Η σκηνή στον οίκο δημοπρασιών Sotheby’s στη Νέα Υόρκη, όπως την περιγράφουν οι Times του Λονδίνου, είχε όλα τα χαρακτηριστικά μιας σημαντικής δημοπρασίας – πολύ κόσμο στην αίθουσα, ανθρώπους στα τηλέφωνα με διεθνείς πλειοδότες, δύο φρουρούς μπροστά από το αντικείμενο και «καταιγίδα» από φωτογραφικά φλας.
Το αντικείμενο προς πώληση ήταν μια μπανάνα στον τοίχο, στερεωμένη με κολλητική ταινία – το περιβόητο «Comedian», του καλλιτέχνη Μαουρίτσιο Κατελάν, που είχε προκαλέσει αίσθηση όταν πρωτοπαρουσιάστηκε στην γκαλερί Art Basel Miami Beach του Μαϊάμι προ πενταετίας.
Την Τετάρτη, μια έκδοση του «έργου» πουλήθηκε για 5,2 εκατ. δολάρια (4,94 εκατ. ευρώ) – το ποσό ανέβηκε στα 6,24 εκατ. δολάρια (5,93 εκατ. ευρώ) με τις προστιθέμενες αμοιβές προς τον Οίκο Sotheby’s. Εν μέσω αμήχανων χαμόγελων των ενδιαφερομένων και των παρευρισκομένων, η τελική τιμή πώλησης διέλυσε τις αρχικές εκτιμήσεις που έλεγαν ότι δεν θα ξεπερνούσε τα 1,5 εκατ. δολάρια.
«Αυτό είναι κάτι που δεν πίστευα ότι θα έλεγα ποτέ στη ζωή μου, κυρίες και κύριοι – 5 εκατομμύρια δολάρια για μια μπανάνα!», φώναξε έκπληκτος ο υπεύθυνος της δημοπρασίας, σύμφωνα με τους Times.
Ποιος πήρε την μπανάνα και τι θα την κάνει
Το «έργο» απέκτησε ο 34χρονος Τζάστιν Σαν, κινεζικής καταγωγής προσωπικότητα του Διαδικτύου, και ιδρυτής του κρυπτονομίσματος Tron.
«Είναι τιμή μου που γίνομαι ο υπερήφανος ιδιοκτήτης αυτού του εμβληματικού έργου και ανυπομονώ να προκαλέσει περαιτέρω έμπνευση και αντίκτυπο στους λάτρεις της τέχνης σε όλο τον κόσμο», έγραψε ο Σαν στα κοινωνικά δίκτυα μετά την πώληση.
«Τις επόμενες ημέρες θα φάω την μπανάνα ως μέρος αυτής της μοναδικής καλλιτεχνικής εμπειρίας, τιμώντας τη θέση της τόσο στην ιστορία της τέχνης, όσο και στη λαϊκή κουλτούρα», συμπλήρωσε!
Ο Σαν ήταν από τους πρώτους επενδυτές του Bitcoin και είναι ιδιοκτήτης της Poloniex, μιας πλατφόρμας ανταλλαγής κρυπτονομισμάτων. Το 2019 πλήρωσε 4,6 εκατ. δολάρια (4,37 εκατ. ευρώ) σε μια φιλανθρωπική δημοπρασία για ένα ιδιωτικό γεύμα με τον επενδυτή Γουόρεν Μπάφετ, και δύο χρόνια αργότερα διεκδίκησε επιτυχώς την πρώτη θέση επιβάτη σε εμπορική διαστημική πυραυλική πτήση, αντί 28 εκατ. δολαρίων (26,6 εκατ. ευρώ).
Ο επιχειρηματίας παρέλαβε μια μπανάνα, ένα ρολό κολλητικής ταινίας και ένα πιστοποιητικό γνησιότητας με οδηγίες 14 σελίδων για την εγκατάσταση του «έργου»! Η πρώτη μπανάνα, που εκτέθηκε στο Μαϊάμι της Φλόριντα το 2019, είχε αγοραστεί από παντοπωλείο της πόλης και κολληθεί στον τοίχο, περίπου στο ύψος των ματιών.
Με διαστάσεις 20x20x5 εκατοστά, το «έργο» είναι το δεύτερο από μια σειρά πέντε «εγκαταστάσεων» με ισάριθμες μπανάνες που έχουν εκτεθεί την τελευταία πενταετία. Τα δύο πρώτα έργα που δημοπρατήθηκαν, απέφεραν μεταξύ 120.000 και 150.000 δολαρίων (114.000 – 142.500 ευρώ) το καθένα.
Οπως γράφουν οι Times, o 64χρονος Κατελάν είναι γνωστός για την περιπαικτική του διάθεση και τον σουρεαλιστικό παραλογισμό στα έργα του, που συχνά περιέχουν κριτικές μεταφορές για τον πλούτο και την εξουσία. Πρόθεσή του με την «μπανάνα στον τοίχο» ήταν να αποτελέσει σχόλιο για τα υπέρογκα ποσά που διατίθενται για την αγορά έργων τέχνης. Στο ντεμπούτο του «Κωμικού» στο Μαϊάμι, ο καλλιτέχνης άρπαξε και έφαγε την μπανάνα από τον τοίχο – και μετά την αντικατέστησε.
«Για εμένα, το “Comedian” δεν είναι αστείο, είναι ειλικρινής σχολιασμός και προβληματισμός γύρω από το τι εκτιμούμε στην τέχνη», είχε πει τότε στην εφημερίδα Art Newspaper. «Στις εκθέσεις τέχνης, κυριαρχούν η ταχύτητα και το εμπόριο, οπότε σκέφτηκα ότι θα μπορούσα να εκθέσω και να πουλήσω μια μπανάνα, όπως άλλοι πωλούν τους πίνακές τους – έτσι θα έπαιζα μέσα στο σύστημα, αλλά με τους δικούς μου κανόνες», εξήγησε.
Προ εξαετίας, ο Κατελάν είχε δημιουργήσει και εκθέσει στο Μουσείο Γκούγκενχαϊμ μια πλήρως λειτουργική, ολόχρυση λεκάνη τουαλέτας, αξίας 5,95 εκατομμυρίων δολαρίων (5,65 εκατ. ευρώ). Η τουαλέτα, με τίτλο «America», εκλάπη από την εγκατάστασή της στο Παλάτι Μπλένχαϊμ, στο Οξφορντσιρ της Αγγλίας, το 2019.
Μετά την πώληση του «Comedian», ο Οίκος Sotheby’s εξέδωσε μια λιτή, αλλά πλήρως επεξηγηματική για το «έργο» ανακοίνωση. Σύμφωνα με αυτήν, «κανένα άλλο έργο τέχνης του 21ου αιώνα δεν έχει προκαλέσει τέτοιο σκάνδαλο, δεν έχει εξάψει τόσο τη φαντασία και δεν έχει ανατρέψει με τέτοιο τρόπο τον ίδιο τον ορισμό της σύγχρονης τέχνης».