Αν μιλήσουμε για καινοτομία, είναι βέβαιο ότι το μυαλό των περισσότερων θα πάει αυτομάτως στις ΗΠΑ ή στην Κίνα. Οι πρώτες είναι μια χώρα διαρκούς εξέλιξης σχεδόν σε κάθε τομέα και η δεύτερη είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία του πλανήτη. Και όμως, θα κάναμε λάθος. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Καινοτομίας, που δημοσιεύθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας (WIPO), οι ΗΠΑ βρίσκονται στην τρίτη θέση του πίνακα και η Κίνα μόλις στην 11η. Η πρώτη χώρα στον πίνακα είναι έκπληξη. Ή ίσως και όχι.
Ο δείκτης, εξηγεί ο Economist, που δημοσίευσε και τα αποτελέσματα, υιοθετεί έναν ευρύ ορισμό της καινοτομίας. Περιλαμβάνει την παραγωγή, όπως διπλώματα ευρεσιτεχνίας, επιστημονικές δημοσιεύσεις και εξαγωγές υψηλής τεχνολογίας, αλλά και τις δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη, τον αριθμό των πτυχιούχων μηχανικών, συν επενδυτικές συμφωνίες επιχειρηματικών κεφαλαίων (venture capitals). Ο δείκτης λαμβάνει επίσης υπόψη την υιοθέτηση και χρήση τεχνολογίας.
Οι χώρες που εισάγουν πολλά προϊόντα υψηλής τεχνολογίας και δαπανούν ελεύθερα για πνευματική ιδιοκτησία από το εξωτερικό σημειώνουν καλύτερες επιδόσεις. Ορισμένες από τις παραμέτρους είναι ασυνήθιστες, όπως ο αριθμός των ταινιών μεγάλου μήκους που παράγει μια χώρα και ο όγκος των αλλαγών που πραγματοποιεί σε συνεργατικά έργα λογισμικού στο GitHub, μια δημοφιλή πλατφόρμα για κοινή χρήση δεδομένων και κώδικα.
Σύμφωνα με όλες αυτές τις μετρήσεις και τα δεδομένα, λοιπόν, η χώρα με την καλύτερη επίδοση στον δείκτη είναι η Ελβετία. Οι μικρές χώρες, γράφει ο Economist, μπορούν να ξεπεράσουν τις επιστημονικές υπερδυνάμεις, όπως η Αμερική και η Κίνα, επειδή πολλοί από τους δείκτες κλιμακώνονται ανάλογα με τον πληθυσμό ή το ΑΕΠ.
Η Ελβετία, για παράδειγμα, υπέβαλε 5.430 διεθνείς αιτήσεις για διπλώματα ευρεσιτεχνίας το 2022. Αυτό είναι λιγότερο από το ένα δέκατο του αριθμού που κατατέθηκε από τις ΗΠΑ. Αλλά επειδή η οικονομία της Ελβετίας είναι μικρότερη από το ένα δέκατο της αντίστοιχης των ΗΠΑ, εξακολουθεί να τις ξεπερνά στην τελική μέτρηση. Ομοίως, απασχολεί πολύ λιγότερους ερευνητές από την Αμερική, αλλά περισσότερους σε σχέση με το μέγεθος του πληθυσμού της. Η συνολική συνεισφορά της Ελβετίας στην πορεία της προόδου μπορεί να είναι μικρότερη από εκείνη της Αμερικής, αλλά αναλογικά είναι μια πιο καινοτόμα χώρα.
Η βαθμολογία μιας χώρας στον δείκτη συσχετίζεται με το ΑΕΠ ανά άτομο: οι πλούσιες χώρες τείνουν να κατατάσσονται υψηλότερα. Ωστόσο ορισμένες τα καταφέρνουν καλύτερα από ό,τι θα περιμέναμε, δεδομένου του επιπέδου ανάπτυξής τους. Τη μεγαλύτερη απόδοση, με βάση αυτό το δεδομένο, έχει η Ινδία, που κατατάσσεται στην 39η θέση, ενώ με βάση το μέσο εισόδημα θα έπρεπε να είναι εκτός εκατοντάδας. Ομοίως, η Κίνα, μια χώρα μεσαίου εισοδήματος, θα έπρεπε να κατατάσσεται περίπου στην 60ή θέση, και όχι στην 11η.
Τα τελευταία πέντε χρόνια, οι ταχύτερα ανερχόμενες χώρες στην κατάταξη ήταν η Ινδονησία, ο Μαυρίκιος, η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, η Βραζιλία και το Πακιστάν. Για τον κόσμο ως σύνολο η πρόοδος δεν ήταν σταθερή, συνεχίζει ο Economist. Το 2020-22, ο πλανήτης γνώρισε μια έκρηξη καινοτομίας, αλλά αυτό τώρα φαίνεται να έχει τελειώσει.
Ο αριθμός των επιστημονικών δημοσιεύσεων μειώθηκε κατά 5% το 2023. Οι διεθνείς καταθέσεις διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας μειώθηκαν για πρώτη φορά από το 2009. Οι επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη από τις μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου αυξήθηκαν κατά 6% το 2023 σε σύγκριση με αύξηση κατά 10-13% που εμφάνισαν στο διάστημα 2019-2021. Ο αριθμός των συμφωνιών επιχειρηματικών κεφαλαίων μειώθηκε κατά 9,5% το 2023 και η αξία τους μειώθηκε κατά 39%.
Ακόμη και στην Κίνα, η οποία ανέβηκε μία θέση στην παγκόσμια κατάταξη, ο κλάδος των επιχειρηματικών κεφαλαίων σημειώνει κάμψη. Νωρίτερα φέτος ο Σι Τζινπίνγκ θέλησε να μάθει τους λόγους για τη μείωση του αριθμού των μη εισηγμένων νεοσύστατων εταιρειών αξίας 1 δισ. δολαρίων και πάνω. Τον Ιούνιο, το υπουργικό συμβούλιο της Κίνας αναγνώρισε ότι οι επενδυτές φοβούνταν να βάλουν χρήματα σε λιγότερο ασφαλείς νέες επιχειρήσεις και ότι τα κεφάλαια που επενδύονταν σε αυτές ήταν δύσκολο να εξαργυρωθούν.
Οι χρηματοπιστωτικές ρυθμιστικές αρχές πρότειναν πρόσφατα να επιτραπεί στις μεγάλες κρατικές τράπεζες να επεκταθούν στα επιχειρηματικά κεφάλαια. Οι χρηματοοικονομικοί ογκόλιθοι της Κίνας δεν είναι γνωστοί για το θάρρος, την τεχνογνωσία ή την ανοιχτή σκέψη τους. Εάν αποφάσιζαν πράγματι να μπουν στον τομέα των επιχειρηματικών κεφαλαίων, καταλήγει ο Economist, αυτή θα ήταν μια πολύ απίθανη καινοτομία.