«Υπάρχει ένα ξεκάθαρο σχέδιο: η απάντηση της κυβέρνησης στην επιδημία όπως την καθόρισε ο Πρωθυπουργός. Η κυβέρνηση και οι υπουργοί της εργάζονται από κοινού για την εφαρμογή του εν λόγω σχεδίου». Αυτό επεσήμανε εκπρόσωπος του Μπόρις Τζόνσον, την επομένη της εσπευσμένης διακομιδής του βρετανού πρωθυπουργού σε νοσοκομείο της βρετανικής πρωτεύουσας, όπου μία ημέρα μετά εισήχθη στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.
«Το πρωθυπουργικό γραφείο λειτουργεί κανονικά και βρίσκεται σε επικοινωνία με κάθε άλλο παράρτημα της κυβέρνησης», πρόσθεσε, επιδιώκοντας να υπογραμμίσει πως δεν υφίσταται κανένα κενό εξουσίας στη Βρετανία. Είναι όμως έτσι;
Επί δέκα ημέρες η Ντάουνινγκ Στριτ προσπαθούσε να διασκεδάσει τις ανησυχίες για την υγεία του Μπόρις Τζόνσον αφότου διαγνώστηκε θετικός στον νέο κορονοϊό. Τόσο ο ίδιος όσο και οι αξιωματούχοι του επέμεναν όχι μόνον ότι τα συμπτώματα ήταν ήπια αλλά και πως, παρότι από το κρεβάτι του, εξακολουθούσε να κυβερνά τη Βρετανία εν μέσω μιας φονικής πανδημίας που μετρά χιλιάδες θύματα. Σήμερα, ωστόσο, καθώς νοσηλεύεται στην Εντατική, «το να υποβαθμίζεται η σοβαρότητα της κατάστασής του δεν αποτελεί πλέον επιλογή», υπογραμμίζει σε κείμενό του στο Politico ο Μουζτάμπα Ραχμάν, επικεφαλής αναλυτής επί ευρωπαϊκών ζητημάτων της εταιρείας διαχείρισης πολιτικών κινδύνων Eurasia Group.
Το ότι οι υπουργοί του Μπόρις Τζόνσον εξακολουθούν να δηλώνουν «business as usual», δεν αλλάζει το γεγονός πως κάθε άλλο παρά αυτό συμβαίνει σήμερα στη Βρετανία. Γιατί η κυβέρνηση της είχε ήδη πληγεί από τον κορονοϊό, πριν καλά καλά αρχίσουν οι όποιες προσπάθειές της για την ανάσχεση της επιδημίας, με αρκετούς υπουργούς και συμβούλους τους να έχουν τεθεί εκτός μάχης και τους υπόλοιπους να είναι αναγκασμένοι να εργάζονται εξ αποστάσεως.
Τώρα καλείται να πορευτεί έχοντας χάσει, τουλάχιστον προς το παρόν εκτός τραγικού απροόπτου, τον επικεφαλής της, «έναν αχαλίνωτα αισιόδοξο ηγέτη» – υπενθυμίζει ο Ραχμάν – ο οποίος έως την ημέρα που διαγνώστηκε θετικός στον κορονοϊό, δήλωνε με περίσσια αυτοπεποίθηση απευθυνόμενος στον βρετανικό λαό πως η Βρετανία θα νικήσει τη νόσο.
Σήμερα, όμως, καθώς αυξάνονται τόσο τα κρούσματα όσο και οι νεκροί στη χώρα ενώ κορυφαίοι ειδικοί προβλέπουν πως έως τον Αύγουστο θα έχουν χάσει τη ζωή τους περισσότεροι από 65.000 άνθρωποι, η επιδείνωση της κατάστασης της υγείας του Μπόρις Τζόνσον αναπόφευκτα θα πλήξει το ηθικό των βρετανών πολιτών. Κι ας υποστηρίζουν κάποιοι υπουργοί πως η νοσηλεία του θα μπορούσε να πείσει τους ανθρώπους για την ανάγκη να παραμείνουν στα σπίτια τους, περιορίζοντας στο ελάχιστο τις μετακινήσεις τους.
Εως και πριν από δέκα ημέρες ο πολύς Μπόρις Τζόνσον θεωρούσε πως οι μεγάλοι ηγέτες δεν αρρωσταίνουν, ότι η ασθένεια αποτελεί ένδειξη αδυναμίας. Η πραγματικότητά, ωστόσο, διέψευσε με τον πλέον αμείλικτο τρόπο τον βρετανό πρωθυπουργό, και τώρα πρωταγωνιστής της πολιτικής σκηνής στη Βρετανία του κορονοϊού είναι ο «ντε φάκτο αναπληρωτής» του, ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας Ντόμινικ Ράαμπ, ο οποίος πρέπει να κυβερνήσει και να συντονίσει τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της πανδημίας δίχως να μπορεί, όμως, να ενεργήσει χωρίς τη συναίνεση του υπουργικού συμβουλίου.
Την ώρα που ο Guardian κάνει λόγο για κενό εξουσίας ο Ραχμάν υπενθυμίζει πως όταν πέρυσι ο Μπόρις Τζόνσον έχρισε τον Ντόμινικ Ράαμπ αντικαταστάτη του εις βάρος του σημερινού υπουργού παρά τον πρωθυπουργό Μάικλ Γκόουβ, σχεδόν όλοι έκριναν πως επρόκειτο για μια απροσδόκητη επιλογή, με πολλούς βουλευτές των Τόρις να υποστηρίζουν πως ο Μπόρις Τζόνσον δεν συγχώρεσε ποτέ τον Γκόουβ ο οποίος δεν δίστασε να τον εγκαταλείψει στην προσπάθειά του να κερδίσει την ηγεσία των Τόρις το 2016 και να διεκδικήσει και εκείνος την αρχηγία του κόμματος.
