Τα σήματα κινδύνου που εκπέμπουν οι περιβαλλοντικοί επιστήμονες τους τελευταίους μήνες υποδηλώνουν τον συναγερμό που έχει σημάνει η κλιματική αλλαγή για την άμεση καθημερινότητα της ζωής στον πλανήτη. Η διαρκής άνοδος της θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα και στις θάλασσες και τα επικίνδυνα επίπεδα εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα ανατρέπουν καθημερινά τον τρόπο ζωής μας.
Μια νέα μελέτη από ερευνητές στη Βρετανία ακολουθεί μια νέα προσέγγιση για τον εντοπισμό των περιοχών που κινδυνεύουν περισσότερο. Οταν ο υδράργυρος εκτινάσσεται, οι κοινότητες μπορεί να υποφέρουν για πολλούς λόγους – επειδή κανείς δεν ελέγχει τους ηλικιωμένους που μένουν μόνοι, επειδή οι φτωχότεροι άνθρωποι δεν έχουν κλιματισμό, επειδή οι εργαζόμενοι δεν έχουν πολλές επιλογές από το να κοπιάζουν σε εξωτερικούς χώρους.
Η νέα έρευνα εστιάζει σε έναν απλό λόγο για τον οποίο οι κοινωνίες μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευάλωτες σε ένα ακραίο κύμα καύσωνα: επειδή δεν το έχουν ξαναζήσει. Είτε πρόκειται για ζέστη, είτε για πλημμύρες, είτε για επιδημίες ασθενειών, οι κοινωνίες είναι γενικά εξοπλισμένες για να χειριστούν μόνο τη σοβαρότερη καταστροφή που έχουν βιώσει στο πρόσφατο παρελθόν.
Αμέσως μετά από μια καταστροφή οι υπεύθυνοι χάραξης κλιματικής πολιτικής έχουν υπερσυναίσθηση των κινδύνων και του τρόπου αντίδρασης, λέει ο Ντάν Μίτσελ, κλιματικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ στην Αγγλία και συγγραφέας της μελέτης. «Και μετά, όσο περνούν τα χρόνια, ξεχνάς κάπως και δεν ασχολείσαι τόσο» αναφέρει στους New York Times.
Ο δρ Μίτσελ και οι συνεργάτες του εξέτασαν τις μέγιστες ημερήσιες θερμοκρασίες σε όλον τον κόσμο μεταξύ 1959-2021. Διαπίστωσαν ότι οι περιοχές που καλύπτουν το 31% της επιφάνειας της Γης παρουσίασαν τόσο τεράστια θερμότητα που δεν εξηγείται στατιστικά. Αυτά τα μέρη, υποστηρίζει η μελέτη, είναι τώρα προετοιμασμένα σε κάποιο βαθμό για μελλοντικά σοβαρούς καύσωνες.
Αλλά υπάρχουν ακόμα πολλές περιοχές που, από απλή τύχη, δεν έχουν ακόμη βιώσει τόσο ακραία ζέστη. Ετσι, μπορεί να μην είναι τόσο προετοιμασμένες. Σύμφωνα με τη μελέτη, αυτές περιλαμβάνουν οικονομικά ανεπτυγμένα μέρη όπως η Γερμανία, η Ολλανδία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, καθώς και η περιοχή της Κίνας γύρω από το Πεκίνο.
Αλλά περιλαμβάνουν επίσης αναπτυσσόμενες χώρες όπως το Αφγανιστάν, η Γουατεμάλα, η Ονδούρα και η Παπούα Νέα Γουινέα, οι οποίες είναι πιο πιθανό να στερούνται πόρων για να κρατήσουν τους πολίτες ασφαλείς σε κατάσταση έντονου καύσωνα.
Αλλες περιοχές που διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο περιλαμβάνουν την άπω ανατολική Ρωσία, τη βορειοδυτική Αργεντινή και μέρος της βορειοανατολικής Αυστραλίας. Η μελέτη δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα στην επιστημονική επιθεώρηση Nature Communications.
