Σημαντικές αλλαγές στη νομοθεσία που διέπει τις εργασιακές σχέσεις στη χώρα μας επιφέρει το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας το οποίο παρουσιάστηκε επισήμως την Τετάρτη από τον υπουργό Εργασίας, Κωστή Χατζηδάκη.
Στο επίκεντρο, το ευέλικτο οκτάωρο και η διευθέτηση του χρόνου εργασίας, η αύξηση των νόμιμων υπερωριών, καθώς επίσης οι αλλαγές στον συνδικαλιστικό νόμο.
Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει σειρά αλλαγών που αφορούν το ωράριο εργασίας, τις άδειες των γονέων, τις υπερωρίες, την κυριακάτικη εργασία και το νέο πλαίσιο για την τηλεργασία, ενώ θεσπίζεται ψηφιακή κάρτα εργασίας, την οποία ο κ. Χατζηδάκης χαρακτήρισε ως «επανάσταση» για τα δικαιώματα των εργαζομένων, λέγοντας ότι θα καταγράφει σε πραγματικό χρόνο την έναρξη και λήξη της εργασίας, τις υπερωρίες, το διάλειμμα.
Οπως έκανε γνωστό, το υπουργείο έχει προτείνει η ψηφιακή κάρτα να ενταχθεί για χρηματοδότηση στο Ταμείο Ανάκαμψης και να εφαρμοστεί σταδιακά από τις μεγάλες επιχειρήσεις.
Μάλιστα σημείωσε ότι θα επιβάλλεται πρόστιμο 10.500 ευρώ ανά εργαζόμενο για μη εφαρμογή ψηφιακής κάρτας και λουκέτο 15 ημερών στην επιχείρηση για τριπλή υποτροπή.
Ο υπουργός εξήγησε ότι η διευθέτηση του χρόνου εργασίας γίνεται – αναγκαστικά – με ατομικές συμβάσεις. Υπογράμμισε ότι το νομοσχέδιο προβλέπει ρητά την κατοχύρωση του οκταώρου, του 40ωρου, του πενθημέρου.
Το σχέδιο προβλέπει τετραήμερη εργασία χωρίς μείωση αποδοχών στο πλαίσιο της διευθέτησης ενώ είναι άκυρη η απόλυση εργαζομένου σε περίπτωση άρνησης διευθέτησης χρόνου εργασίας.
Παράλληλα το νομοσχέδιο παρέχει στους νέους πατέρες άδεια πατρότητας 14 ημερών με αποδοχές και προστασία από απόλυση για 6 μήνες από τη γέννηση του παιδιού.
Σε ανάρτησή του ο Πρωθυπουργός έκανε λόγο για ένα νομοσχέδιο που προστατεύει τους εργαζομένους και τους δίνει δύναμη, διορθώνοντας αδικίες του παρελθόντος.
Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τον υπουργό Εργασίας, οι ρυθμίσεις έχουν ως εξής:
1. Ψηφιακή κάρτα εργασίας. Χαρακτηρίστηκε ως η πιο σημαντική αλλαγή του σχεδίου νόμου, «κλειδί» για την προστασία του εργαζόμενου. Η εφαρμογή του μέτρου θα είναι σταδιακή, θα ξεκινήσει από μεγάλες επιχειρήσεις (π.χ. τράπεζες, ΟTΕ που ήδη κατά κάποιον τρόπο το εφαρμόζουν). Η χρηματοδότησή του έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και αναμένεται η έγκρισή του. Θα υπάρχει πρόστιμο 10.500 ευρώ για κάθε εργαζόμενο που δεν δηλώνεται αλλά και κλείσιμο της επιχείρησης για 15 μέρες, εάν υπάρχει κατ’ επανάληψη παράβαση.
2. Συνίσταται Επιθεώρηση Εργασίας ως ανεξάρτητη διοικητική αρχή. Με διοικητική ανεξαρτησία, διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια. Δεν υπόκειται σε έλεγχο. Ασκεί τις αρμοδιότητες του ΣΕΠΕ, το οποίο καταργείται. Θα λειτουργεί κατά τα πρότυπα της ΑΑΔΕ. Η επιλογή διοικητή θα γίνεται με ανοικτό διαγωνισμό. Πρόεδρος θα είναι ο πρόεδρος του ΑΣΕΠ. Το έργο της θα είναι ο έλεγχος της εφαρμογής της εργατικής νομοθεσίας, η έρευνα της ασφαλιστικής κάλυψης και παράνομης απασχόλησης των εργαζομένων καθώς και η συμφιλίωση και επίλυση των εργατικών διαφορών. Θα πραγματοποιεί ελέγχους σε όλο το 24ωρο. Θα έχει ελεύθερη πρόσβαση σε βιβλία και μητρώα. Ο ετήσιος στόχος ελέγχων θα τίθεται με απόφαση του υπουργού Εργασίας.