Ο Ραχμάν υπενθυμίζει επίσης πως ο Ράαμπ σίγουρα δεν διαθέτει τις ρητορικές ικανότητες του Τζόνσον, κρίνοντας τουλάχιστον από τις έως τώρα δημόσιες εμφανίσεις που πραγματοποίησε ως επικεφαλής της βρετανικής κυβέρνησης οι οποίες «δεν ενέπνευσαν εμπιστοσύνη». Οι επικριτές του Ράαμπ επισημαίνουν επίσης ότι δεν διαθέτει ούτε ιδιαίτερα αποθέματα ενσυναίσθησης τα οποία είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση της κρίσης ενώ αρκετά μέλη του βρετανικού κοινοβουλίου τον κατηγορούν πως δεν προέβη στις δέουσες ενέργειες για τον επαναπατρισμό των Βρετανών που είχαν αποκλειστεί λόγω της απαγόρευσης των πτήσεων σε διάφορα μέρη του κόσμου.
Εάν, ωστόσο, επιδείξει υπέρμετρο ζήλο στην άσκηση των νέων καθηκόντων του ο Ράαμπ κινδυνεύει να βρεθεί αντιμέτωπος με κορυφαίους υπουργούς της κυβέρνησης, οι οποίοι θα μπορούσαν, τουλάχιστον θεωρητικά, να επιδιώξουν ακόμα και την απομάκρυνση και την αντικατάστασή του. Μια τέτοια εξέλιξη, ωστόσο, θεωρείται απίθανη, δεδομένου ότι θα εκληφθεί ως σημάδι διχασμού εντός του υπουργικού συμβουλίου την ώρα που η χώρα καλείται να αντιμετωπίσει την χειρότερη κρίση από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Θέλοντας να μετριάσουν την αγωνία των βρετανών πολιτών, πολλοί υπουργοί υποστηρίζουν πως αυτό που καλούνται να κάνουν καταρχάς είναι να προβούν στην άμεση εφαρμογή αποφάσεων ήδη ειλημμένων, είτε πρόκειται για την αύξηση του αριθμού των τεστ ανίχνευσης του κορονοϊού που πραγματοποιούνται είτε για την προμήθεια αναπνευστήρων για τα νοσοκομεία και προστατευτικού εξοπλισμού για τους γιατρούς και τους νοσηλευτές.
Σύντομα, ωστόσο, θα πρέπει να ληφθούν νέες εξαιρετικά κρίσιμες αποφάσεις αρχής γενομένης από την ερχόμενη Δευτέρα, ημέρα κατά την οποία αναμένεται να παραταθούν τα περιοριστικά μέτρα που έχουν επιβληθεί στους πολίτες και τις επιχειρήσεις της Βρετανίας. Ωστόσο στο υπουργικό συμβούλιο επικρατεί ήδη κλίμα έντασης με σημείο τριβής τη στρατηγική που θα ακολουθηθεί για την άρση των μέτρων.
Ο υπουργός Οικονομικών Ρίσι Σουνάκ, ανησυχώντας ιδιαίτερα για τον αντίκτυπο του παρατεταμένου lockdown στην οικονομία, υποστηρίζει πως η σταδιακή (έστω) επιστροφή στην κανονικότητα θα πρέπει να αρχίσει το συντομότερο δυνατό. Αλλά ο υπουργός Υγείας της Βρετανίας Ματ Χάνκοκ, ο οποίος διαγνώσθηκε επίσης θετικός στον κορονοϊό, υπογραμμίζει πως ακόμα και η συζήτηση για την χαλάρωση των μέτρων είναι επικίνδυνη για τη δημόσια υγεία, καθώς ενθαρρύνει πολλούς Βρετανούς να παραβιάζουν τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, επιδεινώνοντας έτσι την κρίση που καλείται να αντιμετωπίσει το εθνικό σύστημα υγείας της Βρετανίας.
Οι διαφορετικές απόψεις κορυφαίων υπουργών ενισχύουν τα επιχειρήματα όλων όσοι δηλώνουν πως η βρετανική κυβέρνηση είναι ουσιαστικά ακέφαλη σε μια εξαιρετικά κρίσιμη στιγμή ενώ αρκετοί επισημαίνουν πως η απουσία του Μπόρις Τζόνσον ενδέχεται να έχει ως αποτέλεσμα να αρχίσει ένα «παιχνίδι αλληλοκατηγοριών» ενόψει των ερευνών (για την απόδοση των όποιων ευθυνών) που αναπόφευκτα θα διεξαχθούν μετά το τέλος της κρίσης.
Κανένας δεν αμφιβάλλει πως ο βρετανός πρωθυπουργός θα ήθελε να ήταν στη θέση του ούτως ώστε να κατευνάσει τα πνεύματα. Αλλά αδυνατεί. «Θέλει πάντα να ηγείται από την πρώτη γραμμή αλλά τώρα θα πρέπει να αποδεχτεί ότι τις αποφάσεις θα τις λάβουν άλλοι», ανέφερε χαρακτηριστικά στενός του συνεργάτης. Κατά πόσο θα μπορέσει ο Ντόμινικ Ράαμπ και οι υπόλοιποι υπουργοί της Βρετανίας να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων δεν μπορεί να το προβλέψει κανένας.