Υπήρξε ένα σύμβολο για τις λατινοαμερικανικές δημοκρατίες του ύστερου 20ου αιώνα. Μια μορφή του αγώνα της Χιλής να βγει από τα δεσμά της στυγνής δικτατορίας που τους επέβαλαν ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός και διάφορες φαιδρές προσωπικότητες όπως ο Αυγκούστο Πινοσέτ, ο δικτάτορας που καταδυνάστευσε με σιδηρά πυγμή τη χώρα από το 1973, όταν και έριξε τον σοσιαλιστή Σαλβαντόρ Αλιέντε, μέχρι το 1990. Η μορφή ήταν ο Χουάν Γκουσμάν Τάπια, ένας δικαστής. Αυτός ο άνθρωπος που, κατά πολλούς, «προκάλεσε την πτώση» του Πινοσέτ, έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 81 ετών.
Την ανακοίνωση έκανε η οικογένεια του εκλιπόντα.
Ο Γκουσμάν δεν έδιωξε τον Πινοσέτ. Ωστόσο συνέβαλε τα μάλα στην αποκαθήλωση του καθεστώτος, στην αποκάλυψη σε όλον τον πλανήτη και στους οπαδούς του των φρικαλεοτήτων που έγιναν υπό των ημερών του και υπό τις διαταγές του. Άλλωστε και μετά την αποχώρησή του από την ηγεσία της Χιλής, ο Πινοσέτ έπαιζε ρόλο στα πολιτικά πράγματα της χώρας και είχε εξασφαλίσει για τον εαυτό του μια ισόβια θέση στη Γερουσία.
Αφοσιωμένος στις έρευνες για τα εγκλήματα της στρατιωτικής δικτατορίας, ο δικαστής Γκουσμάν άσκησε από το 1998 και μετά διώξεις εναντίον του στρατηγού Πινοτσέτ, ειδικά για τις δολοφονίες που διαπράχθηκαν από το «καραβάνι του θανάτου», απόσπασμα στρατιωτικών που όργωνε τη χώρα και εκτέλεσε τουλάχιστον 100 αντιφρονούντες μετά το πραξικόπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 1973.
Ο δικαστής Γκουσμάν απήγγειλε δύο φορές κατηγορίες σε βάρος του Αουγκούστο Πινοτσέτ αλλά, το 2002, το Ανώτατο Δικαστήριο τις έβαλε στο αρχείο, επικαλούμενο την «ελαφριά άνοια» που εμπόδιζε τον πρώην δικτάτορα να απολογηθεί ενώπιον της δικαιοσύνης για τους 3.000 και πλέον νεκρούς και εξαφανισθέντες επί καθεστώτος του.
Ο θάνατος του στρατηγού το 2006, στα 91 του χρόνια, έβαλε τέλος σε όλες τις διώξεις σε βάρος του, στη Χιλή όπως και στη Γαλλία, προκαλώντας τότε αντιδράσεις αγανάκτησης και απελπισίας. Τα θύματά του είπαν ότι η δικαιοσύνη πέθανε μαζί του…
«Θα συμφωνούσα με την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, αλλά όταν είδα τον Πινοσέτ και μελέτησα σοβαρά τις ιατρικές εξετάσεις του, δεν μπόρεσα παρά να συμπεράνω ότι η διανοητική λειτουργία του ήταν κανονική», θα σημείωνε ο Χουάν Γκουσμάν σε συνέντευξή του στον γερμανικό Τύπο.
«Ήταν δικαστής με θάρρος, δεσμευμένος στην υπόθεση της υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», τόνισε σε μια απότιση φόρου τιμής μέσω Twitter η κομμουνίστρια βουλεύτρια Κάρμεν Χερτς, ο σύζυγος της οποίας, ο Κάρλος Μπέργκερ, δολοφονήθηκε το πρώτο διάστημα μετά την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας στη Χιλή.
Ο δικαστής Γκουσμάν συνταξιοδοτήθηκε το 2005· την ίδια χρονιά, δημοσίευσε τα απομνημονεύματά του «En el borde del mundo» (Crónicas). Εναν χρόνο μετά ο Πινοσέτ πέθανε.