Λίγο πριν εγκαταλείψει τις τραυματισμένες Βρυξέλλες, ο διακεκριμένος δημοσιογράφος των Financial Times Πίτερ Σπίγκελ μίλησε στον Αργύρη Παπαστάθη για τα παρασκήνια της ελληνικής κρίσης, τα λάθη των δανειστών και τις ευθύνες της πολιτικής ηγεσίας.
Στην επικοινωνία με το «Βήμα της Κυριακής», ένα βράδυ πριν κι ένα μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στην καρδιά της Ευρώπης, ο κ. Σπίγκελ διατυπώνει την εκτίμηση ότι ο κ. Τσίπρας ίσως να έχασε σημαντική ευκαιρία για την ελάφρυνση χρέους στις αρχές του 2015 γιατί επέλεξε τη σύγκρουση σε μια εποχή που ακόμη και το Βερολίνο ήταν έτοιμο να το συζητήσει.
Διαβάστε κάποια αποσπάσματα από αυτή τη συνέντευξη που δημοσιεύεται στην εφημερίδα το Σάββατο 26 Μαρτίου…
Εναν μήνα μετά το πρώτο Μνημόνιο (2010) αναλάβατε επικεφαλής του γραφείου των Financial Times στις Βρυξέλλες. Πέρασαν από τότε έξι χρόνια, η Ελλάδα είναι ακόμη σε Μνημόνιο ενώ όλες οι άλλες χώρες έχουν βγει. Τι πήγε στραβά;
-Είναι τόσα πολλά που είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις μόνο ένα. Οι ευθύνες θα μπορούσαν να αποδοθούν σε όλους σχεδόν τους εμπλεκόμενους, στις Βρυξέλλες, στο Βερολίνο και στην Αθήνα. Το πρώτο μνημόνιο δεν ήταν ρεαλιστικό και το λάθος μεγεθύνθηκε από το γεγονός ότι οι κορυφαίοι ηγέτες της ΕΕ μιλούσαν συνεχώς για Grexit και αναδιάρθρωση χρέους την ώρα που η κυβέρνηση του ΠαΣοΚ προσπαθούσε να το εφαρμόσει. Για χρόνια το Βερολίνο και οι Βρυξέλλες υποστήριζαν μέτρα λιτότητας που δεν ήταν βιώσιμα, τόσο από οικονομική όσο και από πολιτική άποψη, και απλώς τα διπλασίαζαν όταν δεν απέδιδαν. Αλλά και το ελληνικό πολιτικό κατεστημένο ήταν εξίσου υπεύθυνο για τις αποτυχίες, όπως η απόφαση του Γιώργου Παπανδρέου να εξαγγείλει δημοψήφισμα χωρίς διαβούλευση με τους συμμάχους του στην ευρωζώνη, για το γεγονός ότι ο Αντώνης Σαμαράς υπονόμευε το πρόγραμμα ως ηγέτης της αντιπολίτευσης για να το υιοθετήσει τελικά σπασμωδικά ως Πρωθυπουργός ή για τη δονκιχωτική διαπραγμάτευση στα όρια από τον Αλέξη Τσίπρα που ρίσκαρε ένα Grexit.
Πριν τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 οι αναγνώστες των άρθρων σας διέκριναν έναν τόνο αισιοδοξίας, έστω συγκρατημένης, για το τι θα μπορούσε να πετύχει μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Ξανά, τι πήγε στραβά;
Η αισιοδοξία που μετέδιδα μέσω των άρθρων μου ήταν το αποτέλεσμα της εντύπωσης που μου μετέφεραν ηγέτες της ευρωζώνης με τους οποίους συνομιλούσα εκείνη την εποχή και οι οποίοι θεωρούσαν τον κ. Τσίπρα έναν μετριοπαθή συνομιλητή. Πιστεύω ότι δεν υπολόγισαν σωστά το πόσο ριζοσπαστικό ήταν το όραμα του κ. Τσίπρα ήταν για την Ελλάδα και την Ευρώπη. Οταν άρχισαν στα σοβαρά οι διαπραγματεύσεις οι δύο πλευρές ήταν τόσο μακριά χώρια η μια από την άλλη ώστε έπρεπε να φτάσουμε κοντά στο Grexit για να βρεθούν στην ίδια σελίδα.
