Τα πράγματα είναι τόσο μπερδεμένα και θολά, που φαντάζομαι δύσκολα κάποιος μπορεί να ξεχωρίσει το «καλό» και το «κακό» αυτής της ιστορίας που λέγεται «δημοψήφισμα». Το θέμα είναι πολύ πιο σύνθετο απ’ ό,τι φαίνεται, οι απλοποιήσεις, ο λαϊκισμός και οι γενικεύσεις κυριαρχούν και μάλλον είναι δύσκολο να ισχυριστεί κάποιος ότι γίναμε σοφότεροι από τη συζήτηση στη Βουλή. Κυριάρχησαν τα συνθήματα, οι προσωπικές και κομματικές αντιπαραθέσεις και οι προσπάθειες για να κερδηθούν οι εντυπώσεις και όχι ν’ αναδειχθεί η αλήθεια. Όχι η αλήθεια τού ενός ή του άλλου, αλλά αυτή που είναι κοντά στο αντικειμενικό. Να κάνουμε μια μικρή προσπάθεια με την ελπίδα να συμβάλει λίγο στην κατανόηση, τίποτα περισσότερο.
Ερώτημα 1: Τι ακριβώς θα ψηφίσουμε την Κυριακή, με βάση ποιο κείμενο;
Ένα κείμενο, το οποίο δόθηκε από τους δανειστές στην ελληνική κυβέρνηση όσο διαρκούσαν οι διαπραγματεύσεις. Δεν ήταν ένα τελικό κείμενο, αυτό το παραδέχονται και οι δυο πλευρές. Παρ’ όλα αυτά πρόκειται για ένα κείμενο που έχει κάποιες διάφορες (απόκλιση) από το κείμενο της ελληνικής πλευράς. Ξένα ειδησεογραφικά Μέσα, προσδιόρισαν τη διαφορά στα 2 δισ. ευρώ, η ελληνική πλευρά έλεγε ότι «είμαστε πολύ κοντά σε συμφωνία», άρα μάλλον η διαφορά θα ήταν μικρότερη. Ενδεικτικό της ρευστότητας σε ό,τι αφορά την προσέγγιση των δυο πλευρών, η θέση της κυβέρνησης σε ό,τι αφορά τις εξαιρέσεις ΦΠΑ στα νησιά. Τη χαρακτήριζαν «κόκκινη γραμμή», αλλά μετά το αναθεωρούσαν (Φίλης: «η αύξηση του ΦΠΑ στα νησιά δεν ήταν ποτέ "κόκκινη γραμμή". Δεν νομίζω ότι είναι από τις δυσκολότερες αποφάσεις. Αναγνωρίζω ότι έχει επιπτώσεις στη ζωή των κατοίκων, αλλά δεν είναι η πιο σημαντική»).
Ερώτημα 2: Ψηφίζουμε κατά της επιβολής νέων μέτρων που θέλουν να επιβάλλουν οι δανειστές;
Κατηγορηματικά όχι. Οι διαπραγματεύσεις αφορούσαν για το ύψος και είδος των μέτρων που θα επιβληθούν. Σίγουρα όμως θα υπήρχαν νέα επώδυνα μέτρα. Ενδεικτικά, οι προτάσεις της κυβέρνησης πριν λίγες ημέρες κοστολογούντο σε περίπου 8 δισ. νέων μέτρων τα οποία δεν θ’ άγγιζαν μόνο τους έχοντες. Η αύξηση του ΦΠΑ, η διατήρηση για δυο χρόνια του ΕΝΦΙΑ, η έμμεση (μέσω αυξημένης παρακράτησης) μείωση των συντάξεων κ.ο.κ., είναι μέτρα που αγγίζουν κυρίως χαμηλά και μεσαία οικονομικά στρώματα. Η κυβέρνηση μάλιστα, τις τελευταίες ημέρες έκανε νέες υποχωρήσεις, τα 8 δισ. θα ανέβαιναν.
Ερώτημα 3: Στις θέσεις των κομμάτων απέναντι στο δημοψήφισμα, υπάρχουν σαφείς διαχωρισμοί με ιδεολογικό πρόσημο; Όσοι ψηφίζουν «ναι» ανήκουν σ’ ένα ενιαίο ιδεολογικό μπλογκ, όσοι ψηφίζουν «όχι» σ’ ένα άλλο;
Φυσικά και όχι. Στο μέτωπο του «ναι» συνασπίζονται Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ-ΠΟΤΑΜΙ, στο «όχι», ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ-ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ». Θα ήταν ισοπεδωτική γενίκευση αν γινόταν ένας διαχωρισμός τέτοιου είδους. Αν αναζητούμε μια «καθαρή» θέση με συνέπεια (ανεξάρτητα του βαθμού διαφωνίας ή συμφωνίας), αυτή την έχει το ΚΚΕ και μόνο.