Επεκτείνονται οι περιπτώσεις όπου η επιβολή προστίμων γίνεται ταχύτερα, όταν διαπιστώνονται παραβάσεις σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας, υπάρχει έλλειψη πίνακα υγιεινής και ασφάλειας και διαπιστώνεται ότι δεν έχει δηλωθεί ο εργαζόμενος. Το πόρισμα της Επιθεώρησης Εργασίας επί διαφορών θα χρησιμοποιείται άμεσα για να βγει διαταγή πληρωμής από το δικαστήριο.
3. Κυρώνεται η σύμβαση 187 της ΔΟΕ για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία.
4. Αντιμετώπιση της βίας και της παρενόχλησης στην εργασία.
5. Ισορροπία επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής.
Δίνεται άδεια πατρότητας 14 ημέρες με αποδοχές έναντι 10 που προβλέπει η Κοινοτική Οδηγία και 2 που ισχύει σήμερα. Προστατεύονται οι νέοι πατέρες κατά της απόλυσης για 6 μήνες από τη γέννηση του τέκνου. Προβλέπεται γονική άδεια 4 μηνών για κάθε γονέα με επιδότηση από τον ΟΑΕΔ για τους 2 πρώτους μήνες. Δίνεται δικαίωμα άδειας φροντιστή. Προστασία από απολύσεις, με άκυρη την απόλυση εργαζόμενου επειδή έλαβε ή ζήτησε άδεια.
Επεκτείνεται η άδεια λοχείας στις μητέρες μετά τη γέννα, 9 εβδομάδων, και στην υιοθεσία τέκνου. Επίσης, δικαίωμα μειωμένου ωραρίου θα έχουν και οι μητέρες που απέκτησαν τέκνο με τη διαδικασία παρένθετης μητρότητας.
Καθιερώνεται άδεια φροντιστή για συγγενείς ή συνοίκους που αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα υγείας.
6. Τηλεργασία. Νομοθετείται το δικαίωμα της αποσύνδεσης – αποχής από την εργασία, εκτός ωραρίου εργασίας και κατά τη διάρκεια των αδειών του εργαζόμενου. Η τηλεργασία επιβάλλεται με συμφωνία μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών. Κατ’ εξαίρεση, μόνο για λόγους δημόσιας υγείας μπορεί να επιβληθεί μονομερώς. Ο εργοδότης αναλαμβάνει το κόστος του εξοπλισμού, της συντήρησης και των τηλεπικοινωνιών. Απαγορεύεται η χρήση της κάμερας για τον έλεγχο της απόδοσης του εργαζόμενου. Οι τηλεργαζόμενοι έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις με τους εργαζόμενους εντός των εγκαταστάσεων. Προβλέπεται δικαίωμα πρόσβασης της Επιθεώρησης Εργασίας στα δεδομένα επικοινωνίας της επιχείρησης και του τηλεργαζόμενου για τον έλεγχο τήρησης του ωραρίου.
7. Εργατοτεχνίτες. Κατάργηση της διάκρισης μεταξύ υπαλλήλων και εργατοτεχνιτών ως προς τις αποζημιώσεις απόλυσης. Οι αποζημιώσεις που ήταν λιγότερα μεροκάματα εξισώνονται με εκείνες των υπαλλήλων, ήτοι μισθοί έως 12 μηνών.
8. Πλατφόρμες. Θεσπίζεται πλαίσιο προστασίας των εργαζόμενων και απασχολούμενων. Αναγνωρίζονται δύο τρόποι συνεργασίας των παρόχων με τις πλατφόρμες. Ανεξάρτητες υπηρεσίες έργου ή συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας. Κατοχυρώνονται συνδικαλιστικά δικαιώματα για τους απασχολούμενους με συμβάσεις ανεξάρτητων υπηρεσιών – έργου. Θεσπίζονται ίδιες υποχρεώσεις για πρόνοια, υγιεινή και ασφάλεια έναντι των αυτοαπασχολούμενων και των εργαζόμενων.
