Ηταν ένας παγκόσμιος πρεσβευτής της ελληνικής Γλώσσας και της ελληνικής Γραμματείας, ένας διάσημος ελληνιστής, ο σύνδεσμός μας με την εποχή του Γιώργου Σεφέρη, του Μ. Καραγάτση, του Στράτη Μυριβήλη και του Οδυσσέα Ελύτη, με τον οποίο άλλωστε διατηρούσε και στενή φιλία: ο Μάριο Βίτι έφυγε την Τρίτη από τη ζωή στα 96 του, στη Ρώμη. Οπως μετέδωσε ο ανταποκριτής του ΑΠΕ-ΜΠΕ, Θόδωρος Ανδρεάδης-Συγγελάκης, ήταν διαυγέστατος μέχρι την τελευταία ημέρα της ζωής του.
Η εξόδιος τελετή θα γίνει στη Ρώμη, σε στενό οικογενειακό κύκλο, όπως ο ίδιος το θέλησε.
Κορυφαίος μελετητής των Νέων Ελληνικών, στην παρέα της σπουδαίας μεταπολεμικής γενιάς του ελληνικού πνεύματος –από τον Ελύτη έως τον Μίκη Θεοδωράκη και από τον Σεφέρη ως τον Στρατή Τσίρκα και τον Μανόλη Αναγνωστάκη–, ο Βίτι συνέβαλε με τα βιβλία του στη γνώση μας για την ιστορία και την ουσία της ελληνικής λογοτεχνίας.
Η μελέτη του «Η Γενιά του Τριάντα: Ιδεολογία και Μορφή», η οποία πρωτοδημιοσιεύτηκε το 1977, υπήρξε έργο αναφοράς και έτυχε επανεκδόσεων έως και τις ημέρες μας. Πιο εμβληματικό θεωρείται το βιβλίο του «Η Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» το οποίο εκδόθηκε στα ελληνικά σε μια πρώτη μορφή το 1978 και έχει επικρατήσει διεθνώς στον χώρο του πανεπιστημίου και του καλλιεργημένου κοινού.
Ο Μάριο Βίτι (Mario Vitti) γεννήθηκε το 1926 στην Κωνσταντινούπολη, η μητέρα του ήταν Ρωμιά. Εγκαταστάθηκε στην Ιταλία μόλις τελείωσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Εκεί σπούδασε και σταδιοδρόμησε ως καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας. Για τη συμβολή του στις Νεοελληνικές Σπουδές τιμήθηκε με τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα από τα Πανεπιστήμια της Θεσσαλονίκης, του Παρισιού και της Λευκωσίας. Ολοκλήρωσε την ακαδημαϊκή διδασκαλία στη μεσαιωνική πόλη Βιτέρμπο, στα βόρεια περίχωρα της Ρώμης, όπου και κατέληξε ως τα βαθιά του γεράματα να περνά τον περισσότερο χρόνο απασχολούμενος, όπως έλεγε, «με τα αγαθά της γης και των γραμμάτων».
Ο Μάριο Βίτι ανακάλυψε και αξιοποίησε λανθάνοντα έργα, όπως το δράμα του Μοντσελέζε «Ευγένα» (1965) ή πολύτιμα κειμήλια του Κάλβου (δύο τόμοι 1960 και 1963)· κατηύθυνε την προσοχή σε παραγνωρισμένα αριστουργήματα επανεκδίδοντας τη «Στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι» (1977) και το «Έρωτος αποτελέσματα» (1993)· ανέλυσε έργα αποφασιστικής σημασίας για την πορεία της λογοτεχνίας, ιδιαίτερα της ηθογραφίας («Ιδεολογική λειτουργία της ελληνικής ηθογραφίας», 1974) και του μοντερνισμού («Η Γενιά του Τριάντα: ιδεολογία και μορφή», 1977).
Δίδαξε για πολλά χρόνια Νέα Ελληνικά στο πανεπιστήμιο της Τούσια, στην κεντρική Ιταλία.
Και φωτογράφος των «γιγάντων»
Ο Βίτι ήταν παράλληλα ένας ερασιτέχνης φωτογράφος. Και μας κληροδότησε μοναδικά φωτογραφικά ντοκουμέντα από εκείνη τη γενιά των θρύλων του ελληνικού Πολιτισμού της οποίας και ο ίδιος ήταν αυτοδίκαια μέλος.
