Στην επέτειο συμπλήρωσης ενός έτους από τη συγκρότηση της νυν τρικομματικής κυβέρνησης υπό τον Α. Σαμαρά, το ενδεχόμενο εκλογών είναι περισσότερο παρά ποτέ (έως σήμερα) σοβαρό. Τα σενάρια αναπαράγονται ταχέως κι ο καθένας επενδύει σ’ αυτά τις προσδοκίες του, περιμένοντας τους Φ. Κουβέλη και Β. Βενιζέλο να κάνουν δηλώσεις εξερχόμενοι σε λίγες ώρες του Μαξίμου.
Οι βασικές εκδοχές λογικώς (1) είναι δύο: (i) Οι τρεις αρχηγοί βρίσκουν, ανεξάρτητα από τα επικοινωνιακά, κοινό τόπο για το ζήτημα της ΕΡΤ που τους απασχολεί κι η κυβέρνηση συνεχίζει να πορεύεται μέχρι την επόμενη κρίση – που, κατά πολλούς, δεν θα αργήσει, (ii) Η συνάντηση αποβαίνει άκαρπη κι η κυβέρνηση αντιμετωπίζει το πέρας του βίου της.
Ας δούμε συνοπτικά τις επόμενες θεσμικές εκδοχές στη β’ περίπτωση, δηλαδή της μη επιτεύξεως συμφωνίας:
1. ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ αποσύρουν τους υποδειχθέντες απ’ αυτούς υπουργούς. Ο Α. Σαμαράς μπορεί να ηγηθεί κυβέρνησης μειοψηφίας της ΝΔ, αναζητώντας κάθε φορά εκ του μηδενός την αναγκαία, για ψήφιση νομοσχεδίων, κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
2. Η κυβέρνηση της ΝΔ ζητεί ψήφο εμπιστοσύνης, που παρέχεται εφόσον εγκριθεί από την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων βουλευτών και δεν μπορεί να είναι κατώτερη από τα 2/5 του συνόλου (120 βουλευτές). Η μη παροχή της συνεπάγεται απώλεια της δεδηλωμένης κι οδηγεί σε παραίτηση της κυβέρνησης.
3. 50 τουλάχιστον βουλευτές υποβάλουν πρόταση δυσπιστίας, που γίνεται δεκτή μόνο αν εγκριθεί από την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού βουλευτών (151 βουλευτές).
4. Η κυβέρνηση πέφτει μετά από κοινοβουλευτική ήττα ή με πρωτοβουλία του πρωθυπουργού (παραίτηση). Ακολουθείται η διαδικασία παροχής από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (ΠτΔ) διερευνητικών εντολών για σχηματισμό νέας κυβέρνησης, που να απολαμβάνει της εμπιστοσύνης της βουλής. Η εντολή δίδεται κατά σειρά στους αρχηγούς των 3 πρώτων σε κοινοβουλευτική δύναμη κομμάτων κι ισχύει για 3 μέρες κάθε φορά. Αν οι εντολές δεν τελεσφορήσουν συγκαλούνται οι αρχηγοί των κομμάτων (συμβούλιο αρχηγών), για να εξετασθεί η δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης. Αν διαπιστωθεί αδυναμία ο ΠτΔ επιδιώκει το σχηματισμό κυβέρνησης από όλα τα κόμματα της βουλής για να διενεργηθούν εκλογές. Σε περίπτωση αποτυχίας σχηματισμού οικουμενικής κυβέρνησης ο ΠτΔ αναθέτει στον πρόεδρο του ΣτΕ ή του Αρείου Πάγου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου, τον σχηματισμό κυβέρνησης κατά το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής για να κάνει εκλογές και διαλύει τη βουλή.
(1) Ποιος μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο μιας νέας συνάντησης τις αμέσως επόμενες ημέρες;