Μέτρα που απαντούν στα σύγχρονα προβλήματα
1. Διευθέτηση του χρόνου εργασίας. Ισχύει από το 1990. Προβλέπεται από την κοινοτική νομοθεσία. Με το σχέδιο νόμου που προωθείται, κυρώνεται η Οδηγία 2019/1158 που προβλέπει ευέλικτες μορφές απασχόλησης άρα και διευθέτηση, για γονείς και φροντιστές με ατομικές συμβάσεις εργασίας.
Επίσης, προβλέπεται ρύθμιση που ορίζει ότι αν δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση ή συλλογική σύμβαση, δίνεται η δυνατότητα εφαρμογής μετά από αίτημα του εργαζόμενου για συμφιλίωση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής. Πρόκειται, σύμφωνα με τον κ. Χατζηδάκη, για ρύθμιση που συμβαδίζει με την Οδηγία 2019/1158. Όλα τα προηγούμενα χρόνια, η διευθέτηση με συλλογικές συμβάσεις εφαρμόζεται στην Ελλάδα, π.χ. σε ξενοδοχοϋπαλλήλους, σε ΟTΕ, στον Παπαστράτο, σε HBH PEPSICO.
Προβλέπει ρητά την κατοχύρωση του 8ωρου, 5ήμερου και 40ωρου. Προβλέπεται η δυνατότητα 4ήμερης εργασίας χωρίς μείωση των αποδοχών στο πλαίσιο της διευθέτησης. Ορίζεται ως άκυρη η απόλυση εργαζόμενου που αρνήθηκε να συμφωνήσει διευθέτηση του χρόνου εργασίας. Ορίζεται πλαίσιο αντικειμενικών και αυστηρών ελέγχων από την Επιθεώρηση Εργασίας με την ψηφιακή κάρτα εργασίας, για την αποφυγή εργοδοτικής αυθαιρεσίας και αθέμιτου ανταγωνισμού.
2. Διάλειμμα. Θα χορηγείται μετά από 4 ώρες εργασίας αντί για 6. Η διάρκεια διαλείμματος 15-30 λεπτά. Απαγορεύεται η χορήγηση του διαλείμματος με την έναρξη ή τη λήξη της εργασίας.
3. Υπερωρίες. Αυξάνονται οι επιτρεπόμενες υπερωρίες στις 150 ώρες τον χρόνο. Εξισώνονται μεταξύ βιομηχανίας και λοιπών κλάδων. Για τις υπερωρίες που δεν τηρούνται οι προβλεπόμενες διαδικασίες έγκρισης, η αμοιβή προσαυξάνεται κατά 120% αντί 80%. Η ψηφιακή κάρτα εργασίας θα διασφαλίσει στην πράξη την κατοχύρωση του ωραρίου και των αμοιβών.
4. Κυριακές. Επιτρέπεται να λειτουργούν οι εξής κλάδοι: Κούριερ, δραστηριότητες παραγωγής υγειονομικών ειδών ή νοσηλευτικών υλικών, παραγωγή, αποθήκευση, μεταφορά και διανομή φαρμάκων και παραϊατρικού υλικού, λοτζίστικς, κέντρα κοινών υπηρεσιών, επιχειρήσεις ψηφιοποίησης έγχαρτου αρχείου, επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών τηλεφωνικού κέντρου εξυπηρέτησης και τεχνικής υποστήριξης πελατών, επιχειρήσεις μεταλλίων και σκυροδέματος καθώς και data centers.
Μετά από άδεια της Επιθεώρησης Εργασίας, εξετάσεις για την απόκτηση πτυχίων και διπλωμάτων, εξωσχολικές δράσεις ιδιωτικών σχολείων, συντήρηση κτηρίων δημόσιων ή ιδιωτικών σχολείων και προσαρμογή και αναβάθμιση πληροφοριακών συστημάτων.
