Εδώ το τέλος εποχής δεν είναι ευφημισμός, είναι ο ορισμός: Απεβίωσε στα 96 της χρόνια η βασίλισσα Ελισάβετ Β’ του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως ανακοίνωσε το βράδυ της Πέμπτης το Μπάκιγχαμ, γνωστοποιώντας, παράλληλα, ότι στον θρόνο της Μεγάλης Βρετανίας, καθώς και άλλων βασιλείων της Κοινοπολιτείας των Εθνών, ανεβαίνει ο 74χρονος γιος της Κάρολος.
Είναι ένα τέλος εποχής καθώς η Ελισάβετ Β’ ήταν έως τώρα ένας από τους ελάχιστους εναπομείναντες συνδέσμους με την προπολεμική εποχή· έζησε τη φρίκη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και την ευφορία της Νίκης στην Ευρώπη, είδε τον κόσμο να αλλάζει μια και δυο φορές. Οποια άποψη και αν έχει κανείς για τη μοναρχία, υπήρξε ένα σύμβολο του 20ου αιώνα, που έζησε και τις τόσο δραματικές πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα —το εμβληματικό πλέον διάγγελμά της στις αρχές της πανδημίας, την άνοιξη του 2020 υπήρξε εκτός των άλλων μια γέφυρα του ασπρόμαυρου τότε με το σήμερα.
«Η Βασίλισσα πέθανε ειρηνικά στο Μπαλμόραλ, αυτό το απόγευμα. Ο Βασιλιάς και η σύζυγος του θα παραμείνουν απόψε στο Μπαλμόραλ και θα επιστρέψουν στον Λονδίνο αύριο», ανέφερε το παλάτι στη λιτή ανακοίνωσή του.
Το BBC ανακοίνωσε τον θάνατο της βασίλισσας Ελισάβετ και μετέδωσε τον εθνικό ύμνο.
Τις αμέσως προηγούμενες ώρες επικράτησε ανησυχία στη χώρα, αλλά και σε όλο τον κόσμο, για την κατάσταση της υγείας της βασίλισσας, καθώς τα ανάκτορα είχα κάνει γνωστό ότι «έπειτα από νέα αξιολόγηση το πρωί, οι γιατροί της βασίλισσας ανησυχούν για την υγεία της Αυτής Μεγαλειότητας και συνέστησαν να παραμείνει υπό ιατρική παρακολούθηση» στο κάστρο Μπαλμόραλ, μία από τις κατοικίες της βρετανικής βασιλικής οικογένειας στη Σκωτία, όπου, στο μεταξύ, είχαν σπεύσει οι στενοί της συγγενείς.
Η σημαία κυμάτισε μεσίστια στα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ, όπου είχαν συγκεντρωθεί εκατοντάδες Λονδρέζοι και τουρίστες για να πενθήσουν τον θάνατο της Ελισάβετ. Πολλοί από τους συγκεντρωμένους ξέσπασαν σε λυγμούς ενώ στο πλήθος επικρατούσε σιγή.
Η Ελισάβετ-Αλεξάνδρα-Μαίρη, όπως ήταν το πλήρες όνομά της, γεννήθηκε στις 21 Απριλίου 1926 στο Μέιφερ του Λονδίνου και βαπτίστηκε στις 29 Μαΐου της ίδιας χρονιάς στο ιδιωτικό παρεκκλήσι των Ανακτόρων του Μπάκιγχαμ.
Η μικρή πριγκίπισσα βρέθηκε πρώτη στη σειρά διαδοχής για τον θρόνο όταν ο θείος της, ο Εδουάρδος Η’, παραιτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 1936 και ο πατέρας της έγινε βασιλιάς με το όνομα Γεώργιος Στ’. Η Ελισάβετ ήταν τότε 10 ετών.
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε σε ένα βοηθητικό σώμα γυναικών και εκπαιδεύτηκε ως οδηγός και μηχανικός αυτοκινήτων.
Στις 20 Νοεμβρίου 1947 παντρεύτηκε τον πρίγκιπα Φίλιππο Μαουντμπάντεν της Ελλάδας στο Αβαείο του Γουεστμίνστερ, στο Λονδίνο. Απέκτησαν τέσσερα παιδιά: τον Κάρολο (γεν. 1948), την Aννα (1950), τον Aντριου (1960) και τον Eντουαρντ (1964). Ο γάμος τους κράτησε 73 χρόνια, μέχρι τον θάνατο του Φιλίππου, τον Απρίλιο του 2021, σε ηλικία 99 ετών.
