Είναι οριστικό. Το επιβεβαίωσε την Παρασκευή από την Μπογκοτά της Κολομβίας ο πρόεδρος της FIFA, Τζιάνι Ινφαντίνο: το Παγκόσμιο Κύπελλο που θα διεξαχθεί το προσεχές καλοκαίρι στα γήπεδα της Ρωσίας, θα είναι το πρώτο στο οποίο οι διαιτητές θα μπορούν να συμβουλεύονται το video replay για τις αμφισβητούμενες φάσεις. Προτού ακόμη δοκιμαστεί στα top εθνικά πρωταθλήματα (Αγγλίας και Ισπανίας) ή στο Champions League, η τεχνολογία του VAR (Video Assistant Referee), που εξακολουθεί να διχάζει τον ποδοσφαιρικό κόσμο, θα δώσει εξετάσεις στο ανώτατο επίπεδο του δημοφιλέστερου σπορ.
Πρόκειται για ένα προσωπικό στοίχημα του ιταλο-ελβετού δικηγόρου, που από την πρώτη μέρα της εκλογής του στο κορυφαίο αξίωμα του ποδοσφαίρου (Φεβρουάριος 2016) είχε επιχειρηματολογήσει υπέρ της παρουσίας του «βιντεοβοηθού διαιτητή» στα γήπεδα: «Οταν οι θεατές σε κάθε γωνιά του πλανήτη έχουν τη δυνατότητα, μέσα σε δευτερόλεπτα, να γνωρίζουν εάν ένας παίκτης έχει αγγίξει την μπάλα με χέρι ή όχι, δεν είναι δυνατόν να μην έχει την ευκαιρία να το δει και ο διαιτητής». Το αγαπημένο του παράδειγμα είναι το «χέρι του Θεού». Οπως έχει τονίσει πολλές φορές, εάν το 1986 υπήρχε VAR, το γκολ του Ντιέγκο Μαραντόνα εις βάρος της Αγγλίας δεν θα «μετρούσε» και, ίσως, η ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου του Μεξικού να είχε γραφτεί εντελώς διαφορετικά. Υπάρχουν κι άλλα, βεβαίως. Οπως το κανονικό γκολ του Φρανκ Λάμπαρντ που, κακώς, ακυρώθηκε στο επόμενο Μουντιάλ (Γερμανία – Αγγλία).
Ο «ηλεκτρονικός διαιτητής» του είχε γίνει έμμονη ιδέα από την εποχή που υπηρετούσε στην UEFA, ως δεξί χέρι του Πλατινί. Ο προϊστάμενός του αντιμετώπιζε αυτήν την καινοτομία σαν έναν δαίμονα που απειλεί τη ροή του αγώνα, την ίδια τη φύση του ποδοσφαίρου, αφού και το λάθος του ρέφερι υπήρξε πάντοτε αναπόσπαστο κομμάτι του αθλήματος. Αντίθετος στην είσοδο της τεχνολογίας στα γήπεδα ήταν και ο (τότε) πρόεδρος της FIFA, Σεπ Μπλάτερ. Στη ζωή, έλεγε, υπάρχει και η αδικία – και το ποδόσφαιρο δεν είναι παρά μια μικρογραφία της ζωής. Αλλά, όταν χάθηκαν και οι δύο στη δίνη των σκανδάλων τους, ο Ινφαντίνο ήταν ελεύθερος, πλέον, να εφαρμόσει τα σχέδιά του.
Εξι μήνες μετά την εκλογή του 48χρονου παράγοντα στην προεδρία της FIFA, τον Αύγουστο του 2016, το Video Assistant Referee δοκιμάστηκε για πρώτη φορά στον αγώνα Νιού Γιόρκ Ρεντ Μπουλ II – Ορλάντο Σίτι B, για τη δεύτερη κατηγορία του ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος των Ηνωμένων Πολιτειών (United Soccer League). Αλλωστε, οι Αμερικανοί είχαν χρησιμοποιήσει παρεμφερή τεχνολογία πολύ νωρίτερα, προς βοήθειαν των διαιτητών στα τέσσερα εθνικά τους σπορ. Τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς το VAR λειτούργησε πειραματικά και στην Ευρώπη, σε φιλικό ματς Ιταλίας – Γαλλίας. Στη συνέχεια, η χρήση του επεκτάθηκε ραγδαία: στο Κύπελλο Συνομοσπονδιών, στο Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων, στο Μουντιάλ Κ-20 και στο Κόπα Λιμπερταδόρες (στους ημιτελικούς και στον τελικό).