5. Προστασία από τις απολύσεις. Παραμένουν όλες οι υφιστάμενες περιπτώσεις ακυρότητας της απόλυσης. Διευρύνεται η λίστα των περιπτώσεων: Απαγορεύεται η απόλυση όταν γίνεται επειδή ο εργαζόμενος άσκησε οποιοδήποτε νόμιμο δικαίωμά του (μέχρι σήμερα η επαναπρόσληψη ήταν στην κρίση του δικαστηρίου). Προστίθενται στον κατάλογο άκυρων απολύσεων, οι περιπτώσεις: Για άσκηση των δικαιωμάτων σε περίπτωση βίας και παρενόχλησης, του πατέρα νεογεννηθέντος τέκνου, εργαζόμενων που έλαβαν ή ζήτησαν οποιαδήποτε άδεια, εργαζόμενων που αρνήθηκαν να συμφωνήσουν διευθέτηση του χρόνου εργασίας, τηλεργαζόμενων που άσκησαν δικαίωμα αποσύνδεσης.
Παράλληλα, προβλέπεται ότι αν απολυθείς εργαζόμενος αποδείξει ενώπιον δικαστηρίου πραγματικά περιστατικά, ικανά να στηρίξουν την πεποίθηση ότι η απόλυσή του είναι άκυρη, εναπόκειται στον εργοδότη να αποδείξει ότι η απόλυση είναι έγκυρη. Αυτό στην πράξη σημαίνει αντιστροφή του βάρους της απόδειξης. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, το δικαστήριο, αντί οποιασδήποτε άλλης συνέπειας, μετά από αίτημα είτε του εργαζόμενου είτε του εργοδότη, επιδικάζει υπέρ του εργαζόμενου ποσό πρόσθετης αποζημίωσης μεταξύ 3-24 μηνών επιπλέον. Εάν δεν υποβληθεί αίτημα από καμία πλευρά, τότε το Δικαστήριο μπορεί να διατάξει την επαναπρόσληψη.
Μέτρα για τον συνδικαλισμό
Εγγραφή συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων σε ηλεκτρονικό μητρώο, στο Εργάνη ΙΙ: με καταστατικό, έδρα, αριθμό μελών. Η εγγραφή είναι προϋπόθεση για την συλλογική διαπραγμάτευση, την κήρυξη απεργίας και την υπογραφή Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. Για την κήρυξη απεργίας και την εκλογή διοικητικού Συμβουλίου, θα είναι να υπάρχει διαθέσιμο σύστημα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για να έχουν πρόσβαση οι εργαζόμενοι. Στόχος είναι μεγαλύτερη διαφάνεια και αξιοπιστία.
Θεσμοθετείται ένα νέο καθεστώς προστασίας των συνδικαλιστών. Θα έχουν το ίδιο επίπεδο προστασίας που ισχύει για τις εγκύους. Η απόλυση θα επιτρέπεται για σπουδαίο λόγο, η βασιμότητα του οποίου θα κρίνεται από τα δικαστήρια. Να σημειωθεί ότι σήμερα, προβλέπονται 6 λόγοι για τους οποίους επιτρέπεται απόλυση συνδικαλιστή, η κλοπή, η εξαπάτηση, οι σωματικές βλάβες κλπ, αλλά δεν προβλέπονται λόγοι απόλυσης για παράδειγμα για βιαιοπραγίες σε βάρος συναδέλφου, ή σεξουαλική παρενόχληση.
Καταργείται η Επιτροπή Προστασίας Συνδικαλιστικών Στελεχών, η οποία έκρινε ως τώρα τη νομιμότητα της απόλυσης συνδικαλιστών.
Απαγορεύεται η ενίσχυση συνδικαλιστικών οργανώσεων από εργοδότες και κόμματα.
Προβλέπεται η ελάχιστη εγγυημένη υπηρεσία σε κλάδους κοινής ωφέλειας, κατά τη διάρκεια της απεργίας: Τουλάχιστον το 1/3 της συνήθως παρεχόμενης υπηρεσίας κατά τη διάρκεια απεργίας σε επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, στους κλάδους υγείας, ύδρευσης, ηλεκτροδότησης, διύλισης πετρελαίου, μεταφορές, τηλεπικοινωνίες, αποκομιδή απορριμμάτων, φορτοεκφόρτωσης και αποθήκευσης εμπορευμάτων στα λιμάνια, πολιτικής αεροπορίας, μισθοδοσίας στο δημόσιο (συντάξεις).
Απαγορεύεται η παρεμπόδιση εργαζομένων που επιθυμούν να εργασθούν κατά τη διάρκεια της απεργίας. Παράβαση αυτής της υποχρέωσης οδηγεί στη διακοπή της απεργίας με δικαστική απόφαση.