Η πρώτη -και συνήθως η πρώτη είναι και σωστή- αντίδραση: επιτέλους κάτι κινείται στο ΠΑΣΟΚ και κατά συνέπεια στον ευρύτερο χώρο της κεντροαριστεράς. Παρά το γεγονός ότι το άρθρο της Διαμαντοπούλου, του Λοβέρδου και του Ραγκούση δεν αποτελεί πλατφόρμα ιδεολογική αλλά καταγραφή προβλημάτων που καταλήγει στην ανάγκη επιτάχυνσης μεταρρυθμίσεων, λογικά αντιμετωπίζεται ήδη σαν κάτι πολύ περισσότερο από ένα άρθρο. Η υπογραφή έχει μεγαλύτερο βάρος από το κείμενο και αυτά που υπονοούνται ή αποσιωπώνται από τα γραφόμενα. Βέβαια δεν θα διαφεύγει στους τρεις πολιτικούς ότι για να συγκροτήσουν κίνηση χωρίς τα εισαγωγικά του τίτλου που θα διεκδικήσει την ηγεμονία στο ΠΑΣΟΚ και την κεντροαριστερά χρειάζεται μια ευρύτερη και πολυπρισματική θεώρηση των πραγμάτων, μια καθαρή και με ονοματεπώνυμο στρατηγική που θα περιλαμβάνει την οικονομία, την εξωτερική πολιτική, την πολιτική των συμμαχιών και άλλα που δεν απασχολούν τα δελτία των 8 αλλά αποτελούν την πεμπτουσία της πολιτικής. Πόσο μάλλον όταν η απουσία μιας στέρεης ιδεολογικοπολιτικής βάσης θα καταστήσει οποιαδήποτε προσπάθεια ευάλωτη σε κατηγορίες για «προσωπικές πολιτικές» ή σε απόπειρες ενσωμάτωσης τους όπως με ευφυή τρόπο και αντανακλαστικά αυτοσυντήρησης έπραξε αμέσως ο Βενιζέλος. Δεν θα εκπλαγώ αν μέχρι να ανέβει το κείμενο στο Protagon τους έχει συγχαρεί και ο Παπανδρέου συμμεριζόμενος την αγωνία τους.
Όμως ας μην είμαστε πλεονέκτες, ας τους δώσουμε χρόνο και ας εκτιμήσουμε θετικά τις ευεργετικές συνέπειες που είχε το άρθρο «άμα τη εμφανίσει». Συνιστά την αρχή του τέλους της Παπανδρεικής ηγεμονίας τουλάχιστον με τα χαρακτηριστικά που την είχαμε γνωρίσει μέχρι χτες. Για επτά χρόνια το ΠΑΣΟΚ είχε περιπέσει σε ιδεολογικοπολιτικό λήθαργο και σε μια συνεχή αιώρηση από τον εκσυγχρονισμό στον αναχρονισμό, από τον λαϊκισμό στην άνευ όρων και ορίων επίδειξη « υπευθυνότητας», σχηματικά από το «λεφτά υπάρχουν» στο μνημόνιο. Αντί να υπάρξει κίνηση ιδεών υπήρξε σιωπή και συνωστισμός χειροκροτητών, όρκοι πίστης στις θαυματουργές δυνατότητες ενός ονόματος αντί εμπιστοσύνης σε μια πολιτική και στην ικανότητα του ηγέτη να την υπηρετήσει με στοιχειώδη σταθερότητα. Είναι άμοιροι ευθυνών για αυτήν την κατάπτωση οι τρεις; Όχι. Πρέπει να σταθούμε εκεί; Όχι γιατί ικανοί πολιτικοί δεν είναι αυτοί που δεν κάνουν λάθη (τέτοιο είδος δεν έχει ακόμα ανακαλυφθεί) αλλά αυτοί που τα αναγνωρίζουν και κυρίως τα διορθώνουν.