Σήμερα, το χρησιμοποιούν οι Ιταλοί στη Serie A, οι Γερμανοί στην Bundesliga και οι Πορτογάλοι στη δική τους Λίγκα. Σε κάποιες χώρες εφαρμόζεται μόνο σε αγώνες υψηλού κινδύνου». Σε άλλες, μόνο στο Κύπελλο ή στο Λιγκ Καπ. Η Premier League το σκέφτεται ακόμη. Η ισπανική La Liga θα το υιοθετήσει την επόμενη σεζόν (2018-2019). Το ίδιο λέμε ότι θα κάνουμε κι εμείς, στη Σούπερ Λιγκ.
Μήπως ο Ινφαντίνο βιάστηκε λιγάκι; Πιθανόν. Διότι οι εμπειρίες από την -περιορισμένη, ακόμη- χρήση του VAR είναι αντιφατικές. Σε πολλές περιπτώσεις απέτρεψε την αλοίωση του αποτελέσματος ενός αγώνα. Υπήρξαν, όμως, και αρκετά… παρατράγουδα. Κάποιοι διαιτητές «διόρθωσαν» την αρχική τους απόφαση που ήταν σωστή. Αλλοι διέκοψαν μια επίθεση που… μύριζε γκολ, για να δουν στο video replay εάν υπήρξε πέναλτι στην αμέσως προηγούμενη φάση. Εχουν καταγραφεί και περιστατικά στα οποία οι παίκτες τους πήγαν «καροτσάκι» στο monitor, χωρίς να υπάρχει σοβαρός λόγος. Επίσης, οι λήψεις από τις κάμερες του συστήματος δεν είναι, πάντοτε, διαφωτιστικές. Και, πολύ συχνά, η υπερβολική καθυστέρηση του διαιτητή να αποφασίσει «ξενέρωσε» θεατές και ποδοσφαιριστές. Στη Γερμανία, σε δημοσκόπηση του Kicker, οι μισοί (49%) από τους ερωτηθέντες απάντησαν ότι η Bundesliga ήταν πιο συναρπαστική πριν από την εισαγωγή του VAR.
Πάνω στην πρεμούρα της να επιβάλει στην πράξη τη νέα τεχνολογία -γιατί, άραγε;- η FIFA αποφάσισε να μην περιμένει να λυθούν αυτά τα προβλήματα και να αναλάβει ένα μεγάλο ρίσκο. Εάν το VAR αποτύχει στη Ρωσία, δεν θα καταστρέψει μόνον το Μουντιάλ αλλά και τη δική του καριέρα στα γήπεδα. Θα προσφέρει επιχειρήματα στους εχθρούς του, που δεν είναι λίγοι. Πρώτος και καλύτερος, ο σλοβένος πρόεδρος της UEFA, Αλεξάντερ Τσέφεριν, ο οποίος πριν από λίγες εβδομάδες ξεκαθάρισε πως η ηλεκτρονική βοήθεια προς τους διαιτητές δεν θα χρησιμοποιηθεί, ούτε του χρόνου, στο Champions League: «Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με την τεχνολογία βίντεο. Για την UEFA και για μένα είναι, για την ώρα, απλώς ένα πείραμα. Δεν είναι απολύτως σαφές αν θα χρησιμοποιηθεί. Δεν έχουμε σχέδια για να την υιοθετήσουμε», ήταν το σχόλιό του στο πλαίσιο του 42ου συνεδρίου της Ομοσπονδίας, στην Μπρατισλάβα.
FIFA και UEFA πιστεύουν σε δύο διαφορετικούς Θεούς, σε ό,τι αφορά το VAR. Δεν έχει να κάνει μόνο με το πώς οι επικεφαλής τους αντιλαμβάνονται το ποδόσφαιρο, αλλά και με τα αντικρουόμενα συμφέροντα που εκπροσωπούν. Οι κορυφαίοι ευρωπαϊκοί σύλλογοι δεν θέλουν για διαιτητή μια άψυχη μηχανή που δεν μπορεί να αναγνωρίσει το μεγαλείο τους, το βάρος της φανέλας τους. Φαίνεται να προτιμούν τα «ανθρώπινα λάθη», έστω κι αν κάποιες φορές γίνονται εις βάρος τους. Από την άλλη, οι πιο αδύναμες (στο ποδόσφαιρο) χώρες του Κόσμου ευνοούνται από τον «βιντεοδιαιτητή», που δεν μπορεί να ξεχωρίσει χρώματα. Ο Ινφαντίνο, σε αυτές στηρίζει την εξουσία του. Απόδειξη, το ότι διάλεξε για αντιπρόεδρο της FIFA τον Τσουνγκ από την Παπούα – Νέα Γουϊνέα.
Στο Μουντιάλ της Ρωσίας το VAR παίζει την ύπαρξή του. Εάν αποτύχει, θα βγει από την πρίζα. Εάν επιτύχει, το επόμενο βήμα -όπως έχει αποκαλύψει ο Ινφαντίνο- είναι να τοποθετηθεί στους ποδοσφαιριστές… GPS, ώστε στα οφ-σάιντ να μη χρειάζεται ούτε replay.