Το 2021, ένα κύμα καύσωνα στον βορειοδυτικό Ειρηνικό, κατέρριψε τα τοπικά ρεκόρ, δίνοντας αναπάντεχες θερμοκρασιακές τιμές. Εκατοντάδες άνθρωποι στην Πολιτεία της Ουάσινγκτον και στο Ορεγκον, στις βορειοδυτικές ΗΠΑ, έχασαν τη ζωή τους λόγω της ζέστης. Οι καλλιέργειες συρρικνώθηκαν. Μια πυρκαγιά κατέστρεψε το χωριό Λίτον της Βρετανικής Κολομβίας, στον Καναδά.
Η νέα μελέτη δείχνει ότι καυτές εξάρσεις που βρίσκονται εκτός του εύρους της στατιστικής αληθοφάνειας έχουν παρατηρηθεί παγκοσμίως τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό υποδηλώνει ότι θα μπορούσαν να συμβούν ξανά, οπουδήποτε, αν και δεν θα είναι όλες τόσο ακραίες όσο η πρόσφατη στα βορειοδυτικά του Ειρηνικού.
Η κλιματική αλλαγή, που προκαλείται από τον άνθρωπο, χειροτερεύει την κατάσταση. Καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται, το εύρος των πιθανών θερμοκρασιών που μπορούν να βιώσουν πολλές περιοχές μετατοπίζεται προς τα πάνω. Η καυτή ζέστη, που κάποτε θα θεωρούνταν ασυνήθιστη, γίνεται όλο και πιο πιθανή.
Αλλά ο καιρός παρουσίαζε πάντα διαφοροποιήσεις, οπότε τα πιο αξιοσημείωτα γεγονότα είναι αυτά που, εξ ορισμού, οι άνθρωποι δεν έχουν βιώσει πολύ συχνά. Οι κοινωνίες θα πρέπει να παραμείνουν «ταπεινές» απέναντι σε όλες τις ακραίες κλιματικές καταστάσεις που μπορεί να προκύψουν, συμβουλεύει η Κάρεν ΜακΚίνον, επίκουρη καθηγήτρια στατιστικών και περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Λος Αντζελες.
«Συχνά δεν είμαστε καν προετοιμασμένοι για αυτό το βασικό επίπεδο μεταβλητότητας» επισημαίνει η δρ ΜακΚίνον, η οποία δεν συμμετείχε στη νεοδημοσιευμένη μελέτη. Η τελευταία επικεντρώνεται μόνο στις μέγιστες θερμοκρασίες, αλλά δεν είναι αυτές ο μοναδικός παράγοντας που μπορεί να κάνει τα κύματα καύσωνα καταστροφικά.
Η υγρασία είναι εξίσου σημαντική, όπως και οι υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της νύχτας, οι οποίες εξαλείφουν τις ευκαιρίες λίγης δροσιάς για όσους εργάζονται υπό τις απελπιστικές συνθήκες της ημέρας. Γενικά, η ανακούφιση από τη ζέστη –με τη μορφή, για παράδειγμα, χώρων πρασίνου ή κλιματιζόμενων χώρων– είναι λιγότερο προσιτή στους φτωχούς από ό,τι στους πλούσιους.
Ακόμη και σε μέρη που έχουν ήδη βιώσει ρεκόρ καύσωνα πολλοί κάτοικοι μπορεί να μην είναι προετοιμασμένοι για μελλοντικά ακραία φαινόμενα, επειδή οι μέσες καιρικές συνθήκες παραμένουν σε μεγάλο βαθμό εύκρατες. Σε έρευνα που δημοσιεύθηκε πέρυσι, η δρ ΜακΚίνον έδειξε ότι στον Βορειοδυτικό Ειρηνικό πολύ υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι εμφανίζονταν πιο συχνά από όσο θα περίμενε κανείς, δεδομένου του γενικώς ήπιου κλίματος της περιοχής.