Η Ελισάβετ ανέβηκε στον θρόνο όταν πέθανε ο πατέρας της, στις 6 Φεβρουαρίου 1952. Η ίδια βρισκόταν για επίσημη επίσκεψη στην Κένυα. Στέφθηκε στις 2 Ιουνίου 1953 στο Αβαείο του Γουεστμίνστερ. Αυτή ήταν η πρώτη στέψη που μεταδόθηκε από την τηλεόραση.
Oταν ανέλαβε τα σκήπτρα, σε ηλικία 25 ετών, ο Ιωσήφ Στάλιν, ο Μάο Τσετούνγκ και ο Χάρι Τρούμαν ήταν ηγέτες της Σοβιετικής Eνωσης, της Κίνας και των ΗΠΑ. Πρωθυπουργός της Βρετανίας ήταν ο Ουίνστον Τσόρτσιλ.
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας της συνεργάστηκε με 15 πρωθυπουργούς. Η Λιζ Τρας, η οποία έλαβε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από την Ελισάβετ Β΄μόλις την περασμένη Τρίτη, ήταν η τελευταία πρωθυπουργός με την οποία συνεργάστηκε η μονάρχης στα 70 χρόνια της βασιλείας της.
Συναντήθηκε επίσης με όλους τους μεταπολεμικούς προέδρους των ΗΠΑ, εκτός από τον Λίντον Τζόνσον. Επισκέφθηκε δεκάδες χώρες –μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, η Ινδία, το Πακιστάν, η Κύπρος, το Νεπάλ, το Ιράν, η Γκάνα, ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Γιουγκοσλαβία και η Κίνα– και συναντήθηκε με αμέτρητους πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες, μεταξύ των οποίων και πέντε ποντίφικες.
Στις 9 Σεπτεμβρίου 2015 έγινε η μακροβιότερη μονάρχης του Ηνωμένου Βασιλείου, ξεπερνώντας το «ρεκόρ» της προγιαγιάς της, της βασίλισσας Βικτωρίας, η οποία παρέμεινε στον θρόνο επί 63 χρόνια, 7 μήνες, 2 ημέρες, 16 ώρες και 23 λεπτά.
Εμεινε χήρα μετά τον θάνατο του συζύγου της, πρίγκιπα Φιλίππου, τον Απρίλιο του 2021, λίγο πριν εκείνος συμπληρώσει έναν αιώνα ζωής.
Η Ελισάβετ παρέμεινε μέχρι τον θάνατό της ηγεμόνας 15 χωρών, μεταξύ των οποίων είναι η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Νέα Ζηλανδία, η Τζαμάικα, η Αντίγκουα και Μπαρμούντα, η Γρενάδα, τα Νησιά Σολομώντα, το Τουβαλού, το Σεντ Κιτς και Νέβις και άλλες.
Γιόρτασε το Πλατινένιο Ιωβηλαίο της, τα 70 χρόνια από την ανάρρησή της στον θρόνο, στις 6 Φεβρουαρίου 2022.
Η επιδείνωση της υγείας της, η οποία ολοένα και πιο συχνά απασχολούσε τα ΜΜΕ, είχε προκαλέσει ερωτηματικά για το μέλλον της μοναρχίας. Ο θεσμός έχει πληγεί τα τελευταία χρόνια από μια σειρά σκανδάλων: πιο πρόσφατα, τις κατηγορίες για σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων γυναικών από τον πρίγκιπα Αντριου, αλλά και κατηγορίες για ρατσισμό, τις οποίες εξαπέλυσαν ο πρίγκιπας Χάρι και η σύζυγός του, αφού ψυχράνθηκαν οι σχέσεις τους με την υπόλοιπη οικογένεια και εγκαταστάθηκαν στην Καλιφόρνια.
Η μετά την Ελισάβετ εποχή αναμένεται πιο περίπλοκη με τον Κάρολο, η δημοτικότητα του οποίου δεν είναι αντίστοιχη με εκείνη της μητέρας του, στον θρόνο. Οι Βρετανοί, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, θα προτιμούσαν να δουν στον θρόνο τον γιο του, πρίγκιπα Ουίλιαμ, και τη σύζυγό του Κέιτ.
