Ενας από τους γίγαντες της σύγχρονης αμερικανικής λογοτεχνίας, ένας δεξιοτέχνης της γραφής που πάντα είχε πάνω του ένα μολύβι, ένας κοσμοπολίτης που όπως καμιά φορά συμβαίνει είχε μεγαλύτερη απήχηση στην Ευρώπη παρά στην πατρίδα του: ο Πολ Οστερ, συγγραφέας, μεταξύ άλλων, της περίφημης «Τριλογίας της Νέας Υόρκης» και του πολυδιαβασμένου μυθιστορήματος «4 3 2 1», έφυγε από τη ζωή στα 77 του, χάνοντας τη μάχη με τον καρκίνο του πνεύμονα.
Την είδηση του θανάτου του Πολ Οστερ επιβεβαίωσε στον Guardian η φίλη και συνάδελφός του, συγγραφέας, Τζάκι Λάιντεν.
Ο Οστερ γεννήθηκε στο Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϊ το 1947. Σύμφωνα με τον ίδιο, η συγγραφική του ζωή ξεκίνησε σε ηλικία οκτώ ετών, όταν δεν κατάφερε να πάρει αυτόγραφο από έναν διάσημο παίκτη του μπέιζμπολ, επειδή ούτε ο ίδιος ούτε οι γονείς του είχαν μαζί τους μολύβι στον αγώνα. Από τότε, έπαιρνε παντού μαζί του ένα μολύβι. Και «αν υπάρχει ένα μολύβι στην τσέπη σας, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα μια μέρα να μπείτε στον πειρασμό να αρχίσετε να το χρησιμοποιείτε», είχε πει.
Το τυχαίο ήταν κυρίαρχο στην εργογραφία του. Ο ίδιος είχε διηγηθεί πως στα 14 του, ενώ έκανε πεζοπορία κατά τη διάρκεια μιας καλοκαιρινής κατασκήνωσης, υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας ενός τραγικού γεγονότος: ένα αγόρι ελάχιστα μακριά του χτυπήθηκε από κεραυνό και πέθανε ακαριαία. Αυτό το συμβάν «άλλαξε εντελώς» τη ζωή του και το σκεφτόταν «κάθε μέρα».
Οι ιστορίες του κινούνται συχνά γύρω από τα ζητήματα της σύμπτωσης, της τύχης και του μοιραίου.
Η τύχη, «όπως είναι λογικό, έγινε ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στη μυθοπλασία του», έγραψε η κριτικός Λόρα Μίλερ. Ενα παρόμοιο περιστατικό συμβαίνει στο πολυσυζητημένο μυθιστόρημα «4 3 2 1» του Οστερ, το οποίο το 2017 ήταν υποψήφιο για το βραβείο Booker: μία από τις τέσσερις εκδοχές του πρωταγωνιστή Άρτσι Φέργκιουσον στο βιβλίο τρέχει κάτω από ένα δέντρο σε μια καλοκαιρινή κατασκήνωση και σκοτώνεται από ένα κλαδί που πέφτει, όταν τον χτυπάει κεραυνός.
Ο Οστερ σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια πριν μετακομίσει στο Παρίσι στις αρχές της δεκαετίας του 1970, όπου εργάστηκε σε διάφορες δουλειές, μεταξύ των οποίων και στη μετάφραση. Εκεί έζησε με τη συγγραφέα Λίντια Ντέβις, την οποία είχε γνωρίσει όταν φοιτούσε στο κολέγιο. Το 1974 επέστρεψαν στις ΗΠΑ και παντρεύτηκαν. Το 1977, το ζευγάρι απέκτησε έναν γιο, τον Ντάνιελ, αλλά χώρισε λίγο αργότερα.
♦ Διαβάστε: Και ο Πολ Οστερ στην «Cancerland»
Ο Οστερ δημοσίευε τακτικά επί τέσσερις δεκαετίες, γράφοντας συνολικά 34 μυθιστορήματα.
Το πρώτο του βιβλίο ήταν το αυτοβιογραφικό δοκίµιο «Η Επινόηση της Μοναξιάς» (1982). Ακολούθησε η «Τριλογία της Νέας Υόρκης» [«Γυάλινη πόλη» (1985), «Φαντάσματα» (1986) και «Το Κλειδωµένο Δωµάτιο (1986)] που τον καθιέρωσε ως έναν από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους συγγραφείς.
