To 1969, η Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ-Ρος ανέπτυξε μια θεωρία σχετικά με τις πέντε φάσεις από τις οποίες περνάει κάποιος μέχρι να αποδεχθεί τον θάνατο, τα λεγόμενα «πέντε στάδια του πένθους».
Παρατηρώντας τον εαυτό μου και τον τρόπο με τον οποίο αντιδρώ στην περιρρέουσα πολιτική κατάσταση, συνειδητοποίησα ότι περνάω μια αντίστοιχη διαδικασία. Για να σας δώσω ένα γρήγορο πολιτικο-ιατρικό μου ιστορικό, έχω σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στην Ελλάδα, Δημόσια Πολιτική στην Αμερική, έχω δουλέψει σε οργανισμούς με πολιτικό (όχι κομματικό!) χαρακτήρα, έχω εργαστεί ως υπεύθυνος κυβερνητικών υποθέσεων για επιχειρήσεις κ.ο.κ. Από την άλλη, δεν έχω ποτέ ενταχθεί σε κόμμα, πολιτική νεολαία, τοπική, κλαδική κ.λπ. Γιατί; Όχι γιατί δεν με ενδιαφέρει η πιο άμεση εμπλοκή στα πολιτικά πράγματα, τουναντίον, αλλά επειδή δυσκολευόμουν να ενσωματωθώ. Είμαι από αυτούς τους διαρκείς αντιρρησίες που γενικώς αντιμετωπιζονται ως προβληματικοί, διότι ασκούν διαρκώς κριτική εκ των έσω. Εγώ την λέω εποικοδομητική, αυτοί την λένε εκνευριστική και κάπου εκεί τελειώνει το φλερτ.
Το 2013, με τις ευρωεκλογές και τις δημοτικές εκλογές στον ορίζοντα, αισθάνθηκα ότι ίσως κάτι αλλάζει. Ότι η κρίση έχει αφήσει και κάποια μικρά θετικά ανάμεσα στα γενικότερα συντρίμμια. Ότι μετά από τόσες αποδομήσεις πολιτικών και πολιτευτών για οικονομικά και άλλα σκάνδαλα, ότι μετά από τη δραματική ανακατάταξη των πολιτικών δυνάμεων εντός του Κοινοβουλίου, ότι με υπερκομματικούς δημάρχους στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, ότι μετά από τόσα ευχολόγια, ιδρυτικές διακηρύξεις, κείμενα με υπογραφές 38, 58 και 98 πεφωτισμένων, ότι κάτι βρε αδερφέ θα αλλάξει. Ήμουν δηλαδή πολιτικώς αισιόδοξος. Κι εκεί αρχίζει το πρόβλημα γιατρέ μου, και μπήκα στο πένθος.
1. Άρνηση: Σε ένα άρθρο της προηγούμενης εβδομάδας διάβασα ότι «στην Ιπποκράτους, φαίνεται να προκρίνεται η άποψη ότι οι υποψήφιοι του κόμματος στο ψηφοδέλτιο της Ελιάς θα πρέπει να συνδυάζουν την φρεσκάδα των νέων προσώπων με την εμπειρία στελεχών, που θα σηματοδοτούν την ενότητα και τη συνέχεια της παρουσίας του Κινήματος στο ευρωκοινοβούλιο, με στόχο την ευρύτερη συσπείρωση των απογοητευμένων φίλων και ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ. Στα πρώτα ονόματα που έχουν πέσει στο τραπέζι είναι αυτό της Φώφης Γεννηματά.» Η αντίδρασή μου ήταν απλή: δεν μπορεί να συμβαίνει αυτό, δεν γίνεται. Δεν μπορεί να σοβαρολογεί το ΠΑΣΟΚ καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η Φώφη Γεννηματά είναι το άτομο 2 σε 1, που συνδυάζει φρεσκάδα και εμπειρία. Κι επιπλέον δεν μπορεί οι 58 να είναι σύμφωνοι με αυτό, ακόμα κι εκείνοι που απλώς θέλουν να εκλεγούν πάση θυσία ευρωβουλευτές.
Παράλληλα, παραδίπλα στον ΣΥΡΙΖΑ, βολόδερναν ακόμα με την υποψηφιότητα Καρυπίδη στη Δυτική Μακεδονία. Κι εδώ βίωσα άρνηση. Δεν μπορεί ένα μεγάλο κόμμα σαν το ΣΥΡΙΖΑ, με εσωτερικούς μηχανισμούς ελέγχου, να χειρίζεται με τόσο ερασιτεχνικό τρόπο αυτό το θέμα. Γιατί δεν είναι μόνο το σφάλμα της συγκεκριμένης επιλογής ατόμου, αλλά και ο συνολικότερος τρόπος διαχείρισης.