«Στιγμή υπέρτατης θλίψης» για τον Κάρολο
«Ο θάνατος της πολυαγαπημένης μου μητέρας, της βασίλισσας, είναι μια στιγμή υπέρτατης θλίψης για εμένα», τόνισε ο βασιλιάς Κάρολος της Αγγλίας στις πρώτες του δηλώσεις μετά τον θάνατο της Ελισάβετ Β’. «Η απώλειά της θα γίνει βαθιά αισθητή σε όλη τη χώρα, την κοινοπολιτεία και για αμέτρητους ανθρώπους» είπε ο μεγαλύτερος γιος της, ο οποίος τη διαδέχεται στον θρόνο.
Συμπλήρωσε ότι ανακούφιση τόσο για τον ίδιο όσο και για την οικογένειά του προσφέρουν ο σεβασμός και η στοργή που απολάμβανε η μητέρα του καθ’ όλη τη διάρκεια της βασιλείας της.
Από την μέχρι πρότινος επίσημη κατοικία του, το Clarence House, έγινε γνωστό ότι νέος μονάρχης, γνωστός μέχρι σήμερα ως πρίγκιπας Κάρολος, θα ονομάζεται πλέον «βασιλιάς Κάρολος Γ’».
Οι παγκόσμιοι ηγέτες αποχαιρετούν την βασίλισσα Ελισάβετ
Δεκάδες ηγέτες από όλο τον κόσμο, πολλοί από τους οποίους είχαν συναντήσει την Ελισάβετ κατά τη μακρόχρονη βασιλεία της, εξέφρασαν τα συλλυπητήρια τους για την απώλεια της 96χρονης Ελισάβετ.
Για την νέα πρωθυπουργό της Βρετανίας, Λιζ Τρας, «η βασίλισσα Ελισάβετ Β’ ήταν ο βράχος πάνω στον οποίο οικοδομήθηκε η σύγχρονη Βρετανία». «Η χώρας μας αναπτύχθηκε και γνώρισε την ευημερία κατά τη βασιλεία της. Η Βρετανία είναι η μεγάλη χώρα που είναι σήμερα χάρη σε εκείνη», επισήμανε η Τρας, μιλώντας έξω από την Ντάουνινγκ Στριτ.
«Φαινόταν τόσο διαχρονική και τόσο υπέροχη που φοβάμαι ότι είχαμε φτάσει να πιστεύουμε, σαν παιδιά, ότι απλά θα συνεχίζει και θα συνεχίζει», δήλωσε ο πρώην πρωθυπουργός. «Το ένα μετά το άλλο κύματα θλίψης απλώνονται σε όλο τον κόσμο, από το Μπαλμόραλ –όπου όλες οι σκέψεις μας είναι με τη βασιλική οικογένεια– και φθάνοντας πολύ πέρα από τη χώρα αυτή και σε όλη τη μεγάλη Κοινοπολιτεία των Εθνών, που τόσο αγαπούσε η βασίλισσα και τόσο την αγαπούσε και εκείνη».
«Σε ένα κόσμο συνεχούς αλλαγής», η βασίλισσα Ελισάβετ «ήταν μια σταθεροποιητική παρουσία και μια πηγή παρηγοριάς και υπερηφάνειας για γενιές Βρετανών, συμπεριλαμβανομένων πολλών που ποτέ δεν γνώρισαν τη χώρα τους χωρίς εκείνη», ανέφεραν σε κοινή δήλωσή τους ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν και η σύζυγός του Τζιλ. «Η κληρονομιά της θα είναι μεγάλη στις σελίδες της βρετανικής Ιστορίας και στην Ιστορία του κόσμου μας».
Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν απέτισε φόρο τιμής στην βασίλισσα Ελισάβετ Β’ κάνοντας λόγο για μια «καλόκαρδη βασίλισσα» που άφησε «ανεξίτηλο το στίγμα της τόσο στη χώρα της όσο και στον αιώνα της». «Η Μεγαλειότητά της, η βασίλισσα Ελισάβετ Β’ ενσάρκωσε τη συνέχεια και την ενότητα του βρετανικού έθνους για περισσότερα από 70 χρόνια. Τη θυμάμαι ως φίλη της Γαλλίας, μια καλόκαρδη βασίλισσα που άφησε ανεξίτηλο το στίγμα της τόσο στη χώρα της όσο και στον αιώνα της», έγραψε σε ανάρτησή του στο Twitter, την οποία συνόδευσε με μια φωτογραφία της.