Η «κίνηση» των τριών, ανεξαρτήτως της έκβασης που θα έχει (και που θα κριθεί από πολλούς παράγοντες που απαιτούν άλλο άρθρο) πιστώνεται ακριβώς το ανεπίσημο εναρκτήριο λάκτισμα για την αναμέτρηση στη μεταπαπανδρεϊκή περίοδο. Τέτοια κείμενα υπογράφονται και τέτοιες ομαδοποιήσεις συγκροτούνται ολίγον προ του τέλους. Ας αναμένουμε νέες ομαδοποιήσεις από διαφορετικές, ακόμα και διαμετρικά αντίθετες, αφετηρίες. Χίλιες φορές καλύτερα από τον ιδεολογικό πολτό μέσα στον οποίο τσαλαβουτούσε το ΠΑΣΟΚ για μεγάλο διάστημα. Και αυτά δεν αποτελούν ένα αδιάφορο εσωκομματικό θέμα του ΠΑΣΟΚ . Ενδιαφέρουν κάθε πολίτη που αγωνιά για τον τόπο, ενδιαφέρουν πρωτίστως τους πολίτες που ενδιαφέρονται για την πορεία της κεντροαριστεράς και της σοσιαλδημοκρατίας.
Όσοι λοιπόν, κινούμαστε στον αστερισμό της κεντροαριστεράς θα παρακολουθήσουμε με ενδιαφέρον τους τρεις στην νέα τους προσπάθεια και όλες τις αναταράξεις και ανακατατάξεις που περιμένουν το ΠΑΣΟΚ στην οδυνηρή πορεία που έχει μπροστά του. Και εδώ, με την εμπειρία που έχω συγκεντρώσει από το 2000 και την συμπόρευση με το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα θέλω να πω καθαρά την γνώμη μου. Η σύγχρονη κεντροαριστερά δεν μπορεί να είναι υπόθεση ενός κόμματος, η συγκρότηση μιας νεας κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας για την έξοδο από την κρίση δεν μπορεί να είναι έργο μόνο του ΠΑΣΟΚ. Χωρίς το ΠΑΣΟΚ προφανώς δεν γίνεται, μόνο του το ΠΑΣΟΚ-ακόμα και αναμορφωμένο και με την καλύτερη ηγετική ομάδα- δεν μπορεί.
Και αυτό δεν είναι καινούργιο: Να θυμίσω ότι ο Σημίτης προχώρησε αναγκαστικά μόνος του όταν ο Κωνσταντόπουλος και ο ΣΥΝ αρνήθηκαν την πρόταση συνεργασίας που τους απεύθυνε. Αυτή όμως η αναγκαστική «μοναξιά» είχε τις επιπτώσεις της στην πορεία του εκσυγχρονιστικού εγχειρήματος που κάποια στιγμή εξάντλησε την δυναμική του και τις εφεδρείες του. Τα έχουμε πει κατ’ επανάληψιν. Τώρα είμαστε μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα. Η χώρα δεν είναι κοντά στην είσοδο στην ΟΝΕ αλλά κοντά στην έξοδο από την ευρωζώνη. Το ΠΑΣΟΚ θα περάσει κρίση ηγεσίας και ταυτότητας ενώ είναι φανερό ότι απορροφημένο με το εσωτερικό μέτωπο δεν παρακολουθεί τις μετατοπίσεις και διεργασίες στην ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. Ο ΣΥΡΙΖΑ μετατράπηκε σε ένα πιο «παλαβούτσικο» ΚΚΕ αλλά ευτυχώς αποκολλήθηκε από εκεί η Δημοκρατική Αριστερά που είναι επείγον να σταθεροποιηθεί με την είσοδο της στην επόμενη Βουλή. Αν οι εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ και η πρόοδος της Δημοκρατικής Αριστεράς το επιτρέψουν υπάρχει ελπίδα ότι στην έξοδο από το τούνελ – ακόμα και αν περάσουμε από μια βραχύβια αλλά χωρίς αμφιβολία καταστροφική διακυβέρνηση Σαμαρά- θα ανασυγκροτηθεί μια ανανεωμένη κεντροαριστερά. Φτάνει αυτή για να κερδίσει η χώρα το χαμένο έδαφος; Θα το δούμε σε ένα επόμενο άρθρο.