Ερώτημα 4: Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, θα επηρεάσει την παραμονή της χώρας στο ευρώ;
Είναι σίγουρο πως η επικράτηση του «όχι» θα κλονίσει αυτή την παραμονή. Η χώρα μπαίνει σε αχαρτογράφητα νερά, αφού κάτι τέτοιο δεν έχει προηγούμενο για να μπορούμε να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα. Προφανώς και δεν υπάρχει ευρωπαϊκή σύμβαση που να προβλέπει την έξοδο μιας χώρας από το κοινό νόμισμα, αλλά επίσης σίγουρο είναι πως υπάρχουν τρόποι από την πλευρά των δανειστών να πιεστεί η χώρα (μέσω της επιβολής οικονομικής ασφυξίας), να οδηγήσουν σε μια οικειοθελή αποχώρηση και επιστροφή σε εθνικό νόμισμα. Ωστόσο και αυτό συνδέεται με τις επιπτώσεις που θα είχε κάτι τέτοιο και στο συνολικό οικοδόμημα του ευρώ, οι φόβοι ντόμινο δηλαδή, οι οποίοι άλλωστε αποτελούν από τη μια ένα ισχυρό χαρτί διαπραγμάτευσης από τις ελληνικές κυβερνήσεις, από την άλλη έχουν προφανώς και ένα όριο. Η ευρωζώνη, ήδη συζητά τρόπους περιορισμού επέκτασης της κρίσης.
Ερώτημα 5: Το δημοψήφισμα έχει αριστερό πρόσημο, όπως ισχυρίζονται κυβερνητικά στελέχη;
Αν η πολιτική διαφοροποίηση της συγκεκριμένης αριστεράς από τα υπόλοιπα κόμματα, είναι η διαφορά τους ύψους και του είδους των νέων μέτρων, ο καθένας βγάζει τα συμπεράσματά του. Υπενθυμίζω ότι η κυβέρνηση έχει προτείνει μέτρα τουλάχιστον 8 δισ. ευρώ. Και υπάρχουν και άλλου είδους ερωτήματα πριν κάποιος βγάλει ασφαλή συμπεράσματα για το αν πρόκειται για αριστερή επιλογή. Η αύξηση του ποσοστού φόρου χωρητικότητας και τη σταδιακή κατάργηση των ειδικών φοροελαφρύνσεων στη ναυτιλιακή βιομηχανία, την οποία προτείνουν οι δανειστές αλλά όχι η ελληνική κυβέρνηση, είναι επιλογή με αριστερό πρόσημο ή όχι; Η κατάργηση του προνομίου των πρώην εργαζομένων, υπέρ των Τραπεζών σε πτωχευμένες επιχειρήσεις, που πρότεινε η κυβέρνηση, έχει αριστερό πρόσημο; Ας πληροφορηθούμε ακριβώς για το σύνολο των προτάσεων, πριν βγάλουμε ένα τέτοιο συμπέρασμα με ασφάλεια.
Ερώτημα 6: Συναισθηματικά φορτισμένα συνθήματα, όπως «ναι στην αξιοπρέπεια, όχι στην υποδούλωση», «όχι στους γερμανοτσολιάδες και τους νενέκους» που εκφράζονται από ένα μέρος των υπερασπιστών του «όχι», έχουν πραγματική βάση, έστω και μέσα στην υπερβολή τους;
Αν η αξιοπρέπεια και η προδοσία, αποτιμώνται στα μερικά εκατομμύρια ευρώ που χωρίζουν τις δυο πλευρές (δανειστές-κυβέρνηση), προφανώς και έχουν. Διαφορετικά ας τα ξεχάσουμε, παραπέμπουν σε άλλες εποχές, δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα, ενισχύουν φανταστικούς εχθρούς και εντείνουν έναν εμφύλιο τον οποίο ήδη βιώνουμε.
Ερώτημα 7: Έχουν βάση οι κυβερνητικοί ισχυρισμοί, όπως αυτός του υπουργού Παππά, ότι «η πρόταση των θεσμών είναι ασύμβατη με το πρόγραμμα με το οποίο εκλέχτηκε η κυβέρνηση» και γι' αυτό μας οδηγούν σε δημοψήφισμα;
Αν θέλουμε να παραμυθιαζόμαστε, προφανώς και έχουν. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκλέχτηκε με αιχμή το πρόγραμμα Θεσσαλονίκης με μέτρα ύψους 11 δισ. ευρώ υπέρ της κοινωνίας, το οποίο όχι απλά δεν εφάρμοσε, έστω κατά ένα μικρό μέρος του, αλλά παράλληλα πρότεινε σκληρά μέτρα 8 δισ. ευρώ.
Αυτά. Και καλές κάλπες…