«Η βασίλισσα Ελισάβετ ήταν απόλυτη πρωταγωνίστρια της διεθνούς ιστορίας των τελευταίων εβδομήντα ετών. Εκπροσώπησε την χώρα της και την Κοινοπολιτεία των Εθνών, με ισορροπία, σοφία, σεβασμό στους θεσμούς και στην δημοκρατία», υπογράμμισε ο ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι, στο συλλυπητήριο μήνυμά του. Ο ιταλός πρωθυπουργός πρόσθεσε ότι «η βασίλισσα ήταν το πιο αγαπητό σύμβολο της πατρίδας της και εξασφάλισε σεβασμό, στοργή και συμπάθεια σε κάθε γωνιά του πλανήτη» καθώς και ότι «εγγυήθηκε την σταθερότητα σε κρίσιμες στιγμές και μπόρεσε να διατηρήσει την αξία της παράδοσης, σε μια κοινωνία που βρισκόταν σε διαρκή και βαθιά εξέλιξη».
Οι Καναδοί σε όλη τη χώρα θα θρηνήσουν την απώλεια της βασίλισσας, ανακοίνωσε η γενική κυβερνήτης του Καναδά Μαίρη Σάιμον μέσω του Twitter, εκφράζοντας τα συλλυπητήριά της στη βρετανική βασιλική οικογένεια. «Οι Καναδοί θα θρηνήσουν την απώλεια της βασίλισσας. Ας αφιερώσουμε μια στιγμή για να τιμήσουμε τη μνήμη της Μεγαλειότητάς της με τον δικό μας τρόπο», πρόσθεσε.
Ο πρόεδρος της Ιρλανδίας Μάικλ Ντ. Χίγκινς εξέφρασε τα συλλυπητήρια του για τον θάνατο της Ελισάβετ Β΄, χαρακτηρίζοντάς την «μια αξιοσημείωτη φίλη της Ιρλανδίας» ενώ υπενθύμισε και τον «ρόλο που διαδραμάτισε η Ελισάβετ για τη μακροχρόνια φιλία» των δύο χωρών.
«Με βαθιά θλίψη πληροφορηθήκαμε τον θάνατο της Μεγαλειότητάς της, της βασίλισσας Ελισάβετ Β’. Εκ μέρους του ουκρανικού λαού, εκφράζουμε ειλικρινή συλλυπητήρια σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο και την Κοινοπολιτεία για αυτήν την ανεπανόρθωτη απώλεια», έγραψε ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι σε ανάρτησή του στο Twitter.
Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες χαιρέτισε «τη χάρη, την αξιοπρέπεια και την αφοσίωση» της βασίλισσας Ελισάβετ Β’, η οποία ήταν «μια καθησυχαστική παρουσία επί δεκαετίες, εν μέσω αλλαγών μεγάλου εύρους». Ο κόσμος θαύμαζε τη βασίλισσα «για τη χάρη, την ευγένεια και την αφοσίωσή της. Ηταν μια καθησυχαστική παρουσία επί δεκαετίες αλλαγών (…) όπως ήταν η αποαποικιοποίηση της Αφρικής και της Ασίας», ανέφερε ο Γκουτέρες.
«Λίγοι έχουν διαμορφώσει την παγκόσμια ιστορία όπως η Μεγαλειότητά της, η Βασίλισσα Ελισάβετ Β’», ανέφερε σε δική της ανάρτηση η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μετσόλα. Σημειώνει ότι «η αδιάσπαστη δέσμευσή της στο καθήκον και την υπηρεσία ήταν παράδειγμα για όλους. Ο κόσμος θρηνεί με τον λαό της στο Ηνωμένο Βασίλειο και όχι μόνο». «Ηταν πραγματικά η βασίλισσα Ελισάβετ η Μεγάλη. Μπορεί αυτή να αναπαυθεί εν ειρήνη», κατέληξε η κυρία Μετσόλα.
«Βαθιά λυπημένος για τον θάνατο της Αυτής Μεγαλειότητας Βασίλισσας Ελισάβετ Β’», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ. Προσέθεσε ότι «για περισσότερα από 70 χρόνια, ήταν παράδειγμα ανιδιοτελούς ηγεσίας και δημόσιας υπηρεσίας» και εξέφρασε τα θερμά του συλλυπητήρια «στη Βασιλική Οικογένεια, στους Συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τον Καναδά, και στον λαό της Κοινοπολιτείας».