Ούτε για τη «μοίρα μας» αποφασίσαμε (Α. Σαμαράς) ούτε «ο λαός πήρε τη ζωή στα χέρια του» (Α. Τσίπρας). Το αποτέλεσμά του, όσο κι αν φαίνεται συντριπτικό, γεννά ακόμη πιο πολλά ερωτήματα ενώ δεν απαντά σε σχεδόν τίποτε από τα ουσιώδη για την Ελλάδα. Σε τι μας ήταν χρήσιμο; Σε τι απαντήσαμε; Θα ξανατσακωθούμε στα παράθυρα για να το ερμηνεύσουμε ή μήπως να κάνουμε δημοψήφισμα την άλλη Κυριακή με ερώτημα τι αποφασίσαμε σε αυτό! Σε τι διαφέρει, μετά το δημοψήφισμα, η διαπραγματευτική θέση της Ελλάδας, όχι του ΣΥΡΙΖΑ, σε σχέση με 10 μέρες πριν, εκτός από τις κλειστές τράπεζες και τις πολύ βαριές κουβέντες που ανταλλάχθηκαν με όλους ανεξαιρέτως τους ευρωπαίους αξιωματούχους; Αυτή τη συμφωνία την απορρίψαμε, μια άλλη με 1 δισ. λιγότερο τη δεχόμαστε; Με 1,5; Με μισό; Αν έχει ΦΠΑ στα νησιά; Αν έχει 400 εκ. στις αμυντικές δαπάνες; Θα ξανακάνουμε δημοψήφισμα αν δεν τη δέχεται ο ΣΥΡΙΖΑ;
Πάντως σε όποια χώρα του κόσμου, εάν ρωτήσεις αν οι πολίτες θέλουν μετά από 5 χρόνια λιτότητας κι άλλους φόρους κι άλλες περικοπές, θα σου πουν μαζικά και καθαρά ΟΧΙ. Η Ελλάδα όμως είναι πλέον εκτός προγράμματος βοήθειας με τις τράπεζες κλειστές. Κάθε λεπτό μετράει. Για τους Ευρωπαίους που τους βάλαμε απέναντι, αυτό δεν ισχύει. Μάλλον παρακαλάμε, ιδιαίτερα την ΕΚΤ, για ψιχία ρευστότητας. Εμείς θα επισείουμε το βροντερό ΟΧΙ, αυτοί θα δείχνουν τράπεζες και πολύπλοκες, χρονοβόρες νομικές διαδικασίες που επίμονα θα αρνούμαστε με την καραμέλα της πολιτικής λύσης.
Με το δημοψήφισμα η συμφωνία δεν έρχεται πιο κοντά. Το αδιέξοδο συνεχίζεται και η χρεοκοπία πλησιάζει. Από το δημοψήφισμα η Ελλάδα έχασε. Ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε. Για τον Α. Τσίπρα δεν είναι σίγουρο. Βλέπετε, είναι και πρωθυπουργός και πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Το μόνο θετικό για την Ελλάδα είναι που η διαφορά είναι μεγάλη. Όχι γιατί διευκολύνει τον κ. Τσίπρα, αντίθετα τον δεσμεύει, αλλά γιατί δεν μπορούν να το αγνοήσουν οι Ευρωπαίοι πολιτικοί, όσοι απέμειναν να σκέφτονται πολιτικά. Η κοινή γνώμη των χωρών τους θα τους πιέσει. Όμως η κοινή γνώμη σε κάθε χώρα δεν λειτουργεί δεν συντονίζεται όπως θα θέλαμε εμείς. Παραμένει θεμελιώδες σφάλμα του κ. Τσίπρα το ότι στηρίζει την στρατηγική του σε κάτι που δεν εξαρτάται από αυτόν.
Η λύση που προωθεί για την Ελλάδα έχει ως προαπαιτούμενο, περνά μέσα από, σημαντικές αλλαγές στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Γι αυτό και επικαλείται τόσο συχνά την ευρωπαϊκή διάσταση της πολιτικής του. Όπως και την Κυριακή το βράδυ: "Σήμερα είναι μια μεγάλη μέρα για την Ευρώπη". Επειδή όμως η Ευρώπη δεν έχει ακόμη αποφασίσει ή δεν θέλει να μεταρρυθμισθεί μέσω του κ. Τσίπρα, φοβάμαι τα χειρότερα για την Ελλάδα. Ότι κι αν λέει η επιτυχία του στο εσωτερικό μέτωπο το αντίκρισμα της εκτός συνόρων δεν είναι ισοδύναμο. Γι αυτό και είτε 60 είτε 80% έχει, ως προς την τωρινή συμφωνία, τα πράγματα δεν αλλάζουν σημαντικά.
Φυσικά και το αποτέλεσμα, όπως κάθε εκλογικής διαδικασίας, έχει πολιτική σημασία και συμπεράσματα.
