Για να καταφέρει η Νέα Δημοκρατία να επιλύσει το πολιτικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει θα πρέπει να το δει ως μέρος του ευρύτερης «κρίσης ταυτότητας» που αντιμετωπίζει η Κεντροδεξιά πανευρωπαϊκά. Η ευρωπαϊκή κεντροδεξιά που έχτισε την ταυτότητά της και διαμόρφωσε μια διακριτική φυσιογνωμία πάνω στην πολιτική και νομισματική ένωση της Ευρώπης, έχει βρεθεί απλώς να υπερασπίζεται απολογούμενη πολιτικές λιτότητας σε λαούς που έχουν μετακινηθεί μαζικά αριστερότερα από το 2008 και μετά, ψελλίζοντας κάποιες ελάχιστα πειστικές συνταγές για μελλοντική ανάπτυξη, κάποτε στο ασαφές μέλλον.
Αν και η Νέα Δημοκρατία διοικήθηκε ως προσωποπαγές κόμμα μέσα από μια διαρκή αναζήτηση ισορροπίας ανάμεσα σε «φατρίες» και «οικογένειες» που μόνο προσχηματικά διέθεταν πολιτικά ποιοτικά χαρακτηριστικά, ο ιδρυτής της έχτισε μια παράταξη αρχών. Η Νέα Δημοκρατία σχεδιάστηκε από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή για να λειτουργήσει ως κόμμα ευρύτερων ενσωματώσεων και όχι αποκλεισμών, ξεπερνώντας τον αντικομμουνισμό ως βασικό χαρακτηριστικό της Δεξιάς στις πριν από το 1974 ενσαρκώσεις της και προβάλλοντας ως συγκολλητικό υλικό το όραμα ενός ελληνικού έθνους μέσα στην Ευρώπη.
Αν και η Νέα Δημοκρατία υπηρέτησε κι αυτή με πίστη το πελατειακό κράτος, στην πραγματικότητα και στο επίπεδο της ρητορικής κατάφερνε κάθε φορά να δείχνει ότι στέκεται πάνω από αυτό, διατυπώνοντας έναν λόγο οραματικού χαρακτήρα.
Στο εσωκομματικό επίπεδο το μείζον ζήτημα, σε όλα τα χρόνια της ύπαρξής της δεν ήταν άλλο από τη διαχείριση της δεξιάς της πτέρυγας. Ακόμα και στις περιόδους που αυτοαποκαλούνταν «Φιλελεύθερη Νέα Δημοκρατία» αυτόν τον αγώνα έδινε σε κάθε επίπεδο. Ο ιδρυτής επέλυσε το ζήτημα της άκρας δεξιάς με έναν εντυπωσιακό τρόπο που σήμερα περιγράφεται στα εγχειρίδια πολιτικής θεωρίας και κάνοντας χρηστή χρήση της τεράστιας πολιτικής του ισχύος και εφαρμόζοντας μια μεικτή διαδικασία «εργαλειοποίησης» και «οριοθέτησης» της «Εθνικής Παράταξης» που είχε στα δεξιά της, μια υπολογίσιμη δύναμη που στις εκλογές του 1977 στέρησε από τη Νέα Δημοκρατία γύρω στις 350.000 ψήφους.
Το ζήτημα της άκρας δεξιάς θα επανερχόταν και επί Κωνσταντίνου Καραμανλή του νεότερου με το ΛΑ.Ο.Σ. ο οποίος ακολούθησε άλλη τακτική δυστυχώς όχι μέχρι το τέλος αλλά δεν αξίζει να βάλουμε στη συζήτηση τα παρατράγουδα του Σκοπιανού. Πάντως ο ιδρυτής του κόμματος είχε δηλωμένη απέχθεια προς τους ακροδεξιούς για τους οποίους έλεγε χαρακτηριστικά «Εγώ όλους αυτούς τους κλείδωσα εκεί που ανήκουν: στο βουστάσιο».
