Το μικρό ψάρι-κλόουν ονόματι Nemo μας έχει ήδη αφηγηθεί μία ιστορία, χάρη στην Disney και την Pixar. Τώρα, ήρθε ο καιρός να μας πει μία δεύτερη ιστορία, η οποία αφορά τους θορύβους που σαρώνουν τους ωκεανούς. Θορύβους που εμείς οι άνθρωποι παράγουμε, οι οποίοι για τον Nemo και τους όμοιους του, τα ψάρια-κλόουν, δηλαδή, αλλά και για τα περισσότερα ζώα της θάλασσας, αποτελούν μεγάλο πρόβλημα.
Τα ψάρια-κλόουν εντοπίζονται σε κοραλλιογενείς υφάλους αλλά περνούν το πρώτο μέρος της ζωής τους ως προνύμφες στους ωκεανούς, έρμαια των θαλάσσιων ρευμάτων. Πριν ακόμα αναπτύξουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και την ικανότητα να κολυμπήσουν, αποτελούν ένα από τα πολλά συστατικά του πλαγκτού – όρος ο οποίος προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «πλαγκτός» που σημαίνει περιπλανώμενος, μας πληροφορεί η Σαμπρίνα Ιμπλερ, μία ανεξάρτητη επιστημονική συντάκτρια, σε κείμενό της στους New York Times.
Αφότου αναπτυχθούν αρκετά ώστε να μπορούν να κολυμπούν κόντρα στο ρεύμα, τα μικροσκοπικά ψάρια βάζουν αμέσως πλώρη για το σπίτι τους. Τα ψάρια-κλόουν εντοπίζουν τους κοραλλιογενείς υφάλους όπου καταλήγουν και περνούν το υπόλοιπο της ζωής τους, ακούγοντας κι ακολουθώντας τους πολλούς και ιδιαίτερους ήχους που παράγουν οι ύφαλοι όταν είναι υγιείς.
Δυστυχώς αυτοί οι ήχοι καλύπτονται από τους ήχους ή μάλλον τους θορύβους που παράγουν οι άνθρωποι – με τα πλοία τους, τις γεωτρήσεις τους, τις σεισμικές έρευνες τους, τις υποθαλάσσιες εκρήξεις τους, τα ταχύπλοα τους, ακόμα και τις ιστιοσανίδες τους – με αποτέλεσμα ο Nemo και οι όμοιοί του να δυσκολεύονται να βρουν τον δρόμο προς το φυσικό τους περιβάλλον.
Ανυπόφορη φασαρία…
Προβλήματα εξαιτίας της ηχορύπανσης που επικρατεί πλέον και στις θάλασσες και τους ωκεανούς δεν αντιμετωπίζουν μόνον τα ψάρια-κλόουν. Σύμφωνα με μία έρευνα που εκπονήθηκε με τη συμμετοχή 25 επιστημόνων από όλον το κόσμο με ειδίκευση σε διάφορους κλάδους της θαλάσσιας ακουστικής, οι ωκεανοί και οι θάλασσες έχουν καταστεί ανυπόφορα θορυβώδεις σχεδόν για το σύνολο της ζωής που φιλοξενούν.
Στα βάθη των ωκεανών, όπου η ορατότητα είναι σχεδόν ανύπαρκτη και η εμβέλεια των όποιων χημικών σημάτων μικρή, υπάρχουν τα ηχητικά κύματα τα οποία μπορούν να διανύουν χιλιάδες μίλια, εξήγησε, μιλώντας στη νεοϋορκέζικη εφημερίδα ο Κάρλος Ντουάρτε, καθηγητής Θαλάσσιας Οικολογίας στο King Abdullah University of Science and Technology της Σαουδικής Αραβίας και επικεφαλής συντάκτης της μελέτης. Για αυτό πολλά από τα ζώα της θάλασσας, όπως τα δελφίνια και οι φάλαινες, προσανατολίζονται και επικοινωνούν με ήχους.
Ο Κάρλος Ντουάρτε και οι συνάδελφοί του δεν εστίασαν την προσοχή τους στις επιπτώσεις της ηχορύπανσης σε μεμονωμένα είδη, στα κήτη, για παράδειγμα, τα οποία ενοχλούνται ιδιαίτερα από τον θόρυβο που παράγουν οι πλατφόρμες γεώτρησης πετρελαίου. Αντιθέτως επιδίωξαν να εκτιμήσουν τον συνολικό αντίκτυπο της ηχορύπανσης σε πάμπολλα θαλάσσια είδη, συμπεριλαμβανομένων και των μεδουσών και του ζωοπλαγκτού.
Για να συνθέσουν μια συνολική εικόνα της ζημιάς που προκαλούν οι έντονοι, ενοχλητικοί και βλαβεροί θόρυβοι που δημιουργούνται από την ανθρώπινη δραστηριότητα στις θάλασσες και τους ωκεανούς, οι επιστήμονες εξέτασαν εξονυχιστικά περισσότερες από δέκα χιλιάδες επιστημονικές δημοσιεύσεις προηγούμενων ετών.
Υπάρχει τρόπος…
Το καλό νέο είναι ότι πως η αντιμετώπιση της ηχορύπανσης στις θάλασσες είναι λιγότερο πολύπλοκη από την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ενώ κάποια μέτρα για την ανακούφιση όλων των θαλάσσιων ειδών από τους θορύβους των ανθρώπων μπορούν να ληφθούν άμεσα, όπως η μείωση της ταχύτητας πλεύσης των πλοίων, η τροποποίηση των θαλάσσιων διαδρομών ούτως ώστε τα πλοία να μην περνούν κοντά από ευάλωτα οικοσυστήματα, η χρήση προπελών που περιορίζουν το φαινόμενο της σπηλαίωσης κ.ά..
Σημάδι ελπίδας
Μια απόδειξη πως δεν είναι αργά για να επέμβουν οι άνθρωποι, μας την προσέφερε, εμμέσως, ο κορονοïός και η πανδημία του. Λόγω της σημαντικής μείωσης της κίνησης που παρατηρήθηκε στις θάλασσες και τους ωκεανούς όλου του κόσμου, πλήθος καρχαριών και θαλάσσιων θηλαστικών επέστρεψαν σε περιοχές τις οποίες απέφευγαν εδώ και πολύ καιρό επειδή ήταν ιδιαίτερα θορυβώδεις.