Για περισσότερα από 600 χρόνια, η αδελφότητα των Μεβλεβί καθόρισε την πνευματική ζωή της οθωμανικής αυτοκρατορίας κυρίως λόγω του «Σέμα», του τελετουργικού του περιστρεφόμενου χορού. Το «Σέμα» βρήκε τον πραγματικό του ρόλο, αυτόν δηλαδή της απόλυτης μέθεξης και της ένωσης του Δερβίση με τον Θεό, με την ίδρυση του τάγματος των Μεβλεβί από τον μεγάλο Πέρση σούφι, μυστικό και ποιητή, Μεβλανά Τζελαλαντίν Ρουμί (1207 μ.Χ.). Μετά τον θάνατο του Ρουμί δημιουργήθηκε η αδελφότητα των Μεβλεβί και ο περιστρεφόμενος χορός έγινε ένα σημαντικό κομμάτι στη ζωή όλων των μελών της αδελφότητας και, παράλληλα, το σημείο αναφοράς της οθωμανικής, ανατολίτικης κουλτούρας. Παρά την απαγόρευση της κυβέρνησής του, η αδελφότητα συνέχισε να δραστηριοποιείται μυστικά μέχρι το 1980.
Η τελετή Σέμα (SEMA RITUAL)
H τελετή των Μεβλεβί έχει τις ρίζες της στον 13ο αιώνα. Αφαιρώντας τους μαύρους μανδύες τους, μένουν με λευκά ενδύματα για να ξαναγεννηθούν, ξεκινώντας την περιστροφή. Με τα χέρια ανοιχτά σαν φτερούγες, την παλάμη του δεξιού χεριού στραμμένη προς τον ουρανό – για να «λάβουν τη δόξα του Θεού»- και του αριστερού προς τη γη – για να μεταφέρουν τη θεϊκή δόξα προς τον κόσμο της ύλης, με το κεφάλι ελαφρά γερμένο προς τον δεξιό ώμο, οι Δερβίσηδες περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό τους υπό τους ήχους παραδοσιακών θρησκευτικών μουσικών, ενώ – ταυτόχρονα – κινούνται κυκλικά σε όλη τη σκηνή. Οι φυσικοί νόμοι του σύμπαντος ακολουθούν την κυκλική πορεία που μιμείται ο Δερβίσης, στην οποία συμμετέχει και τη μοιράζεται με τις υπόλοιπες υπάρξεις που τον περιστοιχίζουν. Ο χορός τους μοιάζει σαν τον κοσμικό χορό των πλανητών γύρω από τον Ήλιο, που, βεβαίως, για τους μυστικιστές χορευτές, δεν είναι άλλος από τον Αγαπημένο. Με το χορό τους μεταδίδουν στο κοινό την εκστατική τους εμπειρία.
Αναλυτικά, η τελετή Σέμα αποτελείται από επτά μέρη:
• Ξεκίνημα με μια ωδή στον προφήτη που αντιπροσωπεύει την αγάπη σε αυτόν και όλους τους προφήτες πριν από αυτόν.
• Ο ρυθμός του τύμπανου συμβολίζει το θέλημα του Θεού.
• Ακολουθεί αυτοσχεδιασμός (Taksim) με το παραδοσιακό μουσικό όργανο ney που συμβολίζει τη ζωή που δίνει η Θεία Χάρη σε όλα τα όντα.
• Το τέταρτο μέρος περιλαμβάνει τον αμοιβαίο χαιρετισμό των semazen που επαναλαμβάνεται τρεις φορές, συνοδευόμενος από μουσική. Είναι ο χαιρετισμός μεταξύ των ψυχών που συμμετέχουν στην τελετή.
• Το πέμπτο μέρος είναι η ίδια η τελετή Σέμα. Αποτελείται από τέσσερις χαιρετισμούς. Ο πρώτος συμβολίζει τη γέννηση της ανθρωπότητας μέσα από την αλήθεια. (Αυτό γίνεται μέσα από την πεποίθηση ότι κάθε άνθρωπος έχει έναν δημιουργό αλλά είναι και ο ίδιος δημιουργός).
Ο δεύτερος χαιρετισμός είναι η έκφραση χαράς και ευτυχίας για τη δύναμη του Θεού.
Ο τρίτος χαιρετισμός είναι η μεταβολή της ευτυχίας σε αγάπη και θυσία του νου σε αυτή. Είναι η απόλυτη υποταγή του «εγώ» στην αγάπη. Η τέλεια ένωση! Στη διάρκεια του τελευταίου χαιρετισμού, ο semazen μπορεί να χαθεί σε έκσταση του νου αλλά η τελετή θα προχωρήσει, μιας και ο σκοπός της δεν είναι η απώλεια της συνείδησης, αλλά το αντίθετο.
Ο τέταρτος χαιρετισμός σφραγίζει το τέλος του πνευματικού ταξιδιού και φέρνει στους Semazen την ισορροπία.
• Το τέλος σφραγίζεται από το Fatiha που συμβολίζει τη δόξα όλων των ψυχών των προφητών, καθώς και των πιστών.
Είκοσι μέλη του αρχαιότερου Δερβίσικου τάγματος, των Μεβλεβί, θα βρεθούν στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Την Παρασκευή 8 και το Σάββατο 9 Μαρτίου στο θέατρο BADMINTON (προπώληση στο 210 8840600, www.abcd.gr και στα καταστήματα Public και Forthnet) και την Κυριακή 10 Μαρτίου στο ΡΑΔΙΟ ΣΙΤΥ (Παρασκευοπούλου 9, τηλ. 2310428007).