Σήμερα, η Νέα Δημοκρατία επιχειρεί να ανασυνταχθεί απέναντι στην Αριστερά που κατέχει την εξουσία και δείχνει να είναι πεπεισμένη ότι είναι θέμα αρχηγού και ότι ο δρόμος αυτός διέρχεται αποκλειστικά μέσω της διαχείρισης της δεξιάς στα δεξιά της χωρίς πρώτα να έχει ασχοληθεί με την κρίση ταυτότητας που περνάει και η ίδια ως ευρωπαϊκό κεντροδεξιό κόμμα. Και όλο αυτό το κάνει με όρους του παρελθόντος. Ακόμα και σήμερα οι ομάδες εντός της αυτοπροσδιορίζονται βάσει μεγάλων ονομάτων. Όμως, δεν χρειάζεται ιδιαίτερα βαθιά ανάλυση των ομάδων αυτών για να διαπιστωθεί ότι όλες τους ανεξαιρέτως δεν διαθέτουν διακριτά, ποιοτικά πολιτικά χαρακτηριστικά. Υπάρχουν κάποιες ασαφείς διαφορές που κι αυτές αν αναλυθούν στο επίπεδο της ρητορικής θα διαπιστωθεί ότι πρόκειται για διαφορετικές αντιλήψεις στο… στυλ και όχι στις πολιτικές αρχές.
Την ίδια στιγμή, τα πρόσωπα των ομάδων που εμφανίζονται ως διεκδικητές του θρόνου δεν διαθέτουν καμία απολύτως πολιτική ταυτότητα. Ο πολιτικός τους λόγος δεν πηγάζει από κάποια πλατφόρμα αρχών. Αναπαράγουν προεκλογικά τσιτάτα με διαφορετικό λεξιλόγιο και αντίθετα από την κομματική παράδοση δεν διατυπώνουν κάποιο όραμα πέραν από αναμασήματα περί μεταρρυθμίσεων (που απέτυχαν να κάνουν ως Υπουργοί) και ανάπτυξης (μια λέξη που εμφανίζεται και στον πολιτικό λόγο της ριζοσπαστικής αριστεράς).
Η σύγχυση γίνεται μεγαλύτερη αν σκεφτεί κανείς τη στάση που κρατάνε οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας σε ζητήματα που τα αδελφά τους κόμματα στην Ευρώπη έχουν ξεπεράσει προ πολλού και αναφέρομαι στο ζήτημα της ιθαγένειας, τον χωρισμό της Εκκλησίας με το Κράτος αλλά και τα σύμφωνα συμβίωσης. Τι κέρδισε η Νέα Δημοκρατία αρνούμενη να ψηφίσει τον νόμο για την Ιθαγένεια. Δεν κέρδισε ούτε μισή ψήφο από δεξιά, ενώ απογοήτευσε κεντροδεξιούς-φιλελεύθερους ψηφοφόρους που βλέπουν θετικά την «επιστροφή» του σ’ αυτή.
Το τι πρέπει να κάνει η Νέα Δημοκρατία στο επίπεδο του σχεδιασμού και της επικοινωνίας μπορεί να είναι αντικείμενο άλλων, μελλοντικών σημειωμάτων. Για την ώρα, είναι παραπάνω από επείγον να αντιληφθεί ότι το πρόβλημά της είναι πρωτίστως πολιτικό, σχετίζεται με την πολιτική της ταυτότητα και θα καταφέρει να το επιλύσει στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής κεντροδεξιάς. Κι αυτό το τελευταίο δεν είναι προσωπική μου επιθυμία ή άποψη, δεν εκφράζω κάτι τέτοιο εδώ. Είναι αυτό που υπαγορεύει η πολιτική παράδοση του κόμματος.
*Η Βίβιαν Ευθυμιοπούλου είναι σύμβουλος επικοινωνίας.