Πάντα πίστευα ότι ο καλύτερος τρόπος να γνωρίσει κανείς την κοινή γνώμη είναι οι ιστορίες των ανθρώπων. Όχι μόνο τι ψηφίζει κανείς. Αλλά ποια είναι η διαδρομή του, η κατάστασή του, η συλλογιστική που τον συνδέει με την επιλογή του. Είναι μια διεργασία, που μπορεί να μην περιλαμβάνει αριθμητικά δεδομένα στο παρόν, αλλά επιτρέπει μία διαχρονικότερη, διεισδυτικότερη, αίσθηση του κοινωνικοπολιτικού περιβάλλοντος. Με τις ιστορίες του σήμερα εξηγείς κάτι από το αύριο και ίσως, εν μέρει, μπορείς να το προβλέψεις. Για αυτό, οι ιστορίες των ανθρώπων έχουν ανεκτίμητη αξία στην κοινωνική παρατήρηση.
Συναντώ πολίτες οργισμένους, εύλογα δύσπιστους, συχνά και εχθρικά διακείμενους απέναντι στο πολιτικό σύστημα, απέναντι στα δημόσια πράγματα, απέναντι σχεδόν σε όλα, να δηλώνουν ότι θα απόσχουν ή θα ήθελαν να απόσχουν από την εκλογική διαδικασία, την οποία κρίνουν ως συνολικά ατελέσφορη και αδιέξοδη.
Νοιώθουν τις προσδοκίες τους ματαιωμένες.
Νοιώθω την ανάγκη να τους πω ότι αυτοπαγιδεύονται.
Ναι, σύμφωνοι η ψήφος που αναλογεί στον καθένα μας είναι μία μικρή μόνο ψηφίδα σε ένα πελώριο κοινωνικό ψηφιδωτό. Δεν θέλω καθόλου να συμβάλω στη συντήρηση φαντασιακών προσδοκιών συνδεδεμένων με τα «θαύματα» της ατομικής ψήφου, που ενίοτε επιτείνουν την απογοήτευση και σταδιακά απομακρύνουν περαιτέρω τα άτομα από τη συμμετοχή. Μία είναι η ρεαλιστική αλήθεια. Η ψήφος είναι το εργαλείο του καθενός μας. Ένα κλειδί μιας νοητής πόρτας διεξόδου – όπως έκαστος την ορίζει – που δεν νοείται να μην χρησιμοποιείς. Διαφορετικά, μένεις ακίνητος, περιμένοντας αναπόφευκτα κάποιον άλλο να σε σπρώξει. Άγνωστο αν θα το κάνει καλοπροαίρετα ή βίαια. Ύστερα, σε απασχολεί το μετά: είναι εξασφαλισμένο ότι, αξιοποιώντας το κλειδί, θα βρεθείς κάπου καλύτερα;
Επειδή οι άνθρωποι είμαστε ευλογημένοι και συνάμα καταδικασμένοι να μην γνωρίζουμε το μετά, οφείλουμε να το συνθέτουμε με υποθέσεις, όσο το δυνατόν πιο έλλογες για να γλιτώσουμε από τα διλήμματα. Σε κάθε περίπτωση, η οργή μπορεί να γίνει συναίσθημα εμμονικό, τροχοπέδη στην πρόοδο της σκέψης. Για το λόγο αυτό δεν πρέπει να οδηγεί στην καθήλωση, όπως δεν πρέπει να οδηγεί και στη βία. Ο μόνος δρόμος για την οργή είναι η συνειδητή επιλογή, η μελετημένη πράξη.
Αν το πολιτικό σύστημα είναι αντικατοπτρισμός του συλλογικού εαυτού μας – που πιστεύω βαθιά πως είναι – οι εκλογές, όπως έχουν διαμορφωθεί σήμερα, είναι περισσότερο από ποτέ μία τέλεια ευκαιρία για ενδοσκόπηση. Αφού η ψήφος δεν είναι πλέον μια τόσο προσηλωμένη – με παρωπίδες – επιλογή, όπως τουλάχιστον δείχνουν οι μεγάλες μεταβολές των τελευταίων ετών, δεν είναι και καθόλου «εύκολη» επιλογή. Αξιοποιώντας αυτή τη συνθήκη, μπορεί κανείς να αποκομίσει τα οφέλη της ενδοσκόπησης, που καταλήγουν στην αυτογνωσία. Πίσω από την επιλογή, βρίσκεται κάθε φορά η εικόνα που έχουμε για τη χώρα και κατά συνέπεια η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας. Πώς βλέπει κανείς την προοπτική; Τι ορίζει ως καινοτομία; Τι λύσεις προτάσσει; Από ποιους γοητεύεται; Ποιες είναι οι προτεραιότητες που θέτει;… και άλλα χρήσιμα στοιχεία ψυχολογίας της ψήφου.
Μία κρίσιμη δηλαδή αναμέτρηση με τον εαυτό μας, πριν την εκλογική αναμέτρηση.
* Η Μαρία Μπουτζέτη είναι Υποψήφια Διδάκτωρ στην Πολιτική Επικοινωνία και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης