Πέθανε σε ηλικία 78 ετών ο πρώην πράκτορας της CIA Τόνι Μέντεζ, ο οποίος είχε αποτελέσει την έμπνευση για την βραβευμένη με Oσκαρ ταινία «Επιχείρηση Argo».
Ο Μέντεζ έπασχε από την νόσο του Πάρκινσον από το 2009. Oταν υπηρετούσε στην CIA ειδικευόταν στις μεταμφιέσεις, στις διασώσεις και στις πλαστογραφήσεις.
Eγινε γνωστός κυρίως όταν έβγαλε στα κρυφά από το Ιράν έξι αμερικανούς διπλωμάτες στη διάρκεια της κρίσης ομηρείας στην αμερικανική πρεσβεία το 1979-1981, υποδυόμενος τον κινηματογραφικό παραγωγό.
Ο Μπεν Aφλεκ, ο οποίος σκηνοθέτησε το Argo και υποδύθηκε τον Μέντεζ, τον αποκάλεσε «αληθινό αμερικανό ήρωα».
«Ηταν ένας άνθρωπος απίστευτης γοητείας, ευγένειας, ταπεινότητας και ευπρέπειας», έγραψε στο Twitter ο Αφλεκ.
«Ποτέ δεν αναζήτησε τα φώτα της δημοσιότητας για τις ενέργειές του, απλά επιδίωκε να υπηρετεί την πατρίδα του. Είμαι τόσο περήφανος που συνεργάστηκα μαζί του και που αφηγήθηκα μια από τις ιστορίες του».
Ο πρώην αναπληρωτής διευθυντής της CIA Μάικλ Μόρελ έγραψε επίσης στο Twitter ότι ο Μέντεζ «ήταν ένας από τους καλύτερους αξιωματικούς που έχουν υπηρετήσει μέχρι σήμερα στην CIA» και ότι με το έργο του προστάτευσε την Αμερική.
Γεννημένος το 1940, ο Μέντεζ εργάστηκε ως σχεδιαστής μετά την αποφοίτησή του από το πανεπιστήμιο και εντάχθηκε στην CIA όταν απάντησε σε μια ανώνυμη αγγελία για τη θέση γραφίστα.
Στη διάρκεια της 25ετούς καριέρας του, συνεργάστηκε με ειδικούς του Χόλιγουντ και με ταχυδακτυλουργούς, για τις μεταμφιέσεις του.
Ο Μέντεζ υπηρέτησε σε πολλές θέσεις στο εξωτερικό και κυρίως στην Ασία.
Στις 4 Νοεμβρίου του 1979, επί Αγιατολάχ Χομεϊνί, ιρανοί φοιτητές, πολλοί από αυτούς οπλισμένοι, που διαδήλωναν έξω από την αμερικανική πρεσβεία στην Τεχεράνη, εισέβαλαν σε αυτήν κρατώντας 90 ομήρους, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν αμερικανοί διπλωμάτες και υπάλληλοι της πρεσβείας. Οι απαγωγείς ζητούσαν την έκδοση του ανατραπέντος εξόριστου Σάχη στην Τεχεράνη, από τις ΗΠΑ, όπου βρισκόταν για αντικαρκινική θεραπεία.
Μετά από μερικές ημέρες, οι απαγωγείς άφησαν ελεύθερους τους Αφροαμερικανούς και τις γυναίκες, μειώνοντας τον αριθμό των ομήρων σε 52, οι οποίοι παρέμειναν στην πρεσβεία για 444 ημέρες. Μετά από μήνες εντατικών διαπραγματεύσεων και μία αποτυχημένη πολεμική επιχείρηση διάσωσης από τις ΗΠΑ, οι όμηροι αφέθηκαν ελεύθεροι την πρώτη ημέρα της προεδρίας του Ρόναλντ Ρέιγκαν, παρόλο που η συμφωνία για την απελευθέρωσή τους είχε επιτευχθεί πριν λήξει η θητεία του τότε προέδρου Τζίμι Κάρτερ.
Οταν οι διαδηλωτές κατέλαβαν την αμερικανική πρεσβεία, έξι διπλωμάτες αναγκάστηκαν να βρουν καταφύγιο στην πρεσβεία του Καναδά στην Τεχεράνη.
Ο Τόνι Μέντεζ συναντήθηκε μαζί τους και τους βοήθησε να υποδυθούν τα μέλη ενός κινηματογραφικού συνεργείου από τον Καναδά, το οποίο αναζητούσε τοποθεσίες για τα γυρίσματα μιας ανύπαρκτης ταινίας επιστημονικής φαντασίας με τίτλο Argo.
Με τη βοήθεια του Καναδά, η ομάδα κατάφερε να ξεφύγει από τις ιρανικές μυστικές υπηρεσίες και να επιβιβαστεί σε πτήση από την Τεχεράνη με προορισμό τη Ζυρίχη, στις 27 Ιανουαρίου του 1980.
Για το κατόρθωμά του αυτό, παρασημοφορήθηκε από τη CIA, όμως η εμπλοκή του στην επιχείρηση έμεινε κρυφή μέχρι το 1997, όταν αποχαρακτηρίστηκαν τα σχετικά έγγραφα της καναδικής κυβέρνησης. Ενα άρθρο για την επιχείρηση στο Wired, το 2007, ενέπνευσε τον Αφλεκ να γυρίσει την ταινία, η οποία κέρδισε τρία Οσκαρ το 2012: καλύτερης ταινίας, προσαρμοσμένου σεναρίου και μοντάζ.
Μετά τη συνταξιοδότησή του από την CIA, ο Μέντεζ έγραψε τρία απομνημονεύματα για τις εμπειρίες του. «Πάντα θεωρούσα τον εαυτό μου πάνω απ΄όλα καλλιτέχνη», είχε δηλώσει στην Washington Post, «και επί 25 χρόνια ήμουν ένας αρκετά καλός κατάσκοπος».