«Ποτέ δεν έλειπε η κατάλληλη στιγμή για μια πόζα ή για αιφνιδιασμούς με το φακό, χωρίς ωστόσο να κόβεται η ορμή και η έξαψη της συζήτησης», είχε πει, όταν το ΜΙΕΤ, στο οποίο δώρισε το φωτογραφικό του αρχείο, διοργάνωσε μια σχετική έκθεση.
Υπό μία έννοια, ο Βίτι είχε ένα απίστευτο προνόμιο και μια απίστευτα διπλή συμβολή: δεν ανέδειξε απλώς τα νέα ελληνικά γράμματα, το έργο και το πνεύμα εκείνης της ομάδας των κολοσσών του ελληνικού πολιτισμού, αλλά τους απαθανάτισε κιόλας, χαρίζοντάς μας εμβληματικές φωτογραφίες.
«Αγάπησε με πάθος την Ελλάδα»
Πληροφορούμενη την απώλεια του ελληνιστή Μάριο Βίτι, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Ο Μάριο Βίτι ήταν ένας άνθρωπος που αγάπησε με πάθος την Ελλάδα και τον πολιτισμό της. Με μητέρα Ελληνίδα, μεγαλωμένος στην ελληνική κοινότητα της Κωνσταντινούπολης, στη νέα του πατρίδα του, στην Ιταλία, πήρε ως αποσκευή του την Ελλάδα και αναδείχθηκε ο κορυφαίος ερευνητής της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Στον Βίτι χρωστάμε το παλαιότερο κειμένου του σύγχρονου Ελληνικού Θεάτρου, το θρησκευτικό δράμα “Ευγένα”, αλλά και το βιβλίου του ανώνυμου έλληνα συγγραφέα “Η Στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι”. Χρωστάμε, επίσης, τις σπουδαίες μελέτες του για το έργο του Κάλβου αλλά και της γενιάς του ’30.
Ακάματος και εξαίρετος μελετητής της ελληνικής γλώσσας, φίλος του Γιώργου Σεφέρη και του Οδυσσέα Ελύτη έγινε ο κορυφαίος πρεσβευτής της ιστορίας της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, στο εξωτερικό. Κέρδιζε τον συνομιλητή του, από την πρώτη στιγμή, με την ευγένεια, την οξύνοια και την διαύγεια του πνεύματος του, αρετή που διατήρησε μέχρι το τέλος του βίου του. Είχα την τύχη να τον γνωρίσω προσωπικά και τη χαρά να μιλήσω πολλές φορές μαζί του για σημαντικές πτυχές του έργου του, για το μέγεθος της πολύπλευρης συνεισφοράς του στα νεοελληνικά γράμματα. Εκφράζω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του».
Από την πλευρά του, ο υφυπουργός Σύγχρνου Πολιτισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης ανέφερε:
«Κορυφαίος νεοελληνιστής, αφοσιωμένος μελετητής σε βάθος της νεοελληνικής γλώσσας και σε όλο το εύρος της ελληνικής γραμματείας. Ο Μάριο Βίτι ήταν αγαπημένος φίλος του Ελύτη, του Θεοδωράκη και πολλών πνευματικών ανθρώπων της χώρας μας ενώ λειτούργησε ως συστηματικός πρεσβευτής των ελληνικών γραμμάτων όχι μόνο στην Ιταλία όπου δίδαξε για πολλά χρόνια στα πιο σημαντικά πανεπιστήμια αλλά και σε όλο τον κόσμο καθώς το έργο του «η Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» αποτέλεσε το βασικό κείμενο αναφοράς για το σύνολο της νεοελληνικής γραμματείας, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και διδάσκεται σε πανεπιστημιακές έδρες νεοελληνικών σπουδών ανά τον κόσμο.
Η προσφορά του υπήρξε ανεκτίμητη, και η μνήμη του θα μείνει πάντα ζωντανή όχι μόνο μέσα από το έργο του αλλά και μέσα από το έργο δεκάδων φοιτητών του που ανέδειξαν και αναδεικνύουν τα ελληνικά γράμματα .
Είχα την τύχη να τον γνωρίσω ενώ ήμουν ακόμα παιδί και θα θυμάμαι για πάντα τις ατελείωτες συζητήσεις που στήνονταν γύρω από τραπέζια και βεγγέρες.
Θερμά συλλυπητήρια στην οικογένειά του, τους φίλους του και τους πολυάριθμους μαθητές του».