εκστρατεία του υπουργείου Πολιτισμού, που θέλει να κάνει την εικονική πραγματικότητα πιο μεγάλο κομμάτι της μουσειακής εμπειρίας: «Θα προτιμούσα το Λούβρο να συμμετέχει στην πραγματικότητα», δήλωσε ο Ντιντιέ Ρικνέρ, κριτικός τέχνης και ιδρυτής της ιστοσελίδας La Tribune de l’Art, ο οποίος υποστηρίζει ότι τα χρήματα του κράτους είναι προτιμότερο να δαπανώνται για την απόκτηση έργων τέχνης και ότι το μουσείο θα έπρεπε να επικεντρωθεί σε οργανωτικά θέματα ώστε να αντιμετωπίσει τον συνωστισμό των επισκεπτών: «Με 3 εκατ. ευρώ, θα μπορούσαν να αγοράσουν τρία αριστουργήματα και να τα δώσουν στα μουσεία της Γαλλίας, έτσι θα ήταν πραγματική τέχνη για πραγματικούς ανθρώπους», είπε.
Και άλλα μεγάλα μουσεία, όμως, πειραματίζονται ήδη με την εικονική πραγματικότητα (VR). Νωρίτερα φέτος, το Μουσείο της Ορανζερί στο Παρίσι δοκίμασε μια εικονική περιήγηση εμπνευσμένη από τη σειρά με τα Νούφαρα του Μονέ μεταφέροντας εικονικά τους θεατές στην λίμνη του καλλιτέχνη στον κήπο του στο Ζιβερνί, μέσα από κινούμενες εικόνες χιονοπτώσεων και λαμπρού καλοκαιρινού ήλιου.
Οι αντιδράσεις των επισκεπτών εντυπωσίασαν τους αξιωματούχους του Λούβρου. «Δεν το χρησιμοποιούσαν μόνο οι νέοι. Υπήρχαν άτομα άνω των 65 ετών, συμπεριλαμβανομένου του πατέρα μου, ο οποίος είναι 83 ετών», δήλωσε η κ. ντε Φοντ-Ρεόλ, «Είναι πολύ ενδιαφέρον, και είμαστε ανοιχτοί σε νέες εφαρμογές. Αλλά δεν θα αντικαταστήσουν τα έργα. Το περιεχόμενο έρχεται πρώτο. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για το Λούβρο».
Τα στελέχη του παρισινού μουσείου είναι αισιόδοξα ότι το πείραμα του Λούβρου θα ανοίξει το μουσείο «σε ένα νέο κοινό, το οποίο ίσως δεν ενδιαφέρεται για έργα τέχνης αλλά ενδιαφέρεται για την εμπειρία της εικονικής πραγματικότητας», όπως δήλωσε η κ. ντε Φοντ-Ρεόλ, επισημαίνοντας ακόμη ότι οι θεατές θα μπορούν να κατεβάζουν την εικονική περιήγηση και να τη βλέπουν από το σπίτι τους, ενώ επίσης μελλοντικά θα μπορούσε να ταξιδέψει ως pop-up έκθεση σε συμπόσια και εκθέσεις.