2. Θυμός: Την ίδια εβδομάδα ανακοινώθηκαν οι μπόλικες υποψηφιότητες για τον Δήμο Αθηναίων: Κακλαμάνης, Σπηλιωτόπουλος, Βαλλιανάτος κ.α. Προγραμματικές δηλώσεις, όραμα από κανέναν; Άντε καλέ, πού να τρέχεις τώρα; Πρώτα χρίζεσαι ή αυτοανακηρύσσεσαι υποψήφιος και μετά έχει ο Θεός, θα βρεις και πέντε καψερούς εκπαιδευόμενους επικοινωνιολόγους να σου πουν καμια ιδέα. Στο μεταξύ πορεύεσαι με αόριστες και κενές περιεχομένου δηλώσεις, σαν αυτή του Άρη Σπηλιωτόπουλου: «Όλοι μαζί ενωμένοι μπορούμε. Με σχέδιο και με πρόγραμμα μπορούμε να αλλάξουμε την Αθήνα. Για μια Αθήνα με περισσότερη ασφάλεια, για μια Αθήνα χωρίς άστεγους, για μια Αθήνα με ελεύθερα πεζοδρόμια και με σήμανση, για μια Αθήνα με περισσότερα πάρκα με αισθητική και με φως, για μια Αθήνα που θα έχει τουρισμό καθ΄όλη τη διάρκεια του έτους, για μια Αθήνα που μας αξίζει και αγαπάμε.» Θύμωσα. Γιατί; Γιατί κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να μας σεβαστεί, γι’αυτό. Γιατί μετά από τόσα και τόσα, πάλι θα τσιμπήσουν ψήφους άνθρωποι αυτού του τύπου. Και μετά βλέπεις και ένα άρθρο στον Ελεύθερο Τύπο να λέει «Φαήλος και άλλα δυνατά ονόματα στο γαλάζιο ψηφοδέλτιο των ευρωεκλογών. Και βλέπεις τη Ν.Δ. να κλείνει κανονικά το μάτι στους ψηφοφόρους της Χρυσής Αυγής. Και θυμώνεις ακόμα περισσότερο, γίνεσαι έξαλλος».
3. Διαπραγμάτευση: Σε αυτό το στάδιο αρχίζεις τα παζάρια. Λες π.χ. «στις ευρωεκλογές μπορεί να μην έχω τι να ψηφίσω, αλλά τώρα βάλανε σταυρό οπότε τουλάχιστον θα επιλέξω 1-2 που μπορεί να αξίζουν», ή λες «τουλάχιστον ο δείνα υποψήφιος είναι τίμιος, δέν έκλεψε ποτέ». Με άλλα λόγια φτάνεις με συνοπτικές διαδικασίες στον ελάχιστο κοινό παρονομαστή και νιώθεις ότι πρέπει να πεις κι ευχαριστώ από πάνω που έχεις και επιλογές υποψηφίων χωρίς ποινικό μητρώο ή με διψήφιο IQ και μια υποτυπώδη θέληση να ασχοληθούν με το θέμα.
4. Κατάθλιψη: Κάποια στιγμή, όλες αυτές οι προσλαμβάνουσες έρχονται και σε πλακώνουν. Άνθρωπος είσαι στην τελική, και μάλιστα καμμένος. Διότι δεν είσαι απλώς στο σαλόνι του σπιτιού σου και το μόνο που έχεις να επιλέξεις είναι ποιον θα σταυρώσεις. Σου χρωστούν λεφτά, χρωστάς λεφτά, σε πονάει το δόντι σου, θες να είσαι εντάξει με τις υποχρεώσεις σου, τις οικονομικές, τις κοινωνικές, τις οικογενειακές, πρέπει να δουλέψεις, θες να δημιουργήσεις. Και το κυριότερο: δεν βλέπεις φως. Από πουθενά και από κανέναν. Νιώθεις μόνος. Είναι φοβερό ότι τα κόμματα και η πολιτεία, θεσμοί που υποτίθεται ότι είναι σύνολα ανθρώπων, σε κάνουν να νιώθεις τόσο μόνος.
5. Αποδοχή: Σε αυτό το στάδιο είμαι τώρα. Έχω αποδεχθεί την κατάσταση όπως ακριβώς είναι. Δεν προσπαθώ να την ωραιοποιήσω, δεν την κοιτάζω επιλεκτικά. Είναι αυτό που είναι, και σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να κινηθώ. Και έτσι βρίσκομαι ενώπιον ενός διλήμματος: δεδομένων των συνθηκών, τι κάνω; Παίζω το παιχνίδι ή το παρατάω; Το πρώτο συνεπάγεται ότι με κάποιον τρόπο μπαίνω στο πολιτικό παιχνίδι και προσπαθώ να το αλλάξω εκ των έσω. Το δεύτερο συνεπάγεται ότι απλώς ψάχνω να βρω έναν τρόπο να φύγω από την Ελλάδα. Αυτές είναι οι επιλογές μου, και αυτός είναι ο μόνος τρόπος να διαχειριστώ το πένθος μου. Αν συνεχίσω όπως σήμερα, το πένθος μου απλώς θα με καταπιεί και θα γίνω αναίσθητος και απαθής, όπως εκείνοι που χάνουν έναν δικό τους άνθρωπο και μετά μουδιάζει η ψυχή τους. Και αυτό δεν αποτελεί επιλογή.