Ο Σιμόν Πέρες, πρώην πρόεδρος του Ισραήλ και ένας από τους θεωρούμενους σαν πατέρες του έθνους με μακρά παρουσία στην πολιτική σκηνή της χώρας από την ίδρυσή, πέθανε την Τετάρτη σε ηλικία 93 ετών.
Εχοντας καταλάβει όλα τα σημαντικά πολιτικά αξιώματα –βουλευτής, υπουργός, αρχηγός κόμματος, πρωθυπουργός και πρόεδρος – ο μετριοπαθής Πέρες ήταν ίσως ο τελευταίος επιζών από μια γενιά πολιτικών που θεμελίωσαν το κράτος του Ισραήλ και διαμόρφωσαν τη φυσιογνωμία του.
Ο Νταβίντ Μπεν Γκουριόν, η Γκόλντα Μέιρ, ο Ράμπιν, μεταξύ άλλων, και δίπλα τους και ο Πέρες, είχαν στον ένα ή τον άλλο βαθμό συμμετοχή στα μεταπολεμικά ένοπλα κινήματα των Εβραίων της Παλαιστίνης και στη δημιουργία του εβραϊκού κράτους. Εχαιραν και εξακολουθούν να χαίρουν μέχρι σήμερα εκτίμησης και για τον εν γένει διακριτικό προσωπικό βίο τους εκτός πολιτικής.
Στα πρώτα βήματα στην πολιτική, ο Πέρες θεωρούνταν «γέρακι», σημειώνει το BBC, έχοντας ενεργό ρόλο σε διαπραγματεύσεις για τον εξοπλισμό του νεαρού κράτους του Ισραήλ και στην δημιουργία του μυστικού πυρηνικού προγράμματος της χώρας. Σε άλλες κυβερνήσεις είχε εγκρίνει τη δημιουργία εποικισμών στα παλαιστινιακά εδάφη. Ως υπουργός Αμυνας το 1976 είχε εποπτεύσει την επιχείρηση των ισραηλινών ειδικών δυνάμεων για την επιτυχή διάσωση ομήρων από το Εντεμπε της Ουγκάντας.
Αργότερα η στάση του άλλαξε και μιλούσε συχνά για την ανάγκη συμβιβασμού για τις απαιτήσεις των Παλαιστινίων για παραχώρηση εδαφών. «Δεν υπάρχει εναλλακτική αντί για την ειρήνη», έλεγε το 2013.
Το 1994 ο Πέρες βραβεύτηκε με Νομπέλ Ειρήνης – από κοινού με τον τότε πρωθυπουργό του Ισραήλ Γιτζάκ Ράμπιν και τον ιστορικό ηγέτη των Παλαιστινίων Γιάσερ Αραφάτ – για τη συμμετοχή του στις συμφωνίες του Οσλο με την Οργάνωση της Απελευθέρωση της Παλαιστίνης. Αν και κατέρρευσαν μάλλον σύντομα, ήταν και εξακολουθούν να είναι ως σήμερα μία από τις πιο σημαντικές προσπάθειες ειρήνευσης στην περιοχή.
Στην ομιλία του για το Νομπέλ παρατηρούσε: «Οι πόλεμοι που δώσαμε μας επιβλήθηκαν. Χάρη στις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις τους κερδίσαμε όλους, αλλά δεν κερδίσαμε τη μεγαλύτερη νίκη που επιδιώξαμε: την απελευθέρωση από την ανάγκη να κερδίζουμε νίκες».
Ο Πέρες, που είχε υποστεί πριν από μερικές ημέρες εγκεφαλικό επεισόδιο, έφυγε από τη ζωή περιστοιχισμένος από τα μέλη της οικογενείας του, δήλωσε άνθρωπος του περιβάλλοντός του. Αν και αρχικά η κατάστασή του είχε βελτιωθεί, χθες Τρίτη επιδεινώθηκε απότομα και κατέληξε αργά το βράδυ στο νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν.
Την βαθιά του προσωπική οδύνη για τον θάνατο ενός αγαπημένου του έθνους» εξέφρασε ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέγιαμιν Νετανιάχου ενώ ο Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε για τον «αγαπημένο φίλο του» ότι «καθοδηγούνταν από ένα όραμα για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την πρόοδο».
Μακρά παρουσία στην πολιτική
Ο Πέρες γεννήθηκε στις 2 Αυγούστου 1923 στη Βισνέβα της Πολωνίας (σήμερα η πόλη είναι στο έδαφος της Λευκορωσίας) σαν Σιμόν Πέρσκι. Αργότερα πήρε το ψευδώνυμο Πέρες που στα εβραϊκά σημαίνει «αετός». Από το 1934 ζούσε στην Παλαιστίνη ενώ μετά τον πόλεμο πήρε μέρος στην προσπάθεια για την δημιουργία ανεξάρτητου εβραϊκού κράτους.
Μπήκε στην πολιτική το 1959 με την εκλογή με το κόμμα Μαπάι, το οποίο υπήρξε πρόδρομος του Εργατικού Κόμματος. Παρών στην Κνεσέτ τις επόμενες δεκαετίες (είχε μάλιστα θητεύσει σε 12 κυβερνήσεις), ο Πέρες έγινε πρωθυπουργός το 1984 στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας του Εργατικού Κόμματος με το κεντροδεξιό Λικούντ.
Εκ μέρους της ισραηλινής κυβέρνησης πήρε μέρος στις μυστικές διαπραγματεύσεις με την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης του Γιάσερ Αραφάτ οι οποίες κατέληξαν το 1993 στην υπογραφή των συμφωνιών του Οσλο, οι οποίες φιλοδοξούσαν να βάλουν τέλος στην διαμάχη Ισραήλ και Παλαιστινίων.