1. Το ύφος, το πλήθος, το περιεχόμενο και ο χρόνος των δηλώσεων των Ευρωπαίων ηγετών αδικούν την Ευρώπη και τους πολίτες που εκπροσωπούν. Άστοχοι, αλαζόνες, παρεμβατικοί έως απειλητικοί και εντελώς προσβλητικοί. Αποδεικνύουν και το γιατί απέτυχαν στον σχεδιασμό των μνημονίων. Με τις πραγματικότητες της Ελλάδας -ενδεχομένως και πολλών άλλων ευρωπαϊκών χωρών- η σχέση και η γνώση τους είναι ανύπαρκτη. Είναι εκτός τόπου και χρόνου. Χαμένοι στις συνθήκες, μικροί ηγέτες, μεγάλες ανισότητες και πολλοί γραφειοκράτες. Ειδικά ο κ. Σουλτς, που εκπροσωπεί και τους λαούς της Ευρώπης στάθηκε στο ύψος της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Αλλά και άλλοι φέρθηκαν σαν κομματικοί αντίπαλοι του Έλληνα πρωθυπουργού.
2. Έχουν αποστρατευθεί οριστικά οι κομματικές ηγεσίες της μεταπολίτευσης. Δεν έχουν «προωθητική δύναμη». Δεν είναι θέμα ηλικιακό, απλά μετά τον καταλογισμό της χρεοκοπίας τούς έχει αφαιρεθεί η εμπιστοσύνη άρα και η δυνατότητα εκπροσώπησης. Ιδιαίτερα στη Ν.Δ., που εκπροσωπεί τον μόνο εναπομείναντα συγκροτημένο πολιτικό χώρο, η παραμονή του κ. Σαμαρά συνιστά πλέον σκάνδαλο.
3. Το κυρίαρχο συναίσθημα των πολιτών εξακολουθεί να είναι η οργή. Τον φόβο, όχι της προπαγάνδας, αλλά της πραγματικότητας των αβεβαιοτήτων και των κλειστών τραπεζών, τον μεταβολίζουν υγιώς -και επικίνδυνα-, σε θυμό, οργή ανασύροντας και επιστρατεύοντας όλα τα επιβιωτικά κλισέ της κοινής λαϊκής κληρονομιάς: οι ξένοι, η αντίσταση, ανεξαρτησία, οι φτωχοί, οι αδικημένοι και τελικά η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει. Η συντριπτική υπεροχή του ΟΧΙ στην επαρχία το αποδεικνύει.
4. Οι ευρωπαίοι ηγέτες εντελώς αναίτια πάτησαν τον ελληνικό κάλο. Την ωμή παρέμβαση στα εσωτερικά, που ερμηνεύθηκε και πολλές φορές, ήταν προσπάθεια ανατροπής της επιλογής διακυβέρνησης του λαού, σε μια χώρα που έχει τόσο υποφέρει από αυτό. Τους επεστράφη, πολύ υγιώς, οργή και απόρριψη.
5. Ο Α. Τσίπρας επιβεβαιώνει μια περονική, προσωπική κυριαρχία. Ο κόσμος τον στηρίζει ανεπιφύλακτα, μεσσιανικά. Μέχρι στιγμής δεν έχει αποδώσει ορατά οφέλη για τους πολίτες. Οι δημοσκοπικές του επιδόσεις δεν αντιστοιχούν σε πολιτικές επιτυχίες. Κερδίζει εκλογές για το κόμμα του, καμιά επιτυχία για την Ελλάδα.
6. Το πιο ενδιαφέρον είναι η μαζική άρνηση των νέων να ακούσουν οτιδήποτε από τις κατεστημένες αυθεντίες -όχι μόνο πολιτικές- της μεταπολίτευσης. Με όσα λογικά χάσματα κι αν εκφράζεται αυτή η στάση, δείχνει ταυτόχρονα και μια υγιή απομάκρυνση -και μοναξιά- από το ζαλισμένο, κουρασμένο και μπλεγμένο εγκατεστημένο σύστημα σε Ελλάδα και Ευρώπη. Η αυθεντία του «Βαρουφάκη» είτε οι αναχρονισμοί του ΣΥΡΙΖΑ ακόμη δεν τους ενοχλούν ισοδύναμα γιατί είναι φρέσκοι.
7. Η δημοκρατία έχασε από την προεκλογική εβδομάδα και τις διαδικασίες της. Τα ραδιοτηλεοπτικά Μέσα ήταν ένα εμετικό όργιο. Προπαγάνδα του ΝΑΙ και σκοτάδι. Ο Πρωθυπουργός από την άλλη έγινε κομματάρχης του ΟΧΙ. Η πρόεδρος της Βουλής ακόμη περισσότερο, ενώ κι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έδειξε αντίθετες σαφείς προτιμήσεις. Οι θεσμοί δεν σεβάστηκαν τον ρόλο τους. Τα ατοπήματα των μεν δεν συμψηφίζονται με των δε, αντίθετα αθροίζονται στην επικίνδυνη παραβίαση κανόνων της δημοκρατίας.