Εκτοτε έγραψε πλήθος πεζογραφικών έργων μεταξύ των οποίων τα µυθιστορήµατα «Mr. Vertigo», «Το Βιβλίο των Ψευδαισθήσεων», «Αόρατος» και «4 3 2 1».
Το 2021 εκδόθηκε το «Φλεγόμενο Αγόρι» στο οποίο ο Οστερ αφηγείται τον βίο και την πολιτεία του Στίβεν Κρέιν, ενός καινοτόμου αμερικανού ποιητή και μυθιστοριογράφου που εγκατέλειψε τα εγκόσμια σε ηλικία μόλις 28 χρονών. Τον Ιανουάριο του 2023 κυκλοφόρησε το «Bloodpath Nation» («Αιματοκυλισμένο Εθνος»), ένα κατηγορώ του συγγραφέα εναντίον της βίας των όπλων στις ΗΠΑ, στο οποίο εξιστορεί πώς η γιαγιά του πυροβόλησε και σκότωσε τον σύζυγό της μπροστά στα μάτια του γιου τους πριν από περισσότερο από έναν αιώνα.
Ασχολήθηκε επίσης με τον κινηματογράφο, γράφοντας το σενάριο για την ταινία «Καπνός», σε σκηνοθεσία Γουέιν Γουάνγκ, για το οποίο κέρδισε το βραβείο Independent Spirit για το καλύτερο πρώτο σενάριο το 1995.
Ο Οστερ αγαπήθηκε για την «εξαιρετικά στυλιζαρισμένη, ιδιοσυγκρασιακά αινιγματική μεταμοντέρνα μυθοπλασία του, στην οποία οι αφηγητές σπάνια είναι κάτι παραπάνω από αναξιόπιστοι και το υπόβαθρο της πλοκής μετατοπίζεται συνεχώς», έγραψε η συγγραφέας Τζόις Κάρολ Οουτς.
Το 1981, ο Οστερ γνώρισε τη συγγραφέα Σίρι Χούστβεντ και παντρεύτηκαν τον επόμενο χρόνο. Το 1987 απέκτησαν μια κόρη, τη Σόφι, η οποία έγινε τραγουδίστρια και ηθοποιός.
Ο Οστερ ήταν περισσότερο γνωστός στην Ευρώπη παρά στη γενέτειρά του, τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2006 του απονεμήθηκε το βραβείο λογοτεχνίας του Πρίγκιπα των Αστουριών της Ισπανίας, ενώ το 1993 του απονεμήθηκε το Prix Médicis Étranger για το «Λεβιάθαν». Ήταν επίσης Ιππότης του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων (Commandeur de l’Ordre des Arts et des Lettres).
Τον Απρίλιο του 2022, η τραγωδία, το τυχαίο, χτύπησε ξανά αλλά στην πραγματικότητα: ο γιος του Οστερ, ο Ντάνιελ, πέθανε από υπερβολική δόση ναρκωτικών. Εναν χρόνο αργότερα, τον Μάρτιο του 2023, έγινε γνωστό πως ο Οστερ είχε διαγνωστεί με καρκίνο.
«Μερικοί άνθρωποι επιβιώνουν ενώ άλλοι πεθαίνουν. Αυτό το γνωρίζουν όλοι, όμως το να ζεις κοντά σε αυτήν την αλήθεια αλλάζει την πραγματικότητα της καθημερινότητας. Νομίζω ότι θα ήταν απαίσιο να ήταν κανείς μόνος του στην Cancerland», είχε πει η Σίρι Χούστβεντ, ανακοινώνοντας ότι ο σύζυγός της, δίνει μάχη για τη ζωή του.
O ίδιος ακροβατούσε ανάμεσα στην αισιοδοξία και στην απαισιοδοξία: «Ο,τι κακό υπάρχει στην πατρίδα μας μπορεί να αντιμετωπιστεί με ό,τι καλό υπάρχει», έλεγε τις ημέρες που ο Ντόναλντ Τραμπ έφευγε επιτέλους από τον Λευκό Οίκο για να έρθει ο Τζο Μπάιντεν.
Ελεγε όμως επίσης: «Το ανθρώπινο πείραμα θα αποτύχει γιατί είμαστε τόσο ανόητοι. Δεν μάθαμε ποτέ να συνεργαζόμαστε: επιθυμούμε μόνο να αλληλοσκοτωνόμαστε για τον όποιο λόγο»
Αδικο είχε;