Για τον ρόλο του στις συνομιλίες, το 1994 βραβεύτηκε με Νομπέλ Ειρήνης μαζί με τον τότε πρωθυπουργό Γιτζάκ Ραμπίν και τον Γιάσερ Αραφάτ. Ωστόσο, σύντομα οι συμφωνίες κατέρρευσαν ενώ στις 4 Νοεμβρίου 1995 ο φιλειρηνιστής Ράμπιν δολοφονήθηκε από φανατικό εθνικιστή σοκάροντας το Ισραήλ και την παγκόσμια κοινή γνώμη.
Μετά την δολοφονία Ραμπίν, ο Πέρες τον διαδέχτηκε στην ηγεσία της κυβέρνησης και του Εργατικού Κόμματος.
Το 2007 εξελέγη πρόεδρος του Ισραήλ για επταετή θητεία. Παρέδωσε την προεδρία στον Ρούβεν Ρίβλιν και έκτοτε, ενώ ήταν ήδη 91 ετών, αποσύρθηκε από την ενεργό πολιτική ζωή.
Παγκόσμια θλίψη για τον θάνατο του Πέρες
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα τίμησε τη μνήμη του ισραηλινού πολιτικού.
«Απόψε, η Μισέλ και εγώ ενωνόμαστε μαζί με όλους εκείνους που, στο Ισραήλ, τις ΗΠΑ και σε ολόκληρο τον κόσμο, αποτίουν φόρο τιμής στην ξεχωριστή ζωή του αγαπημένου μας φίλου Σιμόν Πέρες, πατέρα του έθνους του Ισραήλ και πολιτικό ηγέτη, η προσήλωση του οποίου στην ασφάλεια και την αναζήτηση της ειρήνης ήταν εδραιωμένη στην ακλόνητη ηθική του δύναμη και στην αιώνια αισιοδοξία του», αναφέρεται στην ανακοίνωση του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών.
«Υπάρχουν λίγοι άνθρωποι με τους οποίους μοιραζόμαστε τον κόσμο αυτόν και οι οποίοι αλλάζουν τον ρου της ιστορίας…Ο φίλος μου Σιμόν ήταν ένα από αυτά τα πρόσωπα…Ίσως διότι είδε το Ισραήλ να ξεπερνά τεράστιους κινδύνους, ο Σιμόν ποτέ δεν εγκατέλειψε την δυνατότητα της ειρήνης ανάμεσα στους Ισραηλινούς, τους Παλαιστίνιους και τους γείτονες του Ισραήλ, ούτε μετά την τραγική νύκτα που έφυγε ο Γιτζάκ Ραμπίν στο Τελ Αβίβ», ανέφερε ο Μπαράκ Ομπάμα αναφερόμενος στη δολοφονία του ισραηλινού πρωθυπουργού τον Νοέμβριο 1995.
Τη μνήμη του πρώην προέδρου του Ισραήλ τίμησε και ο Πρόεδρος της Γερμανίας Γιόαχιμ Γκάουκ υπενθυμίζοντας την «ισχυρή του θέληση» για την «πρόοδο της ειρηνευτικής διαδικασίας με τους Παλαιστίνιους» σε επιστολή που απηύθυνε προς τον ισραηλινό ομόλογό του Ρούβεν Ρίβλιν.
«Ο Σιμόν Πέρες σφράγισε το Ισραήλ όπως κανείς άλλος πολιτικός. Υπηρέτησε τη χώρα του σε διάφορα αξιώματα- με ισχυρές αρχές όταν επρόκειτο για την ασφάλεια του Ισραήλ και μία ισχυρή θέληση όταν επρόκειτο για την πρόοδο της ειρηνευτικής διαδικασίας με τους Παλαιστίνιους», ανέφερε ο Γιόακιμ Γκάουκ στην επιστολή του.
«Παρά τις φρικαλεότητες (των ναζί) κατά της οικογενείας του κατά το Ολοκαύτωμα, ο Σιμόν Πέρες έτεινε το χέρι» στους Γερμανούς. «Γι’ αυτή του τη στάση του είμαστε ευγνώμονες. Η ζωή του στην υπηρεσία της ειρήνης και της συμφιλίωσης μπορεί να είναι παράδειγμα για τους νέους», κατέληξε ο χερ Γκάουκ.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ χαρακτήρισε τον Σιμόν Πέρες ως «έναν από τους θερμότερους υπερασπιστές της ειρήνης» και έναν «πιστό φίλο της Γαλλίας».
«Ο Σιμόν Πέρες ανήκει πλέον στην Ιστορία, που τον συνόδευσε σε όλη τη μακρά ζωή του», ανέφερε ο πρόεδρος της Γαλλίας στην ανακοίνωσή του.
«Με τον θάνατο του Σιμόν Πέρες, το Ισραήλ χάνει ένας από τους πιο εμβληματικούς πολιτικούς του ηγέτες, η ειρήνη έναν από τους θερμότερους υπερασπιστές της και η Γαλλία έναν πιστό φίλο», γράφει ο Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος είχε μία τελευταία συνομιλία μαζί του στις 25 Μαρτίου. «Ημουν σε θέση να διαπιστώσω ότι η δύναμη τη πίστης του ήταν ανέπαφη».
Τα μηνύματα των ελλήνων πολιτικών
Για μια μεγάλη απώλεια έκανε λόγο ο Αλέξης Τσίπρας, με ανάρτησή του στο twitter.
Εναν μεγάλο οραματιστή που προσπάθησε για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή αποχαιρέτησε ο Σταύρος Θεοδωράκης, επίσης μέσω twitter.