Πότε βρέθηκε η Ελλάδα πιο κοντά στο Grexit; Στις Κάνες το 2011 ή μετά το δημοψήφισμα τον Ιούλιο 2015;
-Δεν πιστεύω ότι η Ελλάδα ήταν κοντά στο Grexit το 2011 στις Κάνες. Οι δύο στιγμές που η Ελλάδα βρέθηκε πιο κοντά ήταν το μεσοδιάστημα ανάμεσα στις εκλογές του 2012 και ο Ιούλιος του 2015. Και πιστεύω ότι το πράγμα έφτασε πιο κοντά πέρυσι. Ο κύριος λόγος είναι οι σκέψεις που επικρατούσαν στο Βερολίνο. Στα μέσα του 2012 η Ανγκελα Μέρκελ αποφάσισε ότι το Grexit ήταν τόσο απρόβλεπτο που δεν θα μπορούσε να επιτρέψει να συμβεί. Ομως στα μέσα του 2015 γερμανοί αξιωματούχοι πίστευαν ότι οι επιπτώσεις από ένα Grexit μπορούσαν να περιορισθούν και αυτός ήταν ο λόγος που ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ένιωθε τόσο άνετα ώστε το πρότεινε στο Eurogroup.
Μπορείτε να μου εξηγήσετε γιατί ο κ. Βαρουφάκης αντιμετωπίστηκε στο τέλος με τέτοιο εκνευρισμό από τους παράγοντες των Βρυξελλών και σχεδόν από όλους τους συνάδελφους του στο Eurogroup;
-Διαφορετικοί άνθρωποι είχαν διαφορετικούς λόγους. Ορισμένοι από τους συναδέλφους του, υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης, θεωρούσαν απλά ότι ήταν αλαζόνας και ότι τους έκανε διάλεξη. Αλλά στο επίπεδο των τεχνοκρατών υπήρχε η πεποίθηση ότι δεν αντιλαμβανόταν πόσο σοβαρό ήταν αυτό που κρινόταν και αρνούνταν να ασχοληθεί σοβαρά σε με ένα σχέδιο για την επίλυση του προβλήματος.
Τι πραγματικά συνέβη στη Ρίγα; Ηταν όντως τόσο άσχημα τα πράγματα ή μήπως οι διαρροές από τη Σύνοδο ήταν υπερβολικές;
-Ηταν πολύ άσχημα και κατά κάποιο τρόπο ήταν ένα σημείο καμπής που οδήγησε τον κ. Τσίπρα στον παραμερισμό του κ. Βαρουφάκη και της ομάδας του από το υπουργείο Οικονομικών. Τούτων λεχθέντων, δεν υπήρχαν προσωπικές επιθέσεις εναντίον του. Οι υπουργοί ήταν οργισμένοι και πίστευαν ότι τους παραπλανούσε όταν τους έλεγε πόσο καλά πήγαιναν οι διαπραγματεύσεις. Για πρώτη φορά συζήτησαν για ένα Plan B αν οι διαπραγματεύσεις πήγαιναν στραβά θέτοντας τις βάσεις για να έλθει μετά η συζήτηση για το Grexit. Αλλά δεν του απηύθυναν χαρακτηρισμούς ούτε τον προσέβαλαν.
-Πιστεύετε ότι η προσφυγική κρίση άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού, ότι δηλαδή η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί οδηγεί στο κλείσιμο της αξιολόγησης χωρίς επιπλέον δράματα;
-Νομίζω ότι άλλαξε τον τόνο, αλλά δεν πιστεύω ότι στο τέλος θα βοηθήσει στην Αθήνα. Το ΔΝΤ παραμένει εμφανώς ασυγκίνητο και οι περισσότεροι αξιωματούχοι της ευρωζώνης έχουν τονίσει ότι τα δύο πράγματα είναι ξεχωριστά. Αν δεν υπάρξει συμφωνία από το ΔΝΤ η πρώτη αξιολόγηση θα γίνει όντως δραματική.