Όλα τα σοβαρά πολυσυλλεκτικά κόμματα εξουσίας, είναι από τη φύση τους υποχρεωμένα να περικλείουν στο εσωτερικό τους και την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση. Κι αν δεν ασκούν εξουσία αλλά την διεκδικούν, τότε εμπεριέχουν την εν δυνάμει κυβέρνηση και την εν δυνάμει αντιπολίτευση. Έτσι κυβέρνησαν επί δεκαετίες τα πάλαι ποτέ δύο μεγάλα κόμματα, το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ, έτσι κυβερνά σήμερα και ο ΣΥΡΙΖΑ. Ας γνωρίζουν λοιπόν οι επικριτές της σημερινής αμφισημίας του κυβερνώντος κόμματος, όλοι αυτοί που παροτρύνουν τον Αλέξη Τσίπρα «να φάει τους Λαφαζάνηδες και να ξεκαθαρίσει την κατάσταση» ότι τον καλούν να καταστρέψει μόνος του το κυριότερο πολιτικό του όπλο. Την πολυσυλλεκτικότητα που τον ανέβασε στην κορυφή.
Το ΠΑΣΟΚ στους καλούς καιρούς του, είχε στους κόλπους του και το συντηρητικό κέντρο και την σοσιαλιστική αριστερά. Είχε και τους θιασώτες της παλαιοκομματικής στασιμότητας και τους εραστές του ευρωπαϊκού εκσυγχρονισμού. Η ΝΔ είχε και την κεντροδεξιά και την ακροδεξιά. Και τους εκφραστές της λαϊκής θρησκόληπτης δεξιάς παράδοσης και τους οπαδούς της ατόφιας νεοφιλελεύθερης αντίληψης. Έτσι πορεύτηκαν επιτυχώς τα δυο κόμματα και η εναλλαγή τους στην εξουσία ήταν ευθεία συνάρτηση αυτού του κρίσιμου μεγέθους, της πολυσυλλεκτικότητας. Ανέβαινε στην εξουσία όποιο από τα δυο κόμματα τη διεύρυνε, έχανε την εξουσία όποιο την έβλεπε να συρρικνώνεται. Επί τέσσερις δεκαετίες, λοιπόν, τα πράγματα μέσα στην ιστορική και πολιτική πολυπλοκότητά τους, κατέληγαν να είναι σχετικά απλά.
Το παιχνίδι αυτό είχε προφανώς μύριες αρνητικές αλλά και αστείες πλευρές. Τα σαράντα χρόνια που πέρασαν, είδαν πολλά τα μάτια μας. Χαϊκάληδες πήγαιναν κι έρχονταν σε κυβερνητικούς και κομματικούς θώκους, δεν εμφανίστηκαν σήμερα για πρώτη φορά. Είδαμε βουλευτές να κλέβουν τις κάλπες από την ψηφοφορία για εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας και υπουργούς να δηλώνουν ότι η Ελλάδα θα ρίξει με πυραύλους τους δορυφόρους που ίπτανται πάνω από τον εναέριο χώρο της. Όσο για τον «σοφό λαό», είχε συρρικνωθεί σ’ ένα μεταφερόμενο 15% του εκλογικού σώματος από το ένα κόμμα στο άλλο που καθόριζε την πορεία του τόπου. Δεν ήταν ούτε το ποιοτικότερο, ούτε το συνεπέστερο, ούτε το παραγωγικότερο κομμάτι του πληθυσμού.
Όμως υπήρχε πάντα μια σταθερά. Η πολυσυλλεκτικότητα εξασφαλιζόταν από την ύπαρξη ενός ηγέτη στην κορυφή του κυρίαρχου κόμματος. Ο ηγέτης αυτός αποτελούσε την ομπρέλα κάτω από την οποία χωρούσαν όλες οι τάσεις, οι απόψεις και τα πρόσωπα, αλλά αποτελούσε και την εγγύηση ότι η κυβερνητική πολιτική δεν θα μπάταρε δραματικά προς τη μία πλευρά ή τουλάχιστον ότι δεν θα έφτανε στο σημείο να ισοπεδώσει κάποια από τις τάσεις που είχε κάτω απ’ τη σκέπη του. Ο ηγέτης του επιτυχημένου πολυσυλλεκτικού ελληνικού κόμματος αντλούσε τη δύναμή του από τη λαϊκή του αποδοχή, αλλά εξασφάλιζε την μακροβιότητά του από τον «σοφό» διαμοιρασμό αυτής της δύναμης. Εγγυούνταν την επιβίωση όλων των συνιστωσών, ακόμα κι αν έδινε πρόσκαιρη πολιτική ή ιδεολογική κυριαρχία σε κάποια απ’ αυτές. Η επιβίωση αυτή εξασφαλιζόταν κυρίως με την εκχώρηση κομματιών κομματικής, κυβερνητικής και κρατικής εξουσίας για να μπορούν και οι συνιστώσες να συντηρούν τα δικά τους μικρά πελατειακά δίκτυα.
Ο Αλέξης είναι ο ορισμός αυτού του πολυσυλλεκτικού ηγέτη. Έχει μάλιστα βάλει πλώρη να ξεπεράσει σ’ αυτό ακόμα και τον Ανδρέα. Αδίκως λοιπόν απαιτούμε απ’ αυτόν να μεταβληθεί σε λειτουργό της κομματικής μονομέρειας, της ιδεολογικής καθαρότητας και της μονοσήμαντης κυβερνητικής πολιτικής. Δεν θα το κάνει, διότι απλούστατα δεν τον συμφέρει μακροπρόθεσμα. Δεν ξέρω με ποιον τρόπο θα το προσπαθήσει, αλλά θα παλέψει ως το τέλος να τους κρατήσει όλους κάτω απ’ την ομπρέλα του. Ούτε είναι βέβαιο ότι θα τα καταφέρει. Μπορεί οι ίδιοι οι «διαφωνούντες» να εγκαταλείψουν μόνοι τους το κοινό σκάφος, θεωρώντας ότι οι όροι του τελικού συμβιβασμού που θα τους προσφέρει ο Αλέξης για να μείνουν είναι κατώτεροι της λαϊκής τους αποδοχής. Όλοι παίζουν ζάρια σήμερα, καμιά στρατηγική δεν πρέπει να θεωρείται εκ των προτέρων επιτυχημένη.
Κι επειδή θα ρωτήσετε αν όλα τούτα έχουν ως μπούσουλα το συμφέρον του κόμματος ή της χώρας, απαντώ ότι στο μυαλό κάθε ηγέτη, το συμφέρον του κόμματος και του κράτους ταυτίζονται απολύτως. Διαφορετικά δεν θα ήταν αρχηγοί κομμάτων, αλλά αγρότες ή τορναδόροι.