Αν ο Οδυσσέας διέσχιζε σήμερα το Αιγαίο, θα συναντούσε έναν διαφορετικό εχθρό στο ταξίδι του: τα πλαστικά απορρίμματα που πλέουν σαν αόρατη απειλή στα γαλάζια νερά. Κάθε χρόνο, 40 τόνοι πλαστικών καταλήγουν στις ελληνικές θάλασσες, ενώ η Μεσόγειος συγκεντρώνει το 7% των μικροπλαστικών παγκοσμίως.
Στην Ελλάδα, το 95% των απορριμμάτων στις παραλίες είναι πλαστικά, με τα μισά από αυτά να είναι πλαστικά μιας χρήσης – μια σύγχρονη Σκύλλα και Χάρυβδη για το θαλάσσιο οικοσύστημα. Σε αυτό το σύγχρονο δράμα για το περιβάλλον, η Lidl Ελλάς αντιδρά. Και σε συνεργασία με το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης έχει ξεκινήσει από το 2020 τη δική της «Οδύσσεια».
Το “Plastic Free Greece” είναι ένα ταξίδι με ξεκάθαρο προορισμό: μια Ελλάδα με καθαρές θάλασσες και ακτές. Η πρωτοβουλία ξεκίνησε από τη Σαντορίνη, ως μια κοινή δράση με το Υπουργείο Τουρισμού, και σύντομα εντάχθηκε στην εθνική καμπάνια “Ελλάδα χωρίς πλαστικά μιας χρήσης”. Σταθμοί στο ταξίδι της αλλαγής Η πρωτοβουλία έχει απλώσει το δίκτυό της από τη Σαντορίνη έως τη Ρόδο και από τη Χαλκιδική έως την Κρήτη. Το 2023, η ομάδα επισκέφθηκε τον Άγιο Νικόλαο Κρήτης, τη Ζάκυνθο, τη Χίο, την Αίγινα, τη Λέσβο και τη λίμνη Κερκίνη. Σε κάθε προορισμό, εθελοντές, τοπικές κοινωνίες και εργαζόμενοι ενώνουν τις δυνάμεις τους σε έναν κοινό σκοπό, ένα καλύτερο αύριο για όλους.
Τα αποτελέσματα της πρωτοβουλίας για το 2024 μιλούν από μόνα τους:
- 14 παράκτιοι καθαρισμοί με συνολικό βάρος απορριμμάτων 3.584,46 κιλά
- 6 υποθαλάσσιοι καθαρισμοί που απέδωσαν
- 2.108,40 κιλά Συνολική συλλογή
- 4.616 αποτσίγαρα απομακρύνθηκαν από τις ακτές
- 4.375 μικρά πλαστικά κομμάτια συλλέχθηκαν
- 1.804 πλαστικά μπουκάλια ανασύρθηκαν από το περιβάλλον
- Εθελοντική συμμετοχή 129 ενηλίκων και 23 ανήλικων
Νέες προκλήσεις στον χάρτη
Το 2024 σηματοδότησε μια σημαντική διεύρυνση της πρωτοβουλίας, με την επέκταση των δράσεων στις περιοχές όπου η εταιρεία διατηρεί τα logistics centers της. Στην Αττική, τη Θεσσαλονίκη, τα Τρίκαλα και την Πάτρα, περισσότεροι από 100 εργαζόμενοι της εταιρείας έγιναν οι ίδιοι πρωταγωνιστές της αλλαγής. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά, με τη Θεσσαλονίκη να συγκεντρώνει 544,32 κιλά απορριμμάτων και τα Τρίκαλα να σημειώνουν ρεκόρ με 2.263 κιλά.
Αυτή η επέκταση δείχνει πως η περιβαλλοντική συνείδηση δεν περιορίζεται στις παράκτιες περιοχές αλλά αγκαλιάζει ολόκληρη τη χώρα. Κάθε προορισμός παρουσιάζει τις δικές του μοναδικές προκλήσεις. Στη Σαντορίνη, οι καθαρισμοί στις παραλίες Μπαξέδες και Μονόλιθος απέδωσαν 109,5 κιλά απορριμμάτων, ενώ οι υποθαλάσσιοι καθαρισμοί στο λιμάνι Αποθήκες και τον Όρμο Φηρών έφεραν στην επιφάνεια 197 κιλά.
Στη Χίο, οι υποθαλάσσιοι καθαρισμοί είχαν εντυπωσιακά αποτελέσματα με 1.625 κιλά απορριμμάτων, αποδεικνύοντας πως κάθε περιοχή χρειάζεται εξατομικευμένη προσέγγιση και επιμονή.
Ευαισθητοποίηση: Η πυξίδα του μέλλοντος
Η Lidl Ελλάς έχει επικεντρωθεί στην ενίσχυση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, γεγονός εξίσου σημαντικό με τις δράσεις καθαρισμού. Σε κάθε προορισμό, πραγματοποιούνται συναντήσεις με εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης που στοχεύουν στη μακροπρόθεσμη αλλαγή νοοτροπίας. Η συνεργασία με την καταδυτική ομάδα Dive in Action και την ομάδα «Τρίτων» του Πανεπιστημίου Αιγαίου προσθέτει επιστημονική εξειδίκευση στην περιβαλλοντική δράση, ενώ παράλληλα ενημερώνουν τους συμμετέχοντες για τις τεχνικές καθαρισμού και την περιβαλλοντική προστασία.
Η επίδραση του “Plastic Free Greece” εκτείνεται πέρα από τους αριθμούς και τις στατιστικές. Σε κάθε περιοχή που επισκέφθηκε η πρωτοβουλία, παρατηρήθηκε αυξημένη περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των κατοίκων και των επιχειρήσεων ενώ παράλληλα οι τοπικές κοινότητες γίνονται μέρος της λύσης.Η συστηματική καταγραφή των απορριμμάτων έχει επίσης προσφέρει πολύτιμα δεδομένα για την κατανόηση των πηγών θαλάσσιας ρύπανσης. Τα αποτσίγαρα, για παράδειγμα, αναδείχθηκαν ως ένα από τα πιο συχνά απορρίμματα, οδηγώντας σε στοχευμένες καμπάνιες ευαισθητοποίησης για τους λουόμενους.
Η Συμβολή στην Εθνική Περιβαλλοντική Στρατηγική
Η πρωτοβουλία της Lidl Ελλάς εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της εθνικής στρατηγικής για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Συμβάλλει ουσιαστικά στους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και στις δεσμεύσεις της χώρας για μείωση των πλαστικών απορριμμάτων. Η συνεργασία με τοπικούς φορείς και η κινητοποίηση των τοπικών κοινωνιών δημιουργεί ένα μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης που μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα και για άλλες περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες. Πέντε χρόνια μετά την έναρξή του, το “Plastic Free Greece” συνεχίζει το ταξίδι του προς τη δική του «Ιθάκη» – ένα μέλλον όπου οι ελληνικές θάλασσες θα είναι καθαρές από πλαστικά.
Όπως μας δίδαξε ο Καβάφης, η αξία βρίσκεται στο ταξίδι, και κάθε σταθμός σε αυτή την περιβαλλοντική Οδύσσεια είναι ένα βήμα προς έναν καλύτερο κόσμο. Τα επιτεύγματα μέχρι σήμερα είναι σημαντικά, αλλά αποτελούν μόνο την αρχή. Η συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων, τοπικών κοινοτήτων και εθελοντών δείχνει τον δρόμο για ένα πιο βιώσιμο μέλλον. Κάθε κιλό πλαστικού που απομακρύνεται από τις ακτές και τον βυθό είναι μια νίκη για το περιβάλλον, και κάθε νέος εθελοντής που προστίθεται στην προσπάθεια είναι ένας ακόμη σύμμαχος στον αγώνα για καθαρές θάλασσες. Για το μέλλον, οι στόχοι είναι ακόμη πιο φιλόδοξοι. Το πρόγραμμα σχεδιάζει την επέκτασή του σε περισσότερες περιοχές. Το μήνυμα είναι πλέον ξεκάθαρο: η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος είναι ευθύνη όλων μας. Και όπως ο Οδυσσέας τελικά έφτασε στην Ιθάκη του, έτσι και το “Plastic Free Greece” συνεχίζει ακούραστα το ταξίδι του προς έναν κόσμο όπου οι ελληνικές θάλασσες θα είναι και πάλι καθαρές, όπως μας τις άφησαν οι πρόγονοί μας και τις αξίζουν οι